نخستین گام در مورد ایران چیست؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که دیپلماسی بار دیگر مدعی جایگاهی در روابط ایران و آمریکا است، حصاری روانشناختی به گونه ای حیرت آور چشم انداز توافق را سحر کرده است.

قدرت های بزرگ سرگرم اعمال تحریم هایی علیه ایران هستند که تنها در صورتی تعدیل خواهند شد که تهران با متوقف کردن بخش های کلیدی برنامه های هسته ای خود موافقت کند. در همین حال، ایران از مصالحه پرهیز داشته و بر این باور است که توانایی هسته ای اش، قدرت معامله را افزایش خواهد داد. در جستجو برای مزیت مذاکره ای، هیچ یک از طرف ها نمی خواهند آنچه را که اهرم خود می دانند با دیگری تقسیم کنند.

بهترین راه برای شکستن این دایره نه تلاش برای توافقی بزرگ، بلکه نوع محدود آن است که دیوار بی اعتمادی را فروریخته و زمینه را برای دستیابی به کنترل تسلیحاتی فراهم کند.

مبنای استراتژی آمریکا این است که فشارهای اقتصادی افزایش یافته می تواند راه را برای مذاکره به منظور توافقی معنادار،هموار کند.

جنبه نامطلوب این سیاست این است که با بخشی از موفقیت خودش وجه کسب می کند. سیاست تحریم های آمریکا بیش از پیش بینی  ها موفق بوده، به اندازه ای که واشینگتن را  از حمایت بخش قابل توجهی از جامعه بین المللی مطمئن کرده است. همچنین هرچه تحریم ها با موفقیت بیشتری همراه می شود، انگیزه قدرت های جهانی برای تعویض هر یک از دستاوردهایشان در مقابل مصالحه ای متوسط کاهش می یابد.

در مقابل ایران نیز مجاب شده است که آمریکا به برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی علاقه ای ندارد و از اهداف هسته ای تهران به عنوان بهانه ای برای پیشبرد استراتژی تغییر رژیم استفاده می کند. مقامات در تهران بر این باورند که با گسترش برنامه های هسته ای و زیر ساخت اتمی می توانند در جایگاه بهتری برای مصالحه با جامعه بین المللی قرار گیرند.

خطر چنین اشععه هسته ای این است که موفقیت های تکنولوژیکی ایران در برنامه های هسته ای می تواند انگیزه تولید بمب هسته ای را تقویت کند تا به گمان برخی تهران در شرایط بهتری برای ورود دوباره به اقتصاد جهانی، وارد مذاکره شود.

این در حالی است که بخش عمده ای از اختلافات ایران و آمریکا در زمینه هسته ای به غنی سازی 20 درصدی باز می گردد. بنا بر ادعای ایالات متحده، برنامه های غنی سازی ایران در سطح بالا، خطرناک ترین اقدامی است که تهران انحام می دهد. البته در برخی موارد مقامات در تهران سیگنال هایی ارسال کرده اند که نشان می دهد برای مصالحه در این زمینه آمادگی دارند.

ایرانیان همواره می گویند که می توانند به سطح بیشتری از غنی سازی دست یابند چرا که جامعه بین المللی سوخت مورد نیاز برای راکتور دارویی تهران را تامین نکرده است. اما آنچه از مواضع اخیر تهران استنباط می شود این است که احتمال برخی توافق ها در زمینه تعلیق غنی سازی 20 درصدی در مقابل تعدیل تحریم ها وجود دارد.

منتقدان توافقی با ایران که تنها بر تعلیق غنی سازی 20 درصدی متمرکز باشد بر این باورند که توفق این فعالیت های نمی تواند نقطه پایان تراژدی هسته ای ایران باشد. آنها همچنین بر این عقیده اند که این توافق نمی تواند پیشرفت تکنولوژیکی جمهوری اسلامی در زمینه هسته ای را خنثی کند.

اما هدف مقدماتی چنین معامله ای این است که دو طرف از  داستان سرایی فاصله بیگرند. یک توافق ، حتی در صورتی که محدود و  تجربی باشد، احتمالا می تواند قدرت های غربی را مجاب کند که می توان ایران را در چارچوب کنترل تسلیحاتی قرار داد. علاوه بر این، تعلیق غنی سازی 20 درصدی در عین حال می تواند جدول زمانی برنامه های هسته ای ایران را افزایش داده و نگرانی های فوری غرب و اسرائیل را کاهش دهد. همچنین این توافق می تواند به تهران کمک کند تا از این تصور که دیپلماسی تنها به منظور فشار بر رژیم طراحی شده، فاصله بگیرد.

هرچند مجادله هسته ای بین ایران و ایالات متحده اغلب به عنوان یک اختلاف نظر بر سر مسائل فنی ، مشاهده می شود، شکستن موانع روان شناختی  بر سر راه توافق، اهمیت زیادی دارد.

باوجود اینکه انواع مختلفی از معامله های بزرگ و پیشنهاد ها مطرح است، سطح بی اعتمادی به اندازه ای است که مانع ایجاد ساختاری جامع می شود. یک مصالحه فروتنانه شاید به طور بنیادین مساله  هسته ای ایران را حل نکند اما می تواند قلمرو سیاسی که پیش تر مانع توافق می شد را توسعه دهد. تنها پس از این نوع توافق است که قدرت های بزرگ و ایران می تواند به سوی راهکاری بنیادی بر سر مجادله هسته ای گام بردارند.

نویسنده: ری تکیه، تحلیلگر شورای روابط خارجی آمریکا

منبع : نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10