دموکراسی‌ها احساس تهدید می‌کنند

دیپلماسی ایرانی: چین از ابتکار «کمربند و جاده» برای گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در آفریقا، آسیا، و حتی بخش‌هایی از اروپا استفاده می‌کند. این ابتکار، که شامل سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها است، اغلب با شرایطی همراه است که کشورهای دریافت‌کننده وام را به پکن وابسته می‌کند.

روسیه نیز با ادامه جنگ در اوکراین و عملیات اطلاعاتی در کشورهای غربی، به دنبال تضعیف وحدت دموکراسی‌ها است. به عنوان مثال، گزارش‌ها حاکی از آن است که مسکو از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های تحت حمایت خود، اطلاعات نادرست را در اروپا و ایالات متحده منتشر می‌کند تا اعتماد عمومی به نهادهای دموکراتیک را کاهش دهد.

در این زمینه، ایالات متحده و متحدانش تلاش‌هایی را برای تقویت دموکراسی آغاز کرده‌اند. ابتکار «اجلاس برای دموکراسی»، که در دوره اول دولت بایدن راه‌اندازی شد، در دولت ترامپ نیز ادامه یافته است، هرچند با تمرکز بیشتر بر مسائل عملی مانند مبارزه با فساد، حمایت از آزادی رسانه‌ها، و تقویت نهادهای مدنی. در اجلاس دسامبر ۲۰۲۴، کشورهای شرکت‌کننده متعهد شدند که بودجه‌ای برای حمایت از نهادهای دموکراتیک در کشورهایی که در معرض خطر اقتدارگرایی هستند، مانند برخی کشورهای آفریقایی و آسیای مرکزی، اختصاص دهند.

همکاری‌های جدید و تنش‌های احتمالی

یکی از جنبه‌های کلیدی سیاست خارجی جدید آمریکا، تأکید بر اتحادهای دوجانبه به جای نهادهای چندجانبه است. به عنوان مثال، ایالات متحده همکاری خود با بریتانیا و استرالیا در چارچوب آکوس را تقویت کرده، اما در عین حال از تعهد به سازمان‌هایی مانند ناتو یا سازمان ملل کاسته است. این تغییر رویکرد ایجاد تنش‌هایی با برخی متحدان را باعث شده است. به عنوان مثال، فرانسه از حاشیه‌ای شدن نقش خود در پیمان آکوس انتقاد کرده و خواستار نقش پررنگ‌تر اروپا در تصمیم‌گیری‌های جهانی شده است.

در خاورمیانه، سیاست خارجی آمریکا نیز تغییراتی را تجربه کرده است. دولت ترامپ بر تقویت روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، تمرکز دارد، در حالی که رویکرد سخت‌گیرانه‌تری نسبت به ایران اتخاذ کرده است. این موضع باعث شده که برخی متحدان اروپایی، که خواستار احیای توافق هسته‌ای با ایران (برجام) هستند، با ایالات متحده اختلاف‌نظر پیدا کنند.

چشم‌انداز آینده

با وجود تنش‌ها، فرصت‌هایی برای همکاری میان دموکراسی‌ها وجود دارد. تهدیدات مشترک، مانند گسترش اقتدارگرایی، تغییرات اقلیمی، و ناامنی سایبری، دموکراسی‌های جهان را به همکاری نزدیک‌تر ترغیب کرده است. به عنوان مثال، ایالات متحده و اتحادیه اروپا در حال مذاکره برای ایجاد یک «اتحاد فناوری» هستند که هدف آن توسعه فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و ارتباطات کوانتومی به صورت مشترک و کاهش وابستگی به چین در زنجیره‌های تأمین فناوری است.

علاوه بر این، ابتکارهایی مانند «مشارکت برای زیرساخت‌های جهانی» (Partnership for Global Infrastructure) که توسط گروه هفت (G7) راه‌اندازی شده، به عنوان رقیبی برای ابتکار کمربند و جاده چین، در حال جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان است. این ابتکار قصد دارد زیرساخت‌های پایدار و شفاف را در کشورهای در حال توسعه ایجاد کند و از نفوذ اقتصادی چین بکاهد.

نتیجه‌گیری

سیاست خارجی جدید ایالات متحده تحت دولت دوم ترامپ، متحدان این کشور را وادار کرده است تا استراتژی‌های خود را بازنگری کنند و به دنبال استقلال استراتژیک بیشتری باشند. در عین حال، تهدیدات جهانی مانند اقتدارگرایی، تغییرات اقلیمی، و رقابت‌های ژئوپلیتیک، دموکراسی‌ها را به همکاری نزدیک‌تر سوق داده است. اگرچه تنش‌هایی در روابط میان آمریکا و متحدانش وجود دارد، اما فرصت‌های قابل‌توجهی برای تقویت دموکراسی و مقابله با چالش‌های جهانی از طریق همکاری‌های هدفمند وجود دارد. آینده این روابط به توانایی دموکراسی‌ها در یافتن تعادل بین منافع ملی و اهداف مشترک بستگی دارد.

منبع: شورای روابط خارجی (CFR) / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱