دیپلماسی باکو، ایران را محک می زند

دیپلماسی ایرانی: جمهوری آذربایجان در اواخر ماه آوریل با اعزام وزیر امور خارجه خود به اسرائیل، دشمن جمهوری اسلامی، از خط قرمز خود خواسته در رابطه با همسایه جنوبی خود یعنی ایران، عبور کرد.هرچند اسرائیل نیز مانند ایران، در سال های گذشته روابط اقتصادی و نظامی نزدیکی با جمهوری آذربایجان داشته است، اما سفر ممدیاروف به اسرائیل ، در واقع نخستین سفری بود که از سوی یک عضور عالی رتبه کابینه به اسرائیل انجام می شد.

وزیر خارجه آذربایجان با نیم نگاهی به ایران از رسمی خواندن این سفر خودداری کرد.  با این وجود این سفر تمامی ویژگی های یک سفر رسمی را داشت. به نحوی که که سندی امضاء نشد  ممدیاروف با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر و موشه یعلون، وزیر دفاع اسرائیل ملافات کرد. سرانجام نیز باکو بیانیه داد که موضوع گشایش سفارتخانه در اسرائیل را به عنوان دستاورد این سفر، بررسی می کند. مقامات اسرائیلی نیز در مقابل از ذکر این نکته که مساله ایران در دستور کار رایزنی های دوجانبه قرار داشته، خودداری نکردند.

وزیر امور خارجه آذربایجان پس از بازگشت از این سفر متوجه شد باید در این مورد توضیحاتی به تهران ارایه کند. در تاریخ 29 آوریل، رامیز مهدیف، رئیس شورای امنیت ملی آذربایجان به تهران سفر کرد تا با محمود احمدی نژاد ملاقات کند. هرچند باکو هدف مشخصی از این سفر عنوان نکرد اما بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که مقامات آذربایجان برای فرونشاندن خشم ایران پس از سفر ممدیاروف به اسرائیل، به تهران رفتند.

به گزارش اینتر پرس سرویس، زرتشت علیزاده، کارشناس امور خاورمیانه در این زمینه اظهار داشت: رئیس شورای امنیت ملی آذربایجان به تهران اطمینان داد که باکو به پایگاهی نظامی برای حمله نظامی احتمالی اسرائیل علیه ایران، تبدیل نخواهد شد. این در حالی است که در ماه های اخیر بارها و بارها موضوع احتمال استفاده اسرائیل از پایگاه های باکو برای هدف قرار دادن ایران در رسانه های بین المللی مطرح شده  و هر بار مقامات جمهوری آذربایجان در صدد تکذیب آن برآمده اند.

در این بین برگزاری برخی نشست های گروه های جدایی طلب در آذربایجان نیز واکنش تند مقامات تهران را به دنبال داشت به نحوی که موضوع تجدید نظر در قرار داد ترکمنچای در مجلس شورای اسلامی مطرح شد.این در شرایطی است که باکو در گذشته تلاش می کرد از سر ریز کرد کاسه صبر جمهوری اسلامی و اقدامات تحریک آمیز خودداری کند.

دست کم از زمان ریاست جمهوری حیدر علی اف در سال های 1993 تا 2003، خصومت ایران با اسرائیل یک تابوی غیر رسمی علی سفر مقامات رسمی آذربایجان به اسرائیل، ایجاد کرده بود. به همین دلیل سفر اخیر وزیر امور خارجه آذربایجان به اسرائیل از نگاه برخی کارشناسان یک اقدام انقلابی به شمار می رود.  اما دلیل این اقدام آذربایجان هنوز روشن نیست. برخی بر این عقیده اند شاید اظهارات برخی مقامات تهران در خصوص الحاق مجدد آذربایجان به ایران، انگیزه باکو برای این سفر را تقویت کرده است.

علیزاده در این زمینه می گوید، حجم روابط اقتصادی، سیاسی و نظامی آذربایجان و اسرائیل به اندازه ای زیاد شده بود که زمان اقدام باکو در این مورد فرا رسید، و وزیر امور خارجه نیز به همین منظور رهسپار اسرائیل شد.

آذربایجان بیش از 40 درصد نیاز اسرائیل به نفت را تامین می کند. همچنین بازده تجارت خارجی بین دو کشور حدود 4 میلیارد دلار برآورد می شود. علاوه بر این اسرائیل و جمهوری آذربایجان در بخش های تسلیحاتی و تجهیزات نظامی نیز همکاری دارند و در سال 2012، آذربایجان یک میلیارد و 600 میلیون دلار سلاح از اسرائیل خریداری کرد. از سوی دیگر شرکت های دفاعی اسرائیل نیز به وزارت دفاع آذربایجان در مورد سلاح های ساخت آذربایجان مشاوره می دهد.

به هر ترتیب اکنون سفر وزیر امور خارجه آذربایجان به اسرائیل انجام شده و تحول ویژه ای نیز در روابط  تهران و باکو صورت نگرفته است. یک کارشناس منطقه بر این باور است  حتی درصورتی که تهران تصمیم بگیرد با این اقدام باکو، از آن فاصله بگیرد، باز هم دستاورد چندانی عاید ایران نخواهد شد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10