چین، ایران و روسیه؛ سه چالش پیش روی ترامپ

نویسنده: تام روگان

دیپلماسی ایرانی: درک و استنباط یکی از عناصر بسیار مهم هرگونه تصمیم گیری در زمینه سیاست خارجی است. این واقعیت بارها و بارها در دوران ریاست جمهوری «باراک اوباما»، رئیس جمهور پیشین آمریکا اثبات شد. بازیگران خارجی به خوبی می دانستند که ایالات متحده آمریکا قدرتمندترین کشور دنیا است اما رئیس جمهور این کشور تمایل چندانی برای استفاده از قدرت خود نداشت. در نتیجه چنین درک و استنباطی، رهبران چین، ایران و روسیه برای گسترش منافع خود دست به اقدامات خصمانه ای زدند، اما آن دوران اکنون به پایان رسیده است. امروز دشمنان ایالات متحده آمریکا به دنبال آن هستند تا درک درست و دقیقی از رئیس جمهور جدید آمریکا به دست آورند و کسب این درک و آگاهی برای آنها از طریق آزمایش ترامپ ممکن خواهد شد.

بنابراین، در آینده ای نزدیک ترامپ با سه چالش عمده و اصلی در زمینه سیاست خارجی روبه رو خواهد بود؛ این چالش های چیزی نیستند جز سه کشور چین، ایران و روسیه. اولین چالش پیش روی ترامپ چین و اقدامات این کشور در دریای چین است. ایالات متحده آمریکا از دیرباز تمایل چندانی برای پذیرش و به رسمت شناختن تایوان نداشته اما تردید ترامپ درباره این موضوع و نیز وعده های انتخاباتی وی در خصوص به چالش کشیدن استراتژی های صادراتی چین موجب شده تا رئیس جمهور جدید آمریکا به چهره ای نامحبوب در پکن تبدیل شود. اما دستور ترامپ مبنی بر خروج از پیمان «ترانس-پاسیفیک» لطف بزرگی در حق چین بود. «شان اسپایسر»، سخنگوی کاخ سفید نیز در نشست مطبوعاتی اخیر خود وعده داد که ایالات متحده آمریکا از آب های بین المللی دریاهای چین جنوبی و شرقی در مقابل اقدامات نظامی چین دفاع خواهد کرد.

بدون شک این بیانیه در ذهن مقامات پکن برای همیشه حک خواهد شد. گذشته از این، نظامیگری های چین در دریاهای چین جنوبی و شرقی نقطه کانونی استراتژی این کشور برای سلطه اقتصادی و سیاسی بر منطقه است. چین موفقیت این استراتژی را به عنوان یک اولویت ملی می داند و به همین دلیل احتمالاً این کشور در آینده ای نزدیک تلاش خواهد کرد تا با به چالش کشیدن ناوهای نیروی دریایی آمریکا یا ژاپن در دریای چین شرقی، جدیت ترامپ را به بوته آزمایش بگذارد. برای مثال، ممکن است چینی ها مانورهایی را در نزدیکی ناوهای نیروی دریایی آمریکا برگزار کنند. با این وجود، هرگونه اقدامی از سوی چین عمدی و خصمانه خواهد بود.

ترامپ باید از طریق تقویت حضور نیروی دریایی آمریکا در دریای چین شرقی، از این تهدید پیشگیری کند. در حالی که دو فروند از ناوگروه های ضربتی آمریکا در اقیانوس آرام فعالیت دارند، تنها 15 درصد از کل ناوگان دریایی آمریکا در سراسر اقیانوس های دنیا مستقر هستند. این حقیقت تلخ، نشان دهنده عدم علاقه اوباما برای ایجاد برابری کامل میان میزان استقرارات نظامی و تهدیدات موجود است. آنچه مسلم است این است که این روند باید خاتمه یابد. برای جلوگیری از اقدامات خصمانه و توسعه طلبی های بلندمدت چین، آمریکا باید ناوهای مجهز به سیستم دفاع هوایی و زیردریایی های هجومی بیشتری را در سواحل جنوبی ژاپن مستقر کند. استقرار چنین تجهیزاتی موجب خواهد شد تا چین بفهمد که هر گونه تلاش برای رقابت با نیروی دریایی آمریکا به رویارویی نابرابری میان دو کشور منجر خواهد شد. اما مقامات کاخ سفید باید اقدام دیگری را نیز در این زمینه انجام دهند؛ آنها باید به چین نشان دهند که اگرچه ترامپ خواهان آن است تا متحدان این کشور سهم عادلانه در تأمین امنیت بین المللی داشته باشند، اما وی در اجرای سخنان خود نیز از جدیت بسیاری برخوردار است. این اقدام آمریکا باعث خواهد شد که اعتماد از دست رفته متحدان آمریکا نسبت به این کشور دوباره جلب شود.

دومین چالش پیش روی ترامپ، ایران است. به احتمال زیاد ایران ترامپ را به شیوه دریایی مورد آزمایش قرار خواهد دارد؛ به خصوص آن که احزاب و گروه های تندرو در ایران به دنبال آن هستند تا بیینند که آیا ترامپ به نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا دستور تشدید مقابله علیه تهدیدات نیروی دریایی ایران را خواهد داد یا نه. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خلیج فارس را به عنوان یکی از مرزهای اصلی جمهوری اسلامی ایران دانسته و از آن حراست کامل می کند. گروه های تندرو در ایران نیز علاقه بسیاری دارند تا قدرت آمریکا را در این منطقه استراتژیک به چالش بکشند.

با این حال در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما تنش هایی میان ایران و آمریکا در خلیج فارس به وجود آمد. مخالفت ترامپ با توافق هسته ای ایران و همچنین روی کار آمدن «جیمز متیس»، به عنوان وزیر دفاع جدید آمریکا (که ترس و نفرت بسیاری از ایرانیان دارد) نشان می دهد که تحولات جدیدی در سیاست های آمریکا نسبت به ایران در راه است. سپاه پاسداران به دنبال آن است تا جلوی ترامپ را گرفته و وی را از ایجاد شرایط سخت تر در توافق هسته ای باز دارد و از یک سو نیز می داند که وزیر دفاع جدید آمریکا از نیروی دریایی این کشور برای اعمال فشار بیشتر علیه ایران استفاده خواهد کرد.

برخی از کارشناسان تندوری نزدیک به نهادهای آمریکا بر این باورند که ترامپ باید به تهدیدات ناشی از سوی ایران در خلیج فارس پاسخ داده و هر گونه کشتی یا قایق ایرانی که به دنبال به چالش کشیدن ناوهای نیروی دریایی آمریکا در این منطقه است را هدف قرار داده و غرق کنند. این کارشناسان همچنین بر این باورند که آمریکا باید مواضع جدی تری را در مورد اقدامات ایران در عراق و لبنان اتخاذ کند و آنها را محدود کند.

سومین و آخرین چالش پیش روی ترامپ، روسیه است. پوتین به دنبال آن است تا ترامپ را در دستور کار خود قرار دهد اما برخلاف ایران و چین، وی به جای ایجاد تهدید برای ترامپ، به او پیشهاد همکاری خواهد داد. این ترفند و سیاست پوتین را می توان در پیشنهاد مشروط وی برای همکاری میان آمریکا و روسیه در زمینه مقابله با داعش به وضوح مشاهده کرد. اگرچه این سیاست در نگاه اول چندان واضح و آشکار نیست اما آرمان نهایی روسیه این است که بتواند کاری کند تا آمریکا از کل جهان و عرصه های جهانی عقب نشینی کند.

وظیفه و مسئولیت ترامپ در قبال چالش های ناشی از روسیه روشن و مشخص است. ترامپ باید از خواب بیدار شود و به رهنمودهای اطلاعاتی مشاوران خود و ژنرال متیس گوش دهد. آنها به خوبی از اقدامات و نقشه های پوتین آگاهی دارند و به دنبال آن هستند تا درک و آگاهی ترامپ نسبت به او را افزایش دهند. ترامپ همچنین باید به وعده های خود در زمینه تقویت وضعیت دفاع سایبری برای جلوگیری از تهدیدات سایبری آتی را نیز محقق کند. ترامپ باید به آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (NSA) به طور ویژه دستور دهد تا به هر گونه حمله سایبری یا نفوذ دیگر بازیگران دولتی یا عوامل آنها پاسخ متناسب دهد. البته بدیهی است که هیچ یک از سناریوهای مطرح شده در این یادداشت از قطعیت کامل برخوردار نیستند، اما با این حال ترامپ اکنون رئیس جمهور آمریکاست و جاه طلبی های دشمنان آمریکا با منافع این کشور همخوانی ندارند. آینده بهتر برای آمریکا و میراث جهانی ترامپ به پیروزی یا شکست وی در این آزمون ها بستگی دارد. ترامپ باید در این آزمون ها پیروز شود تا به جهان نشان دهد که قدرت آمریکا با عزم و اراده وی همخوانی و برابری دارد.

منبع: نشنال ریویو / مترجم: زهره شهریاری