چرا نباید به مخالفان بشار اعتماد کرد؟

دیپلماسی ایرانی : درنگاه اول ممکن است که سخت گیرانه به نظر برسد که با پیشنهاد فرانسوا اولاند رئیس جمهوری فرانسه همراه شویم که طبق آن مخالفین سوری باید با هم متحد شوند و در اولین فرصت دولت موقتی را تشکیل دهند. رئیس جمهور فرانسه بر این باور است که با انجام چنین کاری مخالفین می توانند به رسمیت شناختن بین المللی خود را تضمین کنند و در نتیجه راه را برای دخالت بیشتر غرب در درگیریها به وسیله برقراری منطقه پرواز ممنوع و ایجاد پناهگاه برای غیرنظامیان بی گناه سوری باز کند.

اما با دفاع از این اقدام ظاهرا ستودنی، اقای اولاند از یک حقیقت حیاتی چشم پوشی کرده است: جدای از این واقعیت که اپوزیسیون عمیقا چند دسته است، موثر ترین عناصر آن - یعنی کسانی که در سوریه فعالیت دارند- از نزدیک با گروه های تندرو اسلامگرا همکاری می کنند و بنابراین بعید است که به ارائه نوع نگاه جایگزین برای سوریه که به غرب نزدیک است کمکی کنند.

حتی از اولین امواج فعالیت های ضد دولتی در سوریه که در مارس سال گذشته توسط نیروهای نظام حاکم با آن برخورد شد، تلاش غربی ها برای حمایت از مخالفان بشار اسد همواره با نوعی تردید همراه بود که مخالفین سوریه واقعا چه کسانی هستند و انها چگونه دولتی را بعد از سقوط نظام فعلی برپا خواهند کرد؟

به دلیل نتیجه دخالت نابخردانه ما در سرنگونی رژیم دیکتاتور لیبی، معمر قذافی در سال گذشته، پاسخ دادن به پرسش هایی از این دست از اهمیت فوق العاده ای برای ما برخوردار است. همانطور که من در آن زمان استدلال کردم، خلاص شدن از قذافی خیلی خوب بود - تا زمانی که ما ایده خوبی از ماهیت سیستمی که می تواند جایگزین دیکتاتوری عجیب و غریب وی شود داشتیم.

اما با وجود همه اعتراضاتی که آن زمان از لیبیایی های در تبعید شنیدم که رژیم قذافی باید با یک دموکراسی به سبک غربی و حاکمیت قانون عوض شود، اکنون لیبی آزاد شده خود را در بند رقیبانی می بیند از شبه نظامیان مسلح که برخی از آنها به گروه های اسلامگرای تندرو وابسته اند تا در خوش بینانه حالت کسانی که ضد غرب هستند. تلاش نافرجام اخیر برای ترور سفیر بریتانیا در این کشور، هر آنجه شما می خواهید درباره نگرش لیبی جدید به بریتانیا را به شما می گوید؛ بدون در نظر گرفتن کارهایی که ارتش و نیروهای هوایی بریتانیا برای سقوط دولت قبلی انجام داد. این چیزی است که در حلقه های سیاست خارجی به عنوان هدف شناخته می شود.

پس از این شکست در لیبی؛ دولت ما و متحدانش پیش از ایجاد منطقه پرواز ممنوع و تبدیل شدن به پناهگاهی برای مخالفین سوری باید مطمئن شوند که چه کسانی به دنبال سرنگون کردن بشار اسد هستند؟.

به عنوان قدرت استعماری سابق در خاورمیانه، شور و شوق فرانسه برای رسیدن به یک نتیجه به سبک لیبی در دمشق، فوق العاده است. این موضع گیری  در تقابل با موضع محافظه کارانه لندن و واشنگتن است که با توجه به تجربه لیبی و با در نظر گرفتن گروههای سیاسی مخالف رژیم سوریه، این را تلاشی بی فایده برای تشکیل یک دولت جایگزین قابل اطمنیان در سوریه می دانند. از سویی دیگر فرانسوی ها فکر می کنند درست مانند چیزی که سال گذشته برای شورشیان لیبی اتفاق افتاد، همه آن چیزی که سوریه امروز نیاز دارد تشکیل یک دولت در تبعید برای گرفتن چراغ سبز به منظور دخالت غرب در درگیری های سوریه است.

با توجه به اقداماتی که اصلی ترین گروه مخالفین سوریه تا به امروز انجام داده اند می توان گفت به هیچ وجه روشن نیست که آنها بتوانند بر اختلافاتشان برای تشکیل یک جبهه واحد فائق آیند. و حتی اگر آنها موفق شوند برای تشکیل یک دولت موقت کنار هم قرار بگیرند، بعید است که دستور کار آنها چیزی باشد که مورد علاقه غرب باشد.

این عاقلانه است که فرض کنیم ادعای القاعده درباره ایفای نقشی پیشرو در مبارزه برای سرنگونی رژیم اسد اغراق آمیز است. اما حضور بمبگذاران انتحاری القاعده با آن پرچم های سیاه و سفید متمایزشان در خط مقدم شورشیان قطعا این اطمینان که سوری پس از اسد دلخواه غرب است را نمی دهد. این یکی از دلایلی است که همه قدرت های بزرگ غربی باید از مسلح کردن شورشیان سوری خودداری کنند.

ما باید این را هم به خاطر داشته باشیم که اکثریت آنهایی که در شورش های ضد دولتی شرکت می کنند مسلمانان سنی مذهبی هستند که از اخوان المسلمین سوریه حمایت می کنند، جنبش اسلامگرایی که در سال 1982 وقتی قصد ساقط کردن دولت حافط اسد را داشت به شدت سرکوب شدند. ممکن است تنفر از غرب آن طور که در دستور کار  القاعده است توسط اخوان المسلمین دنبال نشود اما به شدت بعید است که برپایی یک حکومت اسلامگرای دیگر در دمشق وضعیت سوریه را در قبال غرب نسبت به آن چه نظام کنونی دارد تغییر قابل ملاحظه ای دهد.

در حقیقت چشم انداز ریشه گرفتن دومین دولت اخوان المسلمین در جهان عرب یکی از دلایلی است که رئیس جمهور منتخب مصر زمانی که به دنبال یافتن راه حلی منطقه ای برای موضوع سوریه است نگاهی به تهران به آن دارد.

با وجود رهبران اسلامگرایی مانند مرسی که آشکارا به دنبال پیامد های سیاسی در دمشق هستند، قطعا این برای غرب منطقی است که قبل از هر گونه تعهد به ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه بفهمد که مردم سوریه آینده خود را چگونه می بینند. به همین دلیل است که پیشنهاد آقای اولاند آن طور که به نظر می رسد قابل قبول و برتر نیست و باید خیلی هوشیار با آن برخورد کرد.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20ش