تکرار اشتباه واشنگتن در خصوص تهران

دیپلماسی ایرانی: هفته ی گذشته نوسانی از امید، نسبت به بهبود رابطه ی ایالات متحده و ایران به وجود آمد. بی بی سی 5 سپتامبر گزارش داد که مقامات ایران با همکاری نظامی با ایالات متحده به منظور مقابله با داعش موافقت کرده اند. بسیاری از تحلیل گران احساس کردند که این مسئله ارزش استراتژیک عادی سازی روابط ایران و آمریکا را برای مردم و سیاست گذاران هردو کشور مشخص می کند. اما بعد از این که ایرانی ها این همکاری را رد کردند، معلوم شد که آمریکایی ها تمایل بیشتری برای رد این همکاری داشته اند.

وزارت خارجه آمریکا 8 سپتامبر اعلام کرد که ایران از لیست 40 کشوری که که باراک اوباما برای مبارزه با داعش اعلام کرد، خارج شده است. جان کری وزیر خارجه هم 12 سپتامبر در آنکارا گفت ایران برای شرکت در این کنفرانس مناسب نیست و مدعی شد که این کشور حامی تروریسم در نقاط مختلف می باشد. جای تعجب نیست که بعضی از ایرانی ها از این اظهارات صریح، خوشحال شده اند. حتی مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه- جایی که دژ مستحکم عمل گرایان که حامی بهبود رابطه با غرب می باشند، محسوب می شود- در سخنانی گفت «شک و تردیدهای بسیاری درباره نیت مبارزه با تروریسم و ریشه های آن وجود دارد» وی بدون توضیحی گفت «بعضی از کشورهای عضو ائتلاف کشورهایی هستند که جزء حامیان مالی و نظامی تروریست ها در عراق و سوریه می باشند»

برخلاف سیاست مداران آمریکایی، مردم و سیاست مداران ایران حافظه ی بسیار خوبی دارند. سالگرد حادثه ی 11 سپتامبر به ما یادآور می شود تا یاد و خاطره ی کشته شدگان این حادثه و این که چگونه ایالات متحده 13 سال پیش وارد جنگ با افراط گرایی دینی شد را، فراموش نکنیم. این درحالی است که این مسئله چهار سال پیشتر برای ایرانی ها رخ داده بود. طالبان از سال 1998 مورد توجه جهانیان قرار گرفت، یعنی زمانی که مبارزینش توانستند حملات ویران گری به شمال افغانستان انجام دهند.

همانند گروه داعش که ماه گذشته توانست نیروهای پیشمرگ کرد را به 40 کلیومتری اربیل عقب براند، نیروهای سازمان یافته و مسلح تر طالبان در حال مبارزه با نیروهای مورد حمایت ایران و ازبکستان بودند. در 8 آگوست، مزار شریف، چهارمین شهر بزرگ افغانستان که در 100 کیلومتری مرز ازبکستان قرار دارد، سقوط کرد. شبه نظامیان بومی، طالبان و متحدینش حدود 200 نفر از قوم هزاره را قتل عام کردند. براساس گزارش دیده بان حقوق بشر، این حادثه یکی از بدترین کشتارهای جنگ داخلی افغانستان بود.

علاوه بر این نیروهای طالبان به کنسولگری ایران در مزار شریف حمله کردند و یک روزنامه نگار و ده نفر از اعضای دیپلماتیک آن را کشتند. این درحالی بود که دولت پاکستان –حامی اصلی طالبان در آن زمان- اطمینان داده بود که هیچ دیپلماتی مورد حمله قرار نخواهد گرفت. کشته شدن دیپلمات ها در کنار کشتار مردم موجب خشم دولت و مردم ایران شد. تلویزیون ایران اعلام کرد که دولت این کشور حق دفاع از امنیت شهروندانش را دارد و هشدار داد که عواقب این اقدامات متوجه طالبان و حامیانش می باشد.

برای ایران کاملاً مشخص بود که طالبان مورد حمایت دو کشور پاکستان و عربستان سعودی قرار دارد. بدون حمایت مالی و سعودی ها و کمک سازمان اطلاعات پاکستان، طالبان توان انجام این گونه حملات وحشیانه را نداشت. ایران در پاسخ، نیروهایش را در مرز افغانستان مستقر کرد و رزمایش های بزرگ نظامی انجام داد. ولی نگران عواقب پرهزینه و غیرقابل پیش بینی جنگ بود. ناگهان ایران و آمریکا دشمن مشترکی پیدا کردند. در حالی که واشینگتن استراتژی اش را بر مبنای نابودی طالبان و القاعده طراحی کرد، ایران هم پیشنهاد حمایت استراتژیک داد.

ملاقات های محرمانه ای میان مقامات دو کشور انجام شد که از زمان انقلاب ایران و بحران گروگان گیری اولین دیدارهای رسمی مقامات دو کشور بود. بسیاری ازتحلیل گران معتقد بودند که پیدا شدن زمینه های مشترک استراتژیک و همزمانی آن با روی کار آمدن محمد خاتمی و سیاستهای اصلاح طلبانه و لحن آشتی جویانه اش منجر به عادی سازی روابط ایران و ایالات متحده و همکاری فعال آنها در مبارزه با تروریست خواهد شد.

اما در یک اقدام بسیار اشتباه، نئو محافظه کاران و جنگ طلبان دولت بوش، پیشنهاد همکاری ایران را رد کردند و نیروهای ائتلاف یک متحد ارزشمند را از دست دادند. دو ماه بعد معلوم شد که سیاست بر عمل گرایی پیروز شده است و جورج بوش، ایران را در کنار عراق و کره شمالی جزء کشورهای محور شرارت قرار داد. ای مسئله برای بعضی از ایرانی ها ثابت کرد که ایالات متحده قابل اعتماد نیست.

امروز هم ایران و آمریکا دشمن مشترکی به نام داعش دارند، دولت روحانی به همکاری بر سر مبارزه با داعش چراغ سبز نشان داد و درباره خطر روبه رشد افراطی گری سنی در منطقه هشدار داد و جزء حامیان اولیه ی نیروهای عراقی و پیشمرگ های کرد بوده است. اما واشینگتن، ریاض و دیگر کشورهای خلیج فارس را به عنوان شرکای اصلی اش در مبارزه با داعش انتخاب کرد و تهران را از هرگونه مشارکت رسمی حذف کرد. این مسئله بار دیگر ثابت کرد که واشینگتن از گذشته درس نمی گیرد.

منبع: لوبلاگ / مترجم: حسین هوشمند