بخش دشوار بازی ایران و غرب آغاز شد

دیپلماسی ایرانی: چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری 6 نوامبر آمریکا، گزارش هایی مبنی بر توافق مقدماتی تهران و واشینگتن برای مذاکره مستقیم مخابره شد . پس از آن نیز آمریکا، متحدان اروپایی اش و روسیه و چین به سختی برای برگزاری دور دیگری از مذاکرات هسته ای با ایران تلاش کردند که فرصت ها یکی پس از دیگری در ماه دسامبر و ژانویه از بین رفت. اکنون به نظر می رسد ، ایران که انتخابات ریاست جمهوری را پیش رو دارد سرانجام با از سرگیری مذاکرات در تاریخ 8 اسفند در کشور قراقستان موافقت کرده است.

این مذاکرات بوته آزمونی جدی برای دولت اوباما و جان کری، وزیر امور خارجه جدید به شمار می رود. مذاکرات پیشین از آنجایی که هیچ یک از طرف ها نمی خواستند امتیازی به دیگری بدهند، همواره با شکست مواجه شده و نمی توان گفت آمریکا و متحدانش چیزی فراتری از آنچه در گذشته روی میز گذاشته اند، برای ارائه به ایران داشته باشند. گزارش روزنامه واشینگتن پست حاکی از آن است که در بسته ای که پیش تر به ایران ارائه شده بود، تنها تغییراتی جزئی ایجاد شده و این در حالی است که تهران بسته پیشنهادی در مذاکرات مسکو در ماه ژوئن را نپذیرفته بود. تا کنون آمریکا با به رسمیت شناختن حق غنی سازی در ایران و تعدیل تحریم ها مخالفت کرده و در مقابل ایران نیز با درخواست تعلیق غنی سازی 20 درصدی و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور ، مخالفت می کند.

پس از پیروزی مجدد اوباما در انتخابات ریاست جمهوری، امیدواری زیادی در خصوص آزادی عمل سیاسی وی برای پیشنهاد امتیاز ها به ایران ، ایجاد شد. اما تا کنون اوباما نشان نداده که می خواهد پیشنهاد سخاوتمندانه ای را به ایران ارائه کند و در مقابل تحریم های جدیدی را علیه جمهوری اسلامی به اجرا درآورده است.

تحلیلگران بر این باورند بن بست چند ماهه بر سر تعیین زمان و مکان مذاکره که از طرف ایران ایجاد شده بود ، ناشی از این واقعیت است که جمهوری اسلامی می خواهد اثبات کند تحریم ها تهران را وادار به بازگشت پای میز مذاکره نمی کند. از سوی دیگر مقامات در تهران از این نکته ابراز نگرانی می کنند که نتوانند در مذاکره با غرب، امتیاز های مورد نظر را به دست آورند و در مقابل برای مصالحه یکجانبه شامل تعلیق غنی سازی تحت فشار قرار بگیرند. به عبارت دیگر می توان گفت برای 6 ماه آینده با توجه به پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری و اختلافات داخلی، به نظر نمی رسد مقام معظم رهبری برای مذاکره جدی آمادگی داشته باشند، هرچند که مذاکرات هسته ای برای اوایل اسفند ماه در قزاقستان برنامه ریزی شده است.

برخی تحلیلگران نیز بر این گمانند که ایران می خواهد روند فعالیت تیم جدید امنیت ملی آمریکا شامل جان کری (وزیر امور خارجه)، چاک هگل(وزیر دفاع پیشنهادی) و جان برنان( رئیس سیا پیشنهادی)، در شکل دهی موضع اوباما در هرگونه گفت و گو را زیرنظر بگیرند.

گروهی از ناظران بین المللی می گویند در صورتی که تحریم ها تعدیل شوند و توافقی بر سر حق غنی سازی اورانیوم در ایران انجام شود، امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای وجود خواهد داشت. شاید یکی از بهترین سناریو ها در این زمینه امکان برقراری مذاکرات پشت پرده بین ایران و آمریکا باشد. اما هنوز نشانه تایید شده ای در زمینه انجام این مذاکرات وجود ندارد.

از سوی دیگر به طور حتم، اعمال تحریم های جدید علیه ایران نمی تواند کمک کننده باشد. تحریم هایی که برخی آن را تحریم تجاری کامل جمهوری اسلامی توصیف می کنند.  اما در صورتی که دولت اوباما بر این گمان باشد که سخت تر کردن تحریم ها، مقامات جمهوری اسلامی را ناگزیر به مذاکره می کند، دچار اشتباهی محاسباتی در مورد سیاست های ایران شده است. برای برخی کارشناسان، انتخاب هگل به عنوان وزیر دفاع آمریکا می تواند نشانه ای از درک این نکته در کاخ سفید باشد که تحریم ها و تهدید نظامی ، دست ایران را نمی بندد چرا که وی موضع چندان سرسختانه ای در قبال جمهوری اسلامی ندارد.

اما در صورتی که واشینگتن به سخت تر کردن تحریم ها متعهد باقی بماند و قول تعدیل تحریم ها را به ایران ندهد، شانس موفقیت مذاکرات بسیار اندک خواهد بود. ولی نصر، مقام سابق دولت اوباما که تجربه زیادی در امور مربوط به ایران دارد ، بر این عقیده است که افزایش مجازات ها موضع تهران را رادیکال تر می کند. به گفته وی، رژیم تحریم ها علیه ایران به واقع به پایان راه خود رسیده است. نصر این نکته را خاطرنشان می کند تا زمانی که این رویکرد وجود دارد ایران با سرعت در جهت تولید سلاح هسته ای حرکت می کند زیرا مانند کره شمالی بر این عقیده است که پس از ورود به باشگاه هسته ای، غرب انگیزه های بیشتری برای تعدیل تحریم ها خواهد داشت.

منبع: دیپلمات / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10