امید به تعیین زمان و مکان مذاکرات بعدی

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، سه شنبه هفته جاری در قزاقستان از سرگرفته می شود اما مقامات سابق و کنونی در ایران و آمریکا امید اندکی به ثمربخشی این گفت و گو ها دارند که پس از وقفه ای 8 ماهه بین هیات مذاکره کننده هسته ای ایران و نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان انجام می شود.

به گزارش بلومبرگ، در حالی که تحریم های آمریکا و اروپا ، اقتصاد ایران را تحت تاثیر پیامدهای منفی خود قرار داده و درآمد نفتی را کاهش داده است، این مجازات ها هنوز نتوانسته جمهوری اسلامی را برای صرفنظر کردن از برنامه های هسته ای مجاب کند.

همزمان با تاثیرگذاری تحریم ها، بحران بر سر برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی، ریسک اقدام نظامی را به دنبال داشته است. بیش از 12 دیپلمات غربی و تحلیلگر در مصاحبه هایی که اخیر انجام داده اند بر اهمیت اقدامات اعتمادساز و توافق گام به گام تاکید کرده اند.

توماس پیکرینگ، مشاور سابق وزارت امور خارجه آمریکا در امور سیاسی و سفیر سابق آمریکا درسازمان ملل ، می گوید در مورد مذاکرات آلماتی و حصول توافق چندان خوش بین نیست. با این وجود وی امیدوار است توافقی دست کم بر سر زمان و مکان مذاکرات بعدی انجام شود.

وی همانند شماری از مقامات سابق و کنونی آمریکایی و اروپایی بر این باور است که مانع بنیادین بر سر راه توافق، بی اعتمادی دوجانبه است.

تردید های جدی

پیکرینگ که برای دهه ها در سیاست ایران آمریکا دخیل بوده است، می گوید: از نظر ما تردید های جدی در مورد ماهیت برنامه های هسته ای ایران وجود دارد. در مقابل ایران نیز در مورد اینکه ما سیاست تغییر رژیم را دنبال خواهیم کرد، به شدت دچار تردید است.

مایکل سینگ، مقام سابق کاخ سفید در امور خاورمیانه و سیاست ایران، تاکید دارد که تحریم ها پیامد های محسوسی بر اقتصاد ایران داشته اند اما نتوانسته اند محاسبه های هسته ای جمهوری اسلامی را تغییر دهند. به گفته وی از سوی دیگر ایرانیان انتخابات ریاست جمهوری را پیش رو دارند و اکنون این مساله از بیشترین اولویت برخوردار است.

استراتژی تغییر رژیم

منتقدان استراتژی کنونی اوباما در قبال ایران می گویند، یکی از نقاط ضعف استراتژی دوسویه آمریکا این است که به تهران نشان می دهد آمریکا نه به دنبال توافق، بلکه به دنبال تغییر رژیم در ایران است. ولی نصر، از دانشگاه جان هاپکینز و مشاور سابق وزارت امور خارجه آمریکا می گوید تنها راه شکستن بن بست جاری، جدی بودن در مورد دیپلماسی است که روندی دشوار به شمار می رود و می تواند سال ها به طول بیانجامد. نصر می گوید، آمریکا باید در راهی جدی برای مذاکره با ایران قدم بگذارد که شامل لغو تحریم ها و ارائه مجوز غنی سازی 5 درصدی به ایران است. او تاکید دارد در صورتی که آمریکا به واقع جدی باشد، همه می دانند که چارچوب توافق چگونه خواهد بود.

شیرین تر کردن مشوق ها

از نظر جامعه بین المللی، ایران به دنبال مصالحه معنا دار نیست. از دیدگاه ایران نیز آمریکا و متحدانش به دنبال دیکته کردن شرایط خود به ایران هستند و از به رسمیت شناختن حقوق ایران سرباز می زنند. این در حالی است که شیرین تر کردن مشوق هایی که آمریکا و متحدان به ایران ارائه می دهد، می تواند شانس توافق با تهران را افزایش دهد. مقامات تهران می گویند خواستار لغو  تحریم ها هستند اما نه لغو تحریم هایی که تا کنون غرب به آنها اشاره کرده است. تهران می گوید در مقابل لغو تحریم تجارت طلا، حاضر نیز عملیات غنی سازی 20 درصدی را لغو کند، بلکه در مقابل چنین همکاری باید تحریم ها در بخش نفت و بانکداری لغو شوند.

تیترا پارسی، تحلیلگر امور ایران و رئیس شورای ملی ایرانی آمریکایی می گوید، بین آنچه دو طرف درخواست می کنند و آنچه که روی میز می گذارند، توازن برقرار نیست. از سوی دیگر تحریم ها نیز تاثیری متضاد با آنچه که غرب می خواسته بر جا گذاشته و موضع تهران را سرسختانه تر کرده است.

مانوردهی ایران

این در حالی است که کریستین ساینس مانیتور در گزارشی تحلیلی می نویسد، ایران پس از 8 ماه سرانجام پای میز مذاکره با غرب می نشیند اما انتخابات ریاست جمهوری پیش رو شانس توافق را بسیار کاهش داده است. دیپلمات ها می گویند پس از 3 دور مذاکره بی نتیجه اوایل سال جاری ، غرب باید بسته پیشنهادی جدی تری به ایران ارائه دهد.

از سوی دیگر گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص برنامه های هسته ای ایران 3 نکته شامل، کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران، نصب سانتریفوژهای پیشرفته در نطنز و خاموشی راکتور اتمی بوشهر را به همراه داشت که هر یک در محاسبه های غرب در مورد برنامه های هسته ای ایران تعبیر و تفسیر های خود را دارد.

گزارش جدید آژانس نشان می دهد که هنوز ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی در ایران به اندازه ای نیست که ریسک اقدام نظامی را به همراه داشته باشد. دیپلمات ها می گویند گروه 1+5 در مذاکرات قزاقستان از ایران می خواهد غنی سازی 20 درصدی را تعلیق کرده و سایت غنی سازی فوردو را تعطیل کند. در مقابل این اقدامات، غرب نیز بسته پیشنهادی جدید و جدی را به ایران ارائه خواهد داد.

کارشناسان می گویند پیشنهاد لغو برخی تحریم ها حاکی از تغییر رویکرد آمریکا و متحدانش در مقابل پرونده هسته ای ایران است، چرا که به نظر می رسد آنها لزوم لغو تحریم ها برای جلب همکاری تهران را درک کرده باشند. در مقابل به نظر می رسد که تهران نیز به دنبال مانور دهی در مذاکرات و گرفتن درست بالا در نشست آلماتی است. تهران از هم اکنون اعلام کرده که بحث تعطیلی فوردو مطرح نیست و در قزاقستان شنونده خواهد بود تا ببیند گروه 1+5، چه پیشنهادی روی میز می گذارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10