سعید جلیلی: روسیه در مورد سوریه کوتاه نمی آید
دیپلماسی ایرانی: سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه ای با غسان بن جدو مجری شبکه المیادین به موضع ایران در قبال سوریه پرداخت و در پاسخ به این سوال که آیا اطمینان دارید که موضع روسیه در حمایت از رهبران سوریه ادامه می یابد گفت: ما چنین حسی را در آنها می بینیم. آنها مواضع اصولی در پیش گرفته اند. در همه مذاکرات چنین حسی را در آنها یافته ایم و نحوه برخورد آنها نیز نشان دهنده این امر است. متن این مصاحبه را در زیر می خوانید:
بن جدو: روابط ایران با روسیه چگونه است و آیا اطمینان دارید موضع روسیه در حمایت از رهبران سوریه ادامه یابد؟
جلیلی: ایران و روسیه دو کشور همسایه اند که روابط تاریخی و خوبی با هم دارند. دوستان روس در مذاکراتی که با آنها داشتیم متوجه شدیم خوب می دانند نباید به هیچ طرفی اجازه داد تا اراده خود را از طریق رویکردهای نامشروع و حمایت از سلاح و تروریست تحمیل کنند. ما چنین حسی را در آنها می بینیم.
آیا شما اطمینان دارید موضع روسیه ادامه خواهد داشت؟
تاکنون ما چنین دیده ایم. آنها مواضع اصولی در پیش گرفته اند. در همه مذاکرات چنین حسی را در آنها یافته ایم و نحوه برخورد آنها نیز نشان دهنده این امر است. آنها با ارسال سلاح و شیوه های غیر دمکراسی به سوریه مخالف اند.
تحولات سوریه را چگونه می بینید؟ اکنون در سوریه بحران جدی و واقعی وجود دارد. برخی ها تحولات این کشور را انقلابی برای رسیدن به آزادی و علیه استبداد می دانند و برخی دیگر تحولات آن را توطئه جهانی می دانند که در خاک سوریه وجود دارد؛ نگاه ایران به تحولات سوریه چگونه است؟
برای توضیح در این باره که پیشتر نیز در مصاحبه های مطبوعاتی گفته ام، باید بگویم که ما معتقدیم از مقاومت و اراده مردمی که از مقاومت حمایت می کند باید حمایت شود. مقاومت اگر دستاوردهایی کسب کرده است به چه چیزی مبتنی بود؟ آیا بر اراده آزاد مردم متکی نبود؟
اولین سفر من به لبنان در زمان تجاوزگری اسرائیل به غزه بود. فراموش نمی کنم در آن سفر می دیدم و می شنیدم در حالی که مردم مبارز فلسطین در نوار غزه هدف تجاوزگری های اسرائیل قرار می گرفتند، رژیم حسنی مبارک حتی از ورود آب به مردم محاصره شده غزه جلوگیری می کرد و البته دیگر دولت های عربی نیز چنین می کردند. در آن زمان سوریه با تمام افتخار و اقتدار از مقاومت فلسطین حمایت و پشتیبانی می کرد و این نکته بسیار حائز اهمیتی است.
کوفی عنان در سفری که به تهران کرده بود از من پرسید دیدگاه شما درباره حل و فصل در سوریه چیست که من نیز گفتم حل و فصل در سوریه در یک کلمه نهفته است و آن دمکراسی است. باید به مردم سوریه فرصت داده شود تا آزادانه آنچه برای آینده و سرنوشتشان می خواهند محقق کنند. برقراری چنین دمکراسی با تجاوزگری های جنگی و ارسال افراد مسلح و تروریست حاصل نمی شود بلکه دمکراسی با اراده آزاد مردمی محقق می شود نه با آنچه مراکز تسلط و ثروت می خواهند.
بنابراین، واقعیت مشخص است. در سوریه، باید به مردم اجازه داد آزادانه اراده خود را بازگو کنند. تقریباً از یک سال پیش، من با برخی از دوستان که گفتگو می کنم به آن ها می گویم راه حل در سوریه سوری و داخلی است نه دخالتهای خارجی که از خارج از مرزهای این کشور مطرح می شود. باید مانند همه مردم جهان به مردم سوریه این فرصت داده شود تا اراده خود را بیان کنند. ما تقریباً از یکسال پیش پیشنهادی با چهار بند مطرح کردیم. بند اول درباره توقف خشونتها و خونریزی ها و درگیریهاست. بند دوم وارد شدن به گفتگوهای ملی. بند سوم برگزاری انتخابات آزاد و بی طرف و پس از آن نیز با برگزاری انتخابات، مردم سوریه مشخص می کنند چه خواسته و مطالباتی دارند. من به آقای کوفی عنان گفتم طرح شما طرح خوبی است و سبب برقراری ثبات و امنیت در سوریه می شود؛ اما باید بند دیگری به آن اضافه کنیم و آن اینکه به مردم سوریه اجازه داده شود وارد انتخابات آزاد شوند و در آن اراده خود را بیان و مشخص کنند که چه کسی و چه چیزی را می خواهند.
اکنون درگیریها و خشونتها در سوریه شدید است؛ به این معنا که سخن از دمکراسی و گفتگوهای ملی اکنون دست نیافتنی است؛ ما اکنون درباره جنگ داخلی در سوریه سخن می گوییم. در سوریه اکنون نظام با ارتش در یک طرف و مخالفان با افراد مسلح و مبارزان در یک طرف دیگر قرار دارند. همچنین درباره اقدام بیگانه برای دادن کمکهای تسلیحاتی به افراد مسلح سخن گفته می شود. کشورهایی مانند عربستان ، ترکیه و قطر اعلام می کنند با دادن سلاح به مخالفان حمایت می کنند بنابراین، اکنون سخن از گفتگوی داخلی نیست و ایران در این تحولات کجا قرار دارد؟
ما این بحث را مطرح می کنیم. من درباره این موضوع با کوفی عنان گفتگو کردم و به او گفتم اگر بخواهیم در سوریه به دمکراسی برسیم، دمکراسی با دخالتهای خارجی و ارسال سلاح و تجهیزات جنگی و تروریستها ممکن نیست. آقای کوفی عنان نیز به صراحت به من گفت خواهان دمکراسی است، اما برخی از کشورهایی که مدعی اند بخشی از حل و فصل در سوریه اند، در واقع، بخشی از مشکل در این کشورند. طرفهایی که نمی خواهند جهان اسلام در برابر دشمن صهیونیست بایستد و نمی خواهند امت اسلامی از توانمندی های داخلی خود بهره مند شود اراده مردم سوریه و بی ثبات کردن این کشور را هدف قرار داده اند. چرا این حجم فشارها بر مردم سوریه اعمال می شود؟ علت این انتقام گیری چیست؟ من معتقدم از محورهای مهم درباره مسئله سوریه این است که همگی باید برای التیام بخشیدن زخم مردم سوریه و کاستن از رنج های آنها تلاش کنیم.
به نظر می رسد برخی طرفها و کشورها از سخنان شما مانند گفتگو و التیام بخشیدن به زخم سوری ها متقاعد نشوند. در داخل سوریه درگیری ویرانگر وجود دارد و آنطور که برخی ها می گویند یکصدا در سوریه وجود دارد و آن سرنگون کردن رژیم و به وضوح سرنگون کردن اسد است. برخی کشورها اکنون دخالت می کنند و به مخالفان کمکهای تسلیحاتی می دهند. ایران در این باره چگونه عمل می کند، به ویژه اینکه، ایران اعلام می کند از اسد حمایت می کند؟
ما چنین فکر می کنیم که سوریه قلعه مستحکم مقاومت است. از این رو، کسی نمی تواند به نمایندگی از مردم سوریه سخن بگوید. ما معتقدیم دشمن اسرائیلی که با نظام حاکم سوریه مخالفت می کند خواهان خیر و آزادی برای مردم سوریه نیست بلکه می خواهد از سوریه به علت حمایت از مقاومت و محور پایداری انتقام بگیرد. اگر دولت و مردم سوریه چنین مواضعی در حمایت از مقاومت نمی گرفتند، در معرض چنین توطئه ها و خصومتهایی قرار نمی گرفتند. بنابراین، مردم سوریه بهای موضع اصولی و ثابت خود را درباره مقاومت می دهند. از این رو، مسئله اول درباره حل و فصل در سوریه باید سوری باشد و هیچ کس نباید حق مردم سوریه را در آنچه می خواهند مصادره کند. چرا آنها برای رسیدن به این امر از طریق تلاشهای دیپلماتیک و راههای سیاسی تلاش نمی کنند و چرا آقای کوفی عنان گفت نمی تواند در مسیرش یک قدم هم پیشرفت کند؟ بنابراین، این طرفها و این مراکز قدرت و ثروت به فکر منافع خود و نه چیز دیگر هستند. آمریکا به صراحت و آشکارا می گوید اهداف و نیتهای مشخصی دارد. چه کسی به آمریکا این حق را داده است که چنین تحریم هایی بر سوریه اعمال کند و به نمایندنگی از مردم سوریه سخن بگوید.
آمریکا علیه نظام سوریه است زیرا این نظام از مقاومت حمایت می کند و آمریکا از اسرائیل. چرا ترکیه و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس و عرب علیه نظام حاکم در سوریه هستند؟
ما درباره این مسائل با دوستان ترک خود سخن می گوییم و چند بار در مذاکراتی که با آنها داشتم گفتم نباید دچار اشتباه راهبردی شوند. نباید اجازه دهیم این رویارویی که بین مقاومت اسلامی و امت اسلامی علیه دشمن صهیونیست و سیاستهای استکباری آمریکا وجود دارد به علت حساسیتهای مذهبی و نژادی به تقابل و تعارض در داخل امت اسلامی تبدیل شود. این چیزی است که دشمنان می خواهند. با نهایت تاسف، برخی از دولتها دچار چنین اشتباه هایی شده اند و اکنون نیز بهای اشتباهاتشان را می دهند. به عنوان مثال، زمانی خانم بی نظیر بوتو درباره افغانستان به صراحت گفت گروه های تروریستی را آمریکا ایجاد کرده و عربستان حمایت مالی کرده است و ما نیز به ساماندهی و آموزش آنها پرداختیم، اما در نهایت به بلایی برای ما تبدیل شده اند. آمریکا با این بهانه یعنی بهانه تروریسم به افغانستان به عنوان یک کشور اسلامی حمله کرد و همچنان نیز آن را اشغال کرده است. این اشتباه بزرگی است که برادران پاکستانی ما در آن قرار گرفتند و بعدا رد کردند. بنابراین، اگر این فتنه توسعه یابد، فراتر از مرزهای سوریه خواهد رفت و به دیگر کشورها خواهد رسید. از این رو، همه باید کاملاً با درایت و احتیاط عمل کنیم و هوشیار باشیم و هر فرصتی را از مستعمرانی که می خواهند فتنه را از کشوری به کشور دیگری منتقل کنند بگیریم. از این رو، کشورهای استعماری که پیش از این از این شیوه ها استفاده کرده اند بار دیگر می خواهند این تجربه را تکرار کنند. از این رو، باید چنین فرصتی به آنها داده نشود و این تهدید به فرصتی برای ملتها و جوامع اسلامی تبدیل شود. باید برای تبلور و بکارگیری توانمندی موجود در کشورهای اسلامی در ترکیه، عراق، سوریه و ایران تلاش کنیم.
تا زمانی که تلاشهای خارج از سوریه و جلسات شورای امنیت و دیدارها بین باراک اوباما و ولادیمیر پوتین برای برون رفتن از بحران سوریه، چه با گزینه نظامی یا ایجاد حل و فصل در آن، ادامه دارد، ایران راه حل نمونه یمن را در سوریه مبتنی بر کناره گیری اسد و روی کار آمدن دولت دیگر را می پذیرد؟
ما معتقدیم این فعالیتها در خارج از سوریه به تداوم ورود سلاح و تروریستها به سوریه منجر می شود. کسی نباید دیدگاه و تصور خود را بر سوریها از طریق صدور خشونت و سلاح و تروریست بر سوریه تحمیل کند. بنابراین، این طرفها به دنبال منافع خود و نه منافع مردم سوریه هستند اما ما معتقدیم باید در سطح بین الملل تلاشهای دیپلماتیک انجام شود تا از چنین رویکردها و دخالتهایی جلوگیری شود.
تا زمانیکه شما سوریه اسد را متحد راهبردی خود می دانید آیا ماندن او در قدرت خواست راهبردی است و سرنگون شدن او شکست و خسارت و شکست راهبردی برای ایران به شمار می رود؟
ما معتقدیم هر نظامی که از مقاومت حمایت می کند و با وجود همه فشارها در برابر توطئه های بیگانگان ایستادگی می کند. تقریباً دشمنان سوریه از هر ابزاری که داشتند استفاده کرده اند. اکنون چگونه اسد توانسته است در مرکز قدرت بماند؟ آیا این طور نیست که وی بر حمایت مردمی تکیه کرده است؟ البته، ما نمی گوییم هیچ طرفی با او مخالف نیست؛ اما در برآورد کلی اراده مردم سوریه در کنار او قرار دارد. اگر چنین فشارهایی بر هر یک از کشورهای منطقه اعمال می شد، از مدتها پیش سرنگون شده بود بنابراین، دکتر بشار اسد به عنوان نماینده مسئولان و مردم سوریه طی دهه های گذشته ثابت کرده است مدافع سخت مقاومت و پایداری است و ما معتقدیم مردم سوریه باید مشخص کنند خواهان چه اصلاحاتی هستند.
شما می دانید در ایران نیز متهم هستید در امور داخلی سوریه دخالت می کنید و نیروهای سپاه پاسداران در آنجا حضور دارند و به لحاظ نظامی و امنیتی نیروهای سپاه پاسداران از رهبران و نظام سوریه حمایت می کنند؛ چنین اتهام های علیه شما وجود دارد؟
هر اتهامی که آنها بخواهند می زنند. آنها چنین اتهام های مغرضانه ای ترویج می کنند. یکسال است که آنها خواهان سرنگون کردن نظام اسد در سوریه هستند، اما تلاششان به جایی نرسیده است. درباره سوریه نظام و مردم سوریه تعیین کننده هستند. ما به چنین دروغپردازیها و فریبکاریهای رسانه ای که هدف از آن ضربه زدن به روابط ایران و سوریه است اهمیتی نمی دهیم.
یعنی شما به طور قاطعانه وجود نیروهای سپاه و دیگران را در سوریه رد می کنید؟
بله، صددرصد.
اکنون گفته می شود 48 نفر از ایرانی ها ربوده شده در سوریه از نیروهای سپاه پاسداران هستند، درباره این مسئله چه می گویید؟
این هم یکی از آن بحثهایی است که باید درباره آن سخن بگوییم. ببینید، از پدیده های تاسف باری که در جهان امروز وجود دارد ربودن افراد بی گناه است. سوریه به لحاظ عادی و دینی کشور گردشگری است. اماکن مقدس و مراکز دینی در آن وجود دارد. مردم ایران معمولاً برای زیارت این مراکز و اماکن دینی و مقدس به آنجا می روند. بنابراین، مردم سوریه نیستند که در کمین زائران ایران هستند بلکه گروه های تروریستی هستند که چنین اقداماتی مرتکب می شوند. هیچ عاقل و انسانی به چنین اقدامی راضی نمی شود. این جنایت مشخصی است و طرفهایی که از این جنایت حمایت می کنند در آن شریک اند.
آیا از گفتگو بین مخالفان حمایت می کنید و آیا ایران برای گفتگو بین مخالفان، به ویژه اخوان المسلمین، با دولت سوریه طرحی دارد و حمایت می کند؟
حتما چنین است. ما می گوییم تنها راه حل سوریه همین است. ما از یکسال پیش چند بار با دوستان در این باره سخن گفته ایم و پیام هایی به آنها داده ایم و گفته ایم که باید از بکارگیری سلاح و خونریزی جلوگیری شود؛ همه گروه های سوری وارد گفتگوهای ملی شوند و به دنبال راههای مناسب برای برقراری بازگرداندن آرامش و امنیت به سوریه باشند. این مسئله این فرصت را فراهم می کند که مردم سوریه خواسته های خود را محقق کنند که به برگزاری انتخابات آزاد و بی طرف منجر می شود و در سرانجام اراده مردم مشخص کننده می شود.
آیا همچنان برای این امر فرصت وجود دارد؟
ما فکر می کنیم فرصت وجود دارد. درست است که دیر شده است، اما فرصت وجود دارد.
اخوان المسلمین به طور کلی در منطقه به ویژه در مصر به قدرت رسیده است. پیش از این روابط ایران با مصر زمان حسنی مبارک خوب نبود. اکنون با حضور محمد مرسی، ایران تحول جدی در روابط قاهره و تهران را پیش بینی می کند؟
همانطور که گفتید ما پس از معاهده کمپ دیوید، روابط دیپلماتیک خود را با قاهره قطع کردیم. ما رژیم مبارک را رژیمی دیکتاتور می دانستیم به ویژه اینکه با دشمن صهیونیست وارد صلح شد. درباره اخوان المسلمین باید بگویم ما آن را جنبشی دینی و پیشرو در زمینه عقیده دینی طی ده های گذشته می دانیم و مورد احترام ما بود، به ویژه اینکه ما اراده مردم مصر را مورد احترام قرار می دهیم. این مردم در تمدن اسلام نقش بارزی داشتند. این انتخاب مردم مصر است که برای همه مورد احترام است. ما بسیار خوشحالیم برای مردم مصر این فرصت پیش آمد که خود تعیین کننده باشند. ما معتقدیم که این سبب گشوده شدن افق های جدید در روابط بین دو کشور خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران چه اقدامی می تواند با مصر اخوان المسلمین چه در روابط دوجانبه یا منطقه ای داشته باشد؛ آیا ممکن است مصر و ایران طرحی برای حل و فصل برخی مسائل از جمله سوریه ارائه کنند؟
حتماً، ما در فکر چنین امری هستیم. نکته اول این است که پس از بیداری اسلامی در مصر، تونس و سایر کشورها شاهد هستیم که این امر فرصت گسترده ای به تشریک مساعی و فکر بین کشورهای اسلامی منجر می شود. فکر می کنیم دشمن صهونیست نگران می شود که ببیند کشورهای منطقه مانند ایران، عراق، ترکیه، مصر و لبنان به یکدیگر نزیک می شوند از این رو ما به چنین همکاری و نزدیکی تاکید می کنیم تا قطب اسلامی و منطقه ای موثر و کارآمد در سطح تحولات منطقه ای و جهانی شکل گیرد زیرا چنین قطبی اگر شکل گیرد، به لحاظ سیاسی و اقتصادی بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
ماههاست که درباره احتمال حمله نظامی اسرائیل و آمریکا به ایران سخن گفته می شود و نیز درباره تقویت نیروهای آمریکایی در پایگاه های آن در خلیج فارس سخن گفته می شود، آیا ایران هراسان است یا احتمال حمله نظامی را طی ماه های آینده چه آمریکا و چه اسرائیلی می دهد؟
ببینید، دو مسئله وجود دارد. ما به عنوان نظامی قدرتمند و مقتدر باید در برابر هرگونه تهدید احتمالی حتی اگر چنین تهدیدی اندک باشد آماده شویم. ما همه توانمندی خود را برای آمادگی برای دفع تجاوزات بکار می گیریم. اما شما می بینید دشمن ضعیف تر از آن است که به چنین امری فکر کند. دشمن صهیونیست سیلی های پیاپی در لبنان و فلسطین دریافت کرد. از این رو، این دو پیروزی صفحات روشنی در برابر مقاومت و پایداری در لبنان و منطقه گشود.
روابط شما اکنون با مقاومت فلسطین چگونه است؟
بسیار خوب. ما حماس را یکی از ظرفیتهای مهم جهان اسلام می دانیم و با آنها همکاری می کنیم. امیدوار بودیم که در زمان حمله اسرائیل به نوار غزه واجب است هر مسلمانی از مقاومت قهرمان در فلسطین حمایت کند. ما همچنان چنین روابط خوبی چه با سوریه یا جنبش های مقاومت و پایداری و حماس داریم. رهبران حماس از دوستان واقعی ما هستند.
روابط ایران با روسیه چگونه است و آیا اطمینان دارید موضع روسیه در حمایت از رهبران سوریه ادامه یابد؟
ایران و روسیه دو کشور همسایه اند که روابط تاریخی و خوبی با هم دارند. دوستان روس در مذاکراتی که با آنها داشتیم متوجه شدیم خوب می دانند نباید به هیچ طرفی اجازه داد تا اراده خود را از طریق رویکردهای نامشروع و حمایت از سلاح و تروریست تحمیل کنند. ما چنین حسی را در آنها می بینیم.
آیا شما اطمینان دارید موضع روسیه ادامه خواهد داشت؟
تاکنون ما چنین دیده ایم. آنها مواضع اصولی در پیش گرفته اند. در همه مذاکرات چنین حسی را در آنها یافته ایم و نحوه برخورد آنها نیز نشان دهنده این امر است. آنها با ارسال سلاح و شیوه های غیر دمکراسی به سوریه مخالف اند.
درباره مسئله هسته ای ایران، مشکل درباره پیشروی نکردن مذاکرات کجاست و ایران مشخصا چه می خواهد؟
بارها در مطبوعات گفته ام مسئله اصلی موضوع هسته ای ایران نیست (بلکه مسئله ای دیگر است) بلکه مسئله واضح است. ایران عضو ان پی تی و عضو آژانس بین المللی انرژی هسته ای است و با شیوه های مختلف اعتماد ناظران بین المللی را کسب کرده است. ایران همه قوانین را رعایت کرده است و فعالیت های آن به مسیر فعالیتهای غیرمسالمت آمیز منحرف نشده است. اما مشکل کجاست؟ من بارها گفته ام آنها به ما می گویند شما نباید اصلاً چنین فناوری علمی و پیشرفته ای داشته باشید. یکی از نمایندگان انگلیس به صراحت به من گفت که شما نباید چنین فناوری و دانشی داشته باشید. یک بار دیگر به ما گفتند که مشکل ایران مشکل هسته ای نیست بلکه مواضع اصولی آن و حمایت آن از مقاومت فلسطین و لبنان است. آنها به صراحت یا به تلویح این موضوع را بیان کرده اند. مردم ما معتقدند انرژی مسالمت آمیز هسته ای انرژی مشروعی است و هر ملتی حق دارد عضو کشورهای هسته ای و از نتایج این انرژی بهره مند شود. ما معتقدیم آنچه جمهوری اسلامی ایران در زمینه دفاع از حقوق مسالمت آمیز خود انجام می دهد دفاع از همه کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی است. از این رو، این مسئله در نهایت به تحقق پیشرفت و ترقی برای امت اسلامی است.
ما می دانیم شما از مقاومت و لبنان در حزب الله حمایت می کنید؛ آیا می توانیم این روابط را راهبردی قلمداد کنیم که به هیچ وجه عقب نشینی درباره آن صورت نمی گیرد؟
به نظر من این روابط فراتر از واژه راهبردی است. این روابط اساسی و اعتقادی است. ما اعتقاد راسخ داریم باید با ظلم، اشغالگری و تجاوزگری مقابله کنیم. ما اعتقاد داریم کسانیکه می خواهند به اشغالگری خود مشروعیت بخشند، نمی توان از آن چشم پوشی کرد. از این رو معتقدیم روابط ما با مقاومت لبنان یا مقاومت فلسطین روابط فراتر از راهبردی است.
نظر شما :