خواسته‌هایی که اردوغان از اوباما دارد

اردوغان با کوله باری از درخواست و تقاضا به کاخ سفید می رود، اما نباید انتظار پاسخ مثبت از اوباما داشته باشد.

به گزارش خبرآنلاین در حالیکه اوباما خود را آمادۀ استقبال از رجب طیب اردوغان-نخست وزیر ترکیه- در کاخ سفید می کند، آنکارا امیدوار است این ملاقات، فرصتی تاریخی برای ایجاد رابطه ای صمیمی تر میان رهبران دو کشور باشد. در این میان محورهای مذاکره میان دو طرف بدون شک عراق، سوریه، ایران و از سرگیری روابط میان اسراییل و ترکیه خواهد بود. برای اطمینان از این مسئله که مذاکرات سازنده و مثبت خواهد بود، رییس جمهور آمریکا باید اردوغان را متقاعد کند که دیدگاه های نخست وزیر ترکیه پیرامون محورهای مورد بحث، لزوماً در همخوانی کامل با منافع واشنگتن نیست.

عراق

ترکیه معتقد است نوری مالکی، نخست وزیر عراق، با تمرکز بر شیعه گرایی، سیاست تفرقه اندازی را در بغداد دنبال می کند. آنکارا در سال 2010 از جریان ایاد علاوی حمایت کرده بود و همین مسئله، فضای بدی را میان مالکی و اردوغان به وجود آورد که از آن زمان تاکنون رنگ سکتاریستی(فرقه ای و طائفی) به خود گرفته است.

از سویی ترکیه، مالکی را گزینۀ تهران می داند، آنهم در حالیکه ایران به بازیگر سیاسی ویژه و تأثیرگذاری در منطقه تبدیل شده است. همۀ این ملاحظاتِ رقابتی میان اردوغان و مالکی گزینه ها و آپشن های سیاست آمریکا را محدود خواهد کرد.

اوباما مجبور است بر اردوغان فشار آورده تا آنکارا حمایت بیشتری از عراق برای برقراری ثبات در این کشور به عمل آورد. البته در عین حال که دولت ترکیه و آمریکا همصدا با مالکی پیرامون سیاست های تبعیض آمیز وی که می تواند روند دمکراسی در این کشور را مختل کند، صحبت خواهند کرد. در صورتی که مالکی به سیاست های خود علیه عرب های سنی و کردها ادامه دهد، اوباما تمایل دارد رویکرد جدیدی را در عراق در نظر گیرد.

از سویی واشنگتن و آنکارا به رغم اختلاف نظر باید به همکاری متزلزل خود در قبال اختلاف بغداد با کردهای عراقی ادامه دهند. در صورتی که همۀ طرفها بر سر صادرات نفت و انرژی به توافق برسند، خواهند توانست امنیت را در عراق برقرار کنند و همین مسئله می تواند منافع ترکیه و آمریکا را نیز تأمین کند. آنها باید به طور مشخص مذاکرات را براساس توافقات نشست ماه گذشته در لندن با حضور آمریکا، عراق و ترکیه بنا نهند و به راهکارهای مفیدتر و بهتری برای آرام کردن وضعیت خطرناک فعلی در عراق دست یابند.

سوریه

در حالیکه واشنگتن سیاست محتاطانه ای را در برخورد با بحران سوریه در پیش گرفته است، ترکیه به حامی آتشین شورشیان سوریه از اواخر 2011 تبدیل شده است. برای ترکیه، سقوط بشار اسد اجتناب ناپذیر است و از همین رو با تمام توان هم از لحاظ سیاسی و هم نظامی و هم تسلیحاتی از مخالفان سوریه حمایت می کند. همین مسئله طبق اطلاعات رسانه ها، به رادیکال های اسلامی اجازه عبور از مرزها را داده است.

برای همکاری بیشتر، واشنگتن باید به آنکارا یادآوری کند که سوریه پس از سقوط بشار اسد، به دولتی ضعیف و تقسیم شده تبدیل خواهد شد که همین مسئله می تواند در آینده برای همسایۀ دیوار به دیوار ترکیه نیز بی ثباتی به همراه آورد. اردوغان باید هوشمند بوده و اطمینان لازم را به وجود آورد که گروههای افراطی و تندرو در چنین دولتی قدرت نخواهند گرفت.

از همین رو، آنکارا به سهم خود، از واشنگتن خواهد خواست که رویکرد جدیدی در حمایت از مخالفان سوریه در پیش گیرد، اما در عین حال ترکیه تمایل دارد نقش و سهم خود را در بحران سوریه حفظ کند. برای این منظور، آمریکا فراخوانده شده است تا در ایجاد منطقۀ پرواز ممنوع در داخل سوریه به منظور از حمایت از مناطقی که شورشیان بدست آورده اند-به خصوص در مناطق شمالی سوریه- نقش آفرینی بیشتری داشته باشد.

آنکارا همچنین از واشنگتن می خواهد تا تلاش های ضد سوری آمریکا بیش از جنوب ترکیه به سمت اردن شیفت پیدا کند، تا از میزان فشارها و خشونت ها موجود در مرز ترکیه و سوریه کاسته شود. حتی اگر اوباما موفق نشود در همۀ این موارد حرکتی صورت دهد، تعهد بیشتر برای حمایت از مخالفان برای آنکارا بسیار مفید خواهد بود.

اسراییل

یخ روابط میان اسراییل و ترکیه متعاقب ورود اوباما به اختلاف میان دو طرف و مذاکره تلفنی میان آنها در حال آب شدن است. عادی سازی سریع روابط دو طرفه از دیگر مسائلی است که می تواند خواستۀ دیگری از سوی آنکارا را مطرح کند. به عنوان مثال در صورتی که آنکارا زمانی را برای تعیین سفیر ترکیه در اسراییل در نشست 16 می اعلام کند، این مسئله دست برتر اردوغان را نشان خواهد شد.

اما مانع برای ترکیه، حماس است، مسئله ای که آنکارا در آن اختلاف نظرهایی با آمریکا و اسراییل دارد. آنکارا معتقد است که توان متقاعدن کردن حماس برای توقف خشونت ها و به رسمیت شناختن اسراییل را دارد- شروطی که توسط گروه 4 جانبه (دبیرکل سازمان ملل، اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه) برای مذاکره با حماس بعد از به قدرت رسیدن این جنبش در غزه تعیین شده بود.

برای این منظور، اردوغان قصد دارد پس از سفر آمریکا، به غزه برود. سفری که می تواند روابط با اسراییل را پیچیده تر و همۀ تلاش های سیاسی و شخصی اوباما برای نزدیکتر کردن دو طرف را هدر دهد. برای حل این مشکل، اوباما باید اردوغان را تشویق کند تا سفر وی فراگیرتر باشد و اگر اردوغان بر غزه اصرار دارد، باید توقفی در اسراییل و همچنین در کرانه باختری نیز داشته باشد. شاید چنین رویکردی با بلندپروازی های ترکیه در تبدیل شدن به لیدر منطقه ای نیز هماهنگ باشد: بدون شک ترکیه نمی تواند بدون ورود به مسئله اسراییل و فلسطین به قدرت منطقه ای در خاورمیانه تبدیل شود.

ایران

برای آنکارا، ایران رقیب اصلی در منطقه است آنهم در حالیکه دو طرف در همسایگی شان در جنگی نیابتی گرفتار شده اند و از سویی بحران سیاسی در عراق نیز روند صعودی دارد. واشنگتن تلاش خواهد کرد با عدم اطمینان ترکیه نسبت به ایران، در مقابل بلندپروازی های ایران ایستاده و ترکیه را به همکاری بیشتری برای استقرار رادار ضدموشکی ناتو و حتی حمایت بیشتر آنها در پرونده هسته ای ایران دعوت کند. با این حال ایالات متحده آمریکا باید دقت به خرج داده و به این تلاشها شکل رقابت میان شیعه و سنی ندهد، روندی که در حال در بستر خاورمیانه و در میان بسیاری از کشورها وجود دارد.

ترکیه؛ متحد نرم آمریکا

ایالات متحده آمریکا تلاش می کند از ترکیه، توانایی های این کشور در منطقه، اعم از توان نظامی، سیستم دمکراتیک، توان اقتصادی، رشد طبقۀ متوسط و نفوذ فرهنگی و اجتماعی آن به عنوان ابزار استفاده کند. با این حال منافع آنکارا هنوز با منافع واشنگتن یکی نیست و در عین حال ترکیه می خواهد به جای نماینده به شریکی تمام عیار برای آمریکا تبدیل شود. با این حال هرگونه تلاش مشترکی باید براساس توجه و دقت بالا و در همۀ موارد با برآورد دقیق همراه باشد.

یکی از مهمترین موارد همکاری میان دو طرف در حوزۀ داخلی ترکیه، مسئلۀ تعامل اردوغان با کردهای پ.ک.ک و آتش بسی است که به تازگی میان آنها منعقد شده است. وانشگتن، متحد آنکارا باید در این زمینه ابعاد مثبت این پیشرفت را برجسته نموده و بر تأثیر آن در گسترش ثبات و دمکراسی در ترکیه و منطقه تأکید نماید. بسیاری از نخبگان سیاسی در ترکیه همچنان مخالف این روند هستند و از این رو اردوغان می تواند در این اقدام از حمایت ها بهره مند شود.