دستاورد امریکا برای افغانستان پس از یازده سال حضور

 امروز هفتم اکتبر برابر با یازدهمین سالروز تهاجم امریکا به مواضع طالبان در افغانستان است. در هفت اکتبر 2001 هواپیماهای امریکایی در مأموریتی به اصطلاح «عملیات آزادی پایدار» برای نخستین بار مواضع طالبان را در افغانستان بمباران کردند. این عملیات در پی متهم شدن شبکه القاعده به رهبری اسامه بن لادن در حوادث 11 سپتامبر و هشدار «جرج بوش» رئیس جمهور سابق امریکا به طالبان مبنی بر اخراج اعضای شبکه القاعده از افغانستان و امتناع طالبان از این درخواست، آغاز شد.

هدف اصلی این جنگ به اصطلاح مبارزه با تروریسم، از بین بردن شبکه القاعده، طالبان و حامیان آن بود. اما با گذشت 11 سال از آن زمان، تاکنون امریکا و متحدان آن نتوانستند، تروریسم را در افغانستان و منطقه ریشه کن کنند. بر اساس آمارهای موجود، جنگ افغانستان برای امریکا 500 میلیارد دلار هزینه داشته است. همچنین جنگ افغانستان، 3300 نظامی خارجی را نیز به کام مرگ کشانده است. این در حالی است که امریکا از اهداف اولیه جنگ خود عدول کرده و برنامه خروج نیروهای خود و همپیمانان را از افغانستان اعلام کرده است. قرار است این نظامیان تا سال 2014 از افغانستان خارج شوند، اما گروه طالبان که یکی از اهداف این نظامیان بود، همچنان پابرجاست. سیاستمداران امریکایی که از شکست طالبان ناتوان شده اند به مذاکره با این گروه روی آورده اند، اما تاکنون رویکرد مذاکره نیز موفقیتی در پی نداشته است.[1]

رئیس جمهوری افغانستان، همزمان با یازدهمین سالروز حملات آمریکا به افغانستان، از راهبرد جهانی مبارزه با تروریسم به شدت انتقاد کرد. وی طی سخنانی با انتقاد از امریکا، با اشاره به حملات توپ خانه یی پاکستان به ولایات شرقی و جنوبی کشور، امریکا را به بازی دوگانه با افغانستان متهم کرد و گفت که مقام های این کشور "یک چیز می گویند، ولی به نوعی دیگر عمل می کنند".[2]* کرزی  به عنوان مجری سیاستهای امریکا در افغانستان، با اشاره به این که جنگ ما افغان ها یک جنگ خودی است، خواست تا با شورشی خواندن گروه طالبان، به نوعی زمینه برای مذاکرات با طالبان را آماده کند و این پیام را به طالبان بدهد که این مساله ای بین الافغانی است و دیگر امریکا نمی تواند در این خصوص دخالت کند؛ غافل از این که این طرح خود یک طرح امریکایی است. مقامات امریکائی پس از آنکه دیدند نمی توانند طالبان را به میز مذاکره بکشانند، به ظاهر مدیریت صحنه را به دولت کرزی سپرده اند. واقعیت اینست که مواضع اخیر کرزی به نوعی برای جلب افکار عمومی افغان ها و نوعی مشروعیت بخشیدن به طالبان با شورشی خواندن این گروه و تاکید بر جنگ داخلی بین افغان ها می باشد.

هرچند کرزی امریکایی ها را متهم به بازی دوگانه در جنگ با تروریسم می کند و بر این ایده تاکید می ورزد که عدم پیشرفت در بهبود امنیتی افغانستان، تقصیر جامعه بین المللی است، اما واقعیت اینست چه دولت و چه جامعه بین المللی در اتخاذ یک استراتژی واحد در جهت بازسازی، توسعه و بهبود امنیت افغانستان ناموفق بوده اند و انتقادات طرفین نوعی بازی با افکار عمومی است.

 بطور کلی می توان گفت که با گذشت یازده سال از اشغال افغانستان، روندها نشانگر این واقعیت است که امریکا تاکنون نتوانست به اهداف استراتژیک و از پیش تعیین شده خویش در افغانستان دست باید. به عبارت دیگر صحنه واقعیت های منطقه ای و ملی افغانستان، بر این ناکارآمدی نیروهای خارجی افزوده، تا جایی که امریکا و ناتو برای رهایی از تبعات سهمگین این صحنه تلاش می نماید در رویکردها و تاکتیک های خود تغییرات اساسی انجام دهد. عمده این تغییرات در گزاره های نظیر راهبرد خروج از افغانستان، راهبرد واگذاری مسئولیت های امنیتی به نیروهای دفاعی افغانستان، راهبرد افزایش همکاری های امنیتی با پاکستان، تلاش برای ایجاد تنش های ژئوپلتیکی به خصوص در مناطق مرزی و جدال های قومی( نظیر تجزیه پشتونستان و تجزیه بدخشان) و غیره قابل تصویر است. اما یکی دیگر از راهبردهای امریکا برای عبور از بحران، راهبرد مذاکره و مصالحه با طالبان است که برخلاف گذشته، این راهبرد را به نوعی به دولت افغانستان واگذار کرده و خواستار جلب همکاری های پاکستان نیز می باشد. در مجموع، این تغییرات بیانگر آن است که امریکا سعی خواهد کرد، با خودی خواندن جنگ در افغانستان، خود را از قضیه مبارزه با طالبان کنار کشیده و با استقرار در پایگاههای نظامی به مدیریت صحنه و بطور غیرمستقیم ادامه دهد و به عبارت بهتر در صورت خروج بخشی از نیروها از افغانستان، یک ترتیبات امنیتی "ارشادی" را مهندسی نماید تا در صورت نیاز بتواند قابلیت هژمونیکی خود را در حوزه مدیریت امنیتی منطقه بروز دهد.

نویسنده: اسماعیل باقری