نظر پکن درباره مذاکرات هسته ای چیست؟

نویسنده: لیل جی. گلداشتاین*

دیپلماسی ایرانی: چه مذاکرات هسته ای اخیر ایران به توافق نهایی منجر شود یا نشود، تاثیر زیادی بر سیاست های جهانی داشته است. این تاثیرات علاوه بر منطقه بر صفوف قدرت های بزرگ هم تاثیر گذاشته است. اغلب گفته شده که نفوذ روسیه در روند مذاکرات بسیار حیاتی بوده است، شکی وجود ندارد که بحران بین المللی در اوکراین که سال 2014 رخ داد، مذاکرات را پیچیده تر کرد. اگر مذاکرات ایران شکست بخورد، ممکن است روسیه به خاطر ناآرامی های کی یف و شرق اوکراین هم مورد سرزنش قرار بگیرد. با این حال نشانه های اولیه نشان می دهد که مسکو تصمیم گرفته در این مذاکرات مانع ایجاد نکند و آن را تسهیل کند.

موضع پکن در قبال این مذاکرات چیست؟ برخلاف روسیه، چین وارد کننده عمده نفت ایران است و نفوذش در منطقه خاورمیانه همانند افزایش تجارتش با فراز و نشیب همراه بوده است. در این مقاله سعی می شود درک عمیق تری از موضع چین در قبال ایران با استفاده از نوشته های اخیری که به زبان چینی در این زمینه منتشر شده اند، به دست بیاید.

باید به این نکته اشاره کرد که ورود ناوگان نیروی دریایی چین به بندرعباس در سپتامبر 2014 که در رسانه های غربی چندان مورد توجه قرار نگرفت، در چین بسیار مورد توجه قرار گرفت، روزنامه ی گلوبال تایمز در صفحه ی اولش با تیتر بزرگ در این باره نوشت «نگرانی غرب از ورود ناوگان ما به خلج فارس» این مقاله درباره ی نگرانی های غرب در این زمینه توضیح می دهد و به نقل از یک ایرانی می گوید «ورود این کشتی به معنای حفظ منافع تجاری بزرگ چین در ایران است ولی به این معنا نیست که چین برای دفاع از ما آمده باشد.»

در واقع این بازدید اولین ورود اسکادران نیروی دریایی چین به ایران است، که به وضوح رویکرد محتاطانه چین در مواجهه با بحران هسته ای ایران را نشان می دهد. در این مقاله همچنین به ورود یک کشتی جنگی روسی به همان بندر در سال گذشته هم اشاره می شود. این مقاله همچنین به یک روزنامه ناسیونالیست هنگ کنگی به نام مینگ پائو هم انتقاد می کند و می گوید: «پهلوگیری کشتی چینی در این بندر «محاصره دریایی آمریکا در نزدیکی دریای ما که مشکلات زیادی را به وجود آورده است، می شکند و ما به خلیج فارس می رویم که برای ایالات متحده مهم است و در آن جا با ایران مانور مشترک برگزار می کنیم.»

یک مقاله ی جالب هم در مجله ی سیاست بین الملل، در اواسط سال 2014 با عنوان «بررسی اثر بخشی تحریم ها آمریکا علیه ایران» منتشر شد، نویسنده در آن اشاره می کند که به دلیل قدرت اقتصادی عظیم آمریکا بسیاری از کشورها مجبور شدند از همکاری با ایران صرف نظر کنند. کشورهایی همچون چین و بسیاری از کشورهای آسیایی همانند ژاپن، کره جنوبی و هند که از ایران نفت وارد می کردند، هم جزء این دسته هستند.

در قسمتی از مقاله نویسنده از رویکرد اصلی در چین که تحریم ها را مضر می داند، فاصله می گیرد و می گوید تحریم ها موجب به وجود آمدن یک شوک خاص در سیاست داخلی ایران شد که منجر به روی کار آمدن روحانی میانه رو شد. نویسنده در ادامه به صراحت می گوید که تحریم ها ایران را به پای میز مذاکره کشانده است، اما ایران همچنان به سمت برنامه ی هسته ای و موشکی می رود.

این تجزیه و تحلیل مانند بسیاری دیگر از رویکرد چینی ها به بحران ایران در چند سال اخیر، به این موضوع معتقد است که ایالات متحده هیچ گونه رویکرد واقع بینانه ای به غیر از تحریم ها علیه ایران ندارد و تهران هم خودش را برای شکست مذاکرات آماده کرده است. در پایان نویسنده به این که تحریم ها و مذاکرات بتواند جلوی جاه طلبی های منطقه ای ایران را بگیرد، بدبین است و می گوید استفاده از ابزار اقتصادی برای حل مسائل امنیتی کار سخت و دشواری است.

این مقالات نشانه های کوچکی از بحث های گسترده ای است که در چین درباره خاورمیانه وجود دارد. با این حال این گونه می توان نتیجه گرفت که چین رویکرد مثبتی به توافق کوتاه مدت هسته ای میان ایران و غرب دارد. علاوه بر این یک سناریو هم وجود دارد که تهران و پکن به طور قابل توجهی روابط استراتژیک خودشان را که شامل انتقال تسلیحات و ایجاد پایگاه است، گسترش داده اند، و گزارش هایی هم وجود دارد که در طول سال 2014 واردات نفت چین از ایران به  طور قابل توجهی افزایش یافته است.

* استادیار موسسه مطالعات دریایی چین در کالج جنگ نیروی دریایی آمریکا

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند