نقش و جایگاه صندوق بین‌المللی در بحران مالی جهانی
گفتارى از سید مهدی ابوطالبی، متخصص اقتصاد سیاسی برای دیپلماسی ایرانی
روز جمعه سوم آبان ماه، رهبران 43 کشور اروپايى و آسيايى در اجلاس "آسم" در پکن گردهم آمدند و از صندوق بين‌المللى پول خواستند در کمک به کشورهايى که از بحران مالى جهانى شديدا صدمه خورده‌اند نقش مهمى را عهده دار شود. این کشورها همچنین در بیانیه ای بر نقش سازمان‌های بین‌المللی به ویژه صندوق بین‌المللی پول برای اصلاح ساختارها و سامانه‌های مالی و پولی جهان و دعوت از دیگر کشورها برای اصلاح ساختارهای مالی و شفاف تر کردن بازارها تأکید شده است.
گفتارى از سید مهدی ابوطالبی، متخصص اقتصاد سیاسی برای دیپلماسی ایرانی:
وظیفه اصلی صندوق بین المللی پول این است که در زمان بحران یا زمانی‌که ثبات مالی بین المللی از بین می‌رود، منابع صندوق را بکار گیرد، این منابع توسط کشورها عضو در این صندوق ذخیره شده است و کشورهایی که به این منبع نیاز دارند بنا به درخواست، کمک مالی مورد نیاز برای خروج از بحران را دریافت می کنند.
وام های صندوق بین المللی پول به کشورهای درخواست کننده منابع مالی با نرخ های بهره پایین و دوره بازپرداخت طولانی مدت، در اختیار کشورهای تقاضا کننده قرار می گیرد اما این فرایند کاری در چهارچوب یک یا چند کشوری است که بر اثر تحولاتی دچار بحران مالی شده باشند، در صورتی‌که بحران مالی بعد بین‌المللی پيدا کند -همان‌گونه که ما امروز شاهد چنین بحرانی هستیم- دیگر منابع صندوق بین المللی پول برای جبران کمبودها کفایت نمی کند.
در این شرایط است که اکنون صحبت از اصلاح ساختار صندوق بین المللی پول می شود تا در قالب آن، يا صندوق تغییر ساختار داده و قادر به پیش گیری از وقوع بحران های مالی جهانی را داشته باشد و یا نظام و نهادی جایگزین صندوق شود که در چهارچوب دیگری متفاوت از ساختار و عملکرد صندوق بین المللی پول، توانایی هشدار به بروز بحران های مالی، اقدام به شکل بین المللی و همراه با ضمانت اجرا برای نظارت فوق ملی بر اقتصادهای ملی و در نهایت استفاده از منابع خود برای رفع بحران های جهانی را داشته باشد. در شرایط کنونی صندوق بین المللی پول فاقد چنین کارکردهایی است.
آنچه صندوق بین المللی پول به شکل اعطای کمک مالی پرداخت می کند بیشتر در راستای ساماندهی به وضعیت کشورهای فقیر جهان است و این کمک ها معنادار است. در واقع کمک هایی که صندوق به کشورهای فقیر در شرایط بحرانی می کند، به‌واسطه کمبود ارسال کمک از سوی کشورهایی است که متعهد به یاری رساندن به کشورهای فقیر جهان هستند، فرض کنید ایالات متحده امریکا برای کمک به کشورهای قحطی زده آفریقا تعهدی دارد که اکنون بدلیل قرار گرفتن در بطن بحران اقتصادی، صندوق بین المللی پول این کمک را به نیابت از امریکا در سطح محدود انجام می دهد.
علت این اقدام صندوق بین المللی پول آن است که اقتصادهای کشورهای فقیر را از تبعات حوادثی چون قحطی یا خشکسالی نجات دهد، بنابراین چنین کمک‌هایی به‌دلیل درگیر شدن اقتصاد کشورهای فقیر با بحران های فراگیر مالی نیست.
ایران و دریافت کمک از صندوق بین المللی پول
ایران نیز می تواند در شرایط کنونی از کمک های مالی صندوق بین المللی پول بهره مند شود اما مسئله ایران در این صندوق نیز سیاسی شده است. برخوردهای هیات مدیره صندوق- که همان کشورهای قدرتمند و پیشرفته جهان هستند- به نحوی است که با تعیین پیش شرط هایی در نهایت ایران را از دریافت این کمک ها محروم می کنند.
ایران پس از انقلاب تنها توانسته در یک یا دو مورد از منابع بانک جهانی -و نه صندوق بین المللی پول- در برخی از پروژه های عام المنفعه همچون ساخت شبکه فاضلاب تهران بهره گیرد، در واقع شرایط برای دریافت کمک ایران از این صندوق بسیار سیاسی است.
اکنون نیز طرح اصلاح ساختار صندوق بین المللی پول در چهارچوب گروه بیست مطرح است و علیرغم اینکه ایران مستحق عضویت در این گروه بوده اما از این عضویت محروم مانده است، این امر نیز تحت تاثیر مسائل سیاسی رخ داده و در شرایطی که ایران می تواند منافع خود را با عضویت در این گروه پیگیری کند، از چنین حقی محروم می ماند، در نهایت تصمیم گیران در قالب اصلاح ساختار صندوق، نسخه ای را برای کلیه کشورها عرضه می کنند و ایران نیز باید این نسخه را بی آنکه در تهیه و تدوین آن نقشی بازی کرده باشد، به اجرا در آورد.
نظر شما :