آیا ایران توافق نهایی را رقم می زند؟

دیپلماسی ایرانی: هرچند مذاکره کنندگان هسته ای از محتوای رایزنی های پشت درهای بسته خود اطلاعاتی نمی دهند، لحن موضع گیری ها به گونه ای است که این تصویر را در ذهن تداعی می کند که با نزدیک شدن به پایان فرجه شش ماهه مذاکرات، فشار نیز بیشتر شده است. به طور حتم احتمال تمدید مذاکرات برای دوره شش ماهه دیگر وجود دارد. اما همانگونه که یک مقام آمریکایی عالی رتبه اخیرا خاطرنشان کرده است، تمرکز طرفین بر دستیابی به توافق نهایی تا 20 جولای(29تیرماه) است.

فریده فرحی، تحلیلگر امور ایران بر این باور است که دو فاکتور به نفع دستیابی به توافق نهایی و تحول در روابط ایران و آمریکا رقم خورده است. یکی جدیت مذاکره کنندگان و انگیزه سیاسی است و دیگر هزینه بالای شکست مذاکرات برای دو طرف که سرمایه گذری کلانی را روی روند مذاکرات انجام داده اند.

البته نباید این نکته را فراموش کرد که هم در ایران و هم در آمریکا، گروه هایی مخالف توافق هسته ای و کاهش تنش ها هستند و در عین حال ابزارهای سیاسی برای تضعیف توافق هسته ای یا جلوگیری از حاصل شدن این توافق  در اختیار دارند.

از سوی دیگر رابطه قدرت بین دو کشور همسان نیست و همین امر موجب شده است که دولت های مختلف در آمریکا بر این ایده پافشاری داشته باشند که فشار اقتصادی و سیاسی به همراه تهدید نظامی می تواند در تغییر رویه ایران موثر باشد. در حال حاضر آمریکا باید بین یک دوراهی یکی را انتخاب کند. آمریکا می تواند در محاسیه های استراتژیک خود به این نتیجه برسد که ایران یک بازیگر منطقه ای مهم است و بر اساس همین مبنا با تهران وارد تعامل شود یا اینکه سیاست خصمانه سه دهه اخیر خود را دنبال کند.

اینکه همواره یکی از طرفین مذاکرات بر این گمان باشد که طرف مقابل به دنبال دریافت امتیازهایی فراتر از حد توان است، یکی از دلایل ایجاد مانع در مذاکرات هسته ای به شمار می رود. البته این به این معنی نیست که عدم انعطاف پذیری یا فقدان واقع گرایی تنها به یکی از طرفین مذاکرات مربوط می شود. شاید در طرف ایرانی نیز در مورد ابزارهای آمریکا برای برقراری نظام تحریم ها اشتباه محاسبه ای صورت گرفته بود و به بیان دیگر این توانایی دست کم گرفته شده بود.از سوی دیگر برآوردهای آمریکا نیز در مورد پیشرفت هسته ای ایران در زمان اعمال تحریم ها مبتنی بر واقعیت نبود. به همین دلیل انتظار تهران برای لغو یک شبه تحریم هایی که سال ها زمان برای اعمال آنها صرف شده به همان اندازه غیر واقع بینانه است که آمریکا انتظار دارد ایران ظرفیت غنی سازی خود را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد.

با این حال همچنان این امکان وجود دارد که مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا به نوعی تعامل مستقیم بین دو کشور تبدیل شود که می تواند شکل و شمایل روابط ایران و آمریکا را متحول کند. اینکه روسای جمهور و وزرای خارجه ایران و آمریکا همچنان قادر باشند گوشی تلفن را برداشته و در مورد نگرانی های مشترک یا حل بحران های منطقه ای گفت و گو کنند خود یک دستاورد مهم از مذاکرات هسته ای به شمار می رود و نباید تاثیر مثبت آن را نادیده گرفت. اما این فضای مثبت به این نکته بستگی دارد که در صورت شکست مذاکرات، دو طرف تا چه اندازه خود را برای مدیریت بحران آماده می کنند.

منبع: لوب لاگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10