پتانسیل های منطقه ای روحانی

دیپلماسی ایرانی: از زمان انتخاب غافلگیر کننده حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری آینده ایران، اغلب کارشناسان به تحلیل پتانسیل های موجود در این روند برای تقویت روابط ایران – آمریکا و حل مساله هسته ای جمهوری اسلامی پرداخته اند. با این حال، جانشینی محمود احمدی نژاد با یک مذاکره کننده ماهر که لقب شیخ دیپلمات را دارد، می تواند فرصتی برای تعدیل تنش های منطقه و بحران سوریه، فراهم کند.

روحانی در طی 16 سالی ( 2005- 1989) که در شورای عالی امنیت ملی ایران فعال بوده، روابط ایران با عربستان سعودی را بهبود بخشید و آن را در بالاترین سطح از زمان انقلاب اسلامی و دوران جنگ ایران و عراق قرار داد. روحانی در نخستین کنفرانس خبری خود به توافقنامه امنیتی اشاره کرد که در سال 1998 بین ایران و عربستان منعقد شد. او یادآور شد که در دولت جدید نیز تقویت روابط با ریاض در اولویت خواهد بود. روحانی گفت ایران به دنبال روابط دوستانه و نزدیک با همسایگان از جمله عربستان سعودی است. رئیس جمهور جدید ایران خاطرنشان کرد ما تنها همسایه نیستیم و برادریم.

این در حالی است که پیش از این کنفرانس خبری عربستان سعودی و ایالات متحده با حضور ایران در کنفرانس ژنو در خصوص سوریه، مخالفت کرده بودند. اما این احتمال وجود دارد که با روی کار آمدن روحانی، این مخالفت نیز از بین برود، چرا که پادشاه عربستان در پیامی پیروزی روحانی در انتخابات را تبریک گفته است.

از سوی دیگر فرانسه نیز که تا همین اخیرا ادعا می کرد در صورتی که ایران در کنفراس ژنو شرکت کند، نماینده پاریس در این کنفرانس حضور نخواهد داشت نیز مواضع خود را تعدیل کرده است. فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه هفته گذشته گفت: اگر حضور روحانی سودمند باشد، از او در ژنو استقبال می کنیم.

هرچند روحانی می گوید سرنوشت مردم سوریه باید به دست خود آنها تعیین شود اما وی نمی تواند در میزان مذاخله تهران در امور سوریه تصمیم گیری کند. البته رئیس جمهور جدید می تواند با اشاره به هزین های اقتصادی و دیپلماتیک بحران سوریه در سیاست ایران در این زمینه تاثیرگذار باشد.

حمایت ایران از بشار اسد در سوریه، واکنش منفی کشورهای عربی را به همراه داشته و فرصت تقویت روابط با اخوان المسلمین را از بین برده است. همچنین مساله سوریه، روابط ایران با فلسطین را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

در گذشته اخوان المسلمین تمایل بیشتری به ایران داشتند که در مقایسه با رژیم حسنی مبارک، دمکراسی بیشتری در آن حاکم بود. اما این رویکرد پس از انتخابات ریاست جمهوری 88 در ایران و رویدادهای پس از آن، تغییر کرد و به دنبال بروز بحران سوریه، فاصله اخوان از جمهوری اسلامی بیشتر شد.

این درحالی است که هفته پیش محمد مرسی، رئیس جمهور مصر اعلام کرد روابط دیپلماتیک قاهره با دمشق را قطع می کند و در پی آن سفیر مصر را نیز از سوریه فراخواند. مرسی همچنین از ایران به دلیل برخی سیاست ها در ارتباط با سوریه انتقاد کرد.

از سوی دیگر حماس نیز فاصله خود را با سوریه و ایران و حتی حزب الله افزایش داده است. در چنین شرایطی می توان گفت که در دهه های اخیر ،شکاف بین شیعه و سنی در منطقه هیچگاه به این اندازه عمیق نبوده است.

اگر ایران به دنبال سود بردن از جنبش های اسلامی در منطقه است، باید به حل بحران سوریه کمک کند. برخی ادعا می کنند ایران از کارت های خود در شرایط متشنج استفاده می کند و در صورتی که چنین باشد، بحران سوریه نیز شرایطی است که بی ثباتی را در عراق حاکم کرده که توسط دوستان عراقی و شیعه جمهوری اسلامی اداره می شود.

البته خیلی زود است که انتظار داشته باشیم ایران سیاست های خود را تغییر دهد. سیاست هایی که نیروی بازدارندگی برای ایران ایجاد کرده و در طول دهه ها موقعیت منطقه ای جمهوری اسلامی را تقویت کرده است. دولت اوباما در چنین شرایطی باید تمایل خود را به مذاکره با ایران در خصوص موضوعاتی فراتر از مساله هسته ای نشان دهد. این رویکرد ، تهران را مطمئن می کند که ایالات متحده نقش منطقه ای جمهوری اسلامی را پذیرفته و همچنین می تواند از مذاکرات هسته ای نیز بهره ببرد.

منبع: المانیتور/ دیپلماسی ایرانی /10