گام‌های تازه تهران - قاهره به سمت دوستی

دیپلماسی ایرانی: چند روز پیش نبیل فهمی، وزیر امور خارجه مصر به بیروت سفر کرد و با حسین الحاج حسن، یکی از رهبران حزب الله و وزیر صنایع لبنان دیدار و گفت وگو کرد تا به این ترتیب نخستین گام ها برای آغاز گفت وگوها میان قاهره با حزب الله از یک سو برداشته شود و از سوی دیگر دور تازه ای از ارتباط گرفتن قاهره با تهران به دور از چشم رسانه ها و دوربین خبرنگاران آغاز شود. در عین حال کانال های تازه ای نیز برای ایجاد مجرایی تازه برای خروج سوریه از جنگ ویرانگری که وارد چهارمین سال خود شده است، ایجاد شود.

به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار، اسنادی در اختیار این روزنامه قرار گرفته که نشان می دهد ایران پیشنهاد سابق خود را در مورد سوریه مجددا مطرح کرده و در گفت وگوهای خود با مقام های مصری نیز آن را در میان گذاشته است. هسته اصلی این طرح انتقال صلاحیت های رئیس جمهور به حکومتی ملی اما به طور مرحله ای و گام به گام است.

بنا به اطلاعاتی که روزنامه الاخبار می گوید از مقام های آگاه به دست آورده است، هم حزب الله و هم مصر تمایل خود را به تقویت گفت وگوها و نزدیک شدن مواضع یکدیگر برای رسیدن به یک تفاهم مشترک بیان داشته اند.

به گفته این روزنامه سفر فهمی کوتاه اما جامع بوده است، به گونه ای که با همه مقام های لبنانی از جمله سمیر جعجع، رئیس نیروهای لبنانی دیدار کرده است. در ابتدا وی خواستار دیدار با یکی از وزرای حزب الله شده بود. حزب الله نسبت به این که به این تقاضا جواب مثبت دهد، مردد بود اما در نهایت پذیرفت که حسین الحاج حسن را مامور دیدار با او کند.

درباره این که چه شد حزب الله قانع شد با وزیر امور خارجه مصر ملاقاتی را ترتیب دهد، تحلیلگران نزدیک به حزب الله می گویند که این حزب به خوبی می داند که نزدیکی روابط فعلی مصر به عربستان تنها به دلیل مسائل مالی و تکمیل محاصره اخوان المسلمین و هموار شدن راه ژنرال عبدالفتاح السیسی برای رسیدن به پست ریاست جمهوری مصر است. برای همین تصمیم گرفت که به خواسته وزیر امور خارجه مصر پاسخ مثبت دهد تا ضمن آغاز صفحه تازه ای از روابط حزب الله با مصر تفاهمات تازه ای را نیز با دولتمردان قاهره رقم بزند.

به نوشته روزنامه الاخبار در این دیدار مسائل بسیاری مطرح شده است از جمله رابطه مصر با ایران و حزب الله و همچنین ارتباطات موجود میان این دو با اخوان المسلمین و حماس. طرف مصری خوب می داند که در حال حاضر هیچ گونه رابطه مالی یا حمایت مستقیم از سوی ایران و حزب الله از اخوان المسلمین وجود ندارد و رابطه با حماس نیز به گرمی سابق نیست. بنابر این از تهران و حزب الله می خواهد که با توجه به ارتباطاتی که با حماس دارند از این جنبش بخواهند که در مواضع خود بازنگری کرده و از مواضعی که طی سه سال گذشته اتخاذ کرده است، فاصله بگیرد. مصری ها این نکته را نیز خوب می دانند که حزب الله و ایران چندان از محمد مرسی، رئیس جمهوری سابق دل خوشی ندارند. رئیس جمهوری سابق اخوانی مصر در سفر به ایران با ایراد سخنرانی نامناسبش باعث خشم ایرانی ها و در عین حال مصری ها شد. همچنین در قبال تحولات سوریه نیز مواضعی اتخاذ کرد که به هیچ وجه مورد رضایت ایرانی ها و حزب الله نبود. 

اما در مورد آن چه در دیدار وزیر امور خارجه مصر با وزیر حمل و نقل لبنان، وابسته به حزب الله گذشت، الاخبار می نویسد که الفهمی به الحاج حسن گفت که «قاهره از نقش حزب الله به عنوان یک حزب وفادار به مقاومت حمایت می کند.» وی همچنین گفت که قاهره و حزب الله موارد اختلافی بسیاری دارند از جمله درگیر شدن حزب الله در جنگ سوریه اما این اختلاف ها به هیچ وجه نمی توانند تمایل دو طرف را برای گسترش روابط و حمایت از لبنان و مقاومت از بین ببرند.  

در پاسخ به اظهارات الفهمی، الحاج حسن گفت که ورود حزب الله به جنگ سوریه به دلیل خطرهای بزرگی بود که می رفت حیات لبنان را تهدید کند. خطر تروریسم بزرگ تر از آن چیزی است که عده ای گمان می کنند. وی مثال های متعددی را برای اثبات اظهارات خود ارائه کرد و از جمله به مشکلات موجود در مناطق مرزی لبنان و سوریه و منطقه عرسال اشاره کرد. وی تاکید کرد، حزب الله واقعا از حمله به ارتش لبنان نگران است. حزب الله در هر حالتی از ارتش لبنان حمایت می کند و پشت آن می ایستد. وی همچنین گفت که حزب الله به چارچوب های قانونی احترام می گذارد و می خواهد انتخاب رئیس جمهور بر اساس این چارچوب و در زمان مقررش انجام شود. الحاج حسن همچنین توصیف خود را از فتنه مذهبی بیان کرد و گفت که برای از بین بردن فتنه حزب الله هر کاری که لازم بداند را انجام می دهد. وی همچنین گفت که حزب الله خواهان بازگشت نقش رهبری مصر در حمایت از مقاومت آن هم در لحظه مهمی از تاریخ امت اسلامی، عربی و فلسطینی است.

ناظران نتایج این دیدار را مفید و باارزش می دانند و می گویند که آغازگر راهی جدید در روابط مصر با حزب الله، مقاومت و ایران است.

نبیل فهمی فرزند اسماعیل فهمی، وزیر امور خارجه اسبق مصر است که در اعتراض با آغاز مذاکرات کمپ دیوید میان اسرائیل و مصر با میانجی گری امریکا از سمت خود استفعا داد. نبیل الفهمی همچنین از افراد نزدیک به محمد البرادعی است و تحصیلات خود را در امریکا گذرانده و در آن کشور نیز چند سالی تدریس کرده است. وی از جمله کسانی است که بر بازسازی دستگاه دیپلماسی مصر تاکید دارد و در این باره اقدامات موثری را نیز انجام داده است. از جمله موفقیت بارز او بازسازی روابط قاهره با مسکو است که به سفر مهم عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع مصر به روسیه و عقد قراردادهای کلان نظامی با روس ها انجامید. وی همچنین رابط گسترش همکاری های نظامی مصر با هند و چین نیز محسوب می شود. نبیل الفهمی همچنین مورد اعتماد عبدالفتاح السیسی است و از یاران نزدیک او محسوب می شود.

فهمی همچنین به دنبال بازسازی روابط منطقه ای و استراتژیک قاهره با عربستان و ایران است. وی اطمینان کامل دارد که بحران سوریه بدون تفاهم قاهره و تهران و ریاض و آنکارا ممکن نیست.

چندی پیش محمد حسنین هیکل، روزنامه نگار مشهور مصری نیز با سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان دیدار کرده بود. اگر چه وی در آن دیدار مسئولیت رسمی ای بر عهده نداشت اما ناظران می گویند عملا دیدار او تاثیرات خود را در سطح کسی که مسئولیتی را دارد، گذاشت. این دیدار زمینه دیدار وزرای امور خارجه ایران و مصر را که چندی پیش انجام شد، فراهم کرد و چند روز پیش نیز فهمی با نماینده حزب الله در لبنان دیدار کرد. بنابر این می توان گفت به رغم حساسیتی که عربستانی ها به رابطه قاهره با تهران دارند، دو طرف برای نزدیک شدن به سمت یکدیگر گام های موثری را برداشته اند. از این رو پیش بینی می شود که گام های موثری در جهت حل بحران سوریه نیز برداشته شود.