آیا عربستان تاریخ جدیدی برای منطقه می‌نویسد؟

دیپلماسی ایرانی: شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی از طریق همکاری با دشمنان قدیمی و ساماندهی کاهش تولید نفت اوپک به دنبال بازتعریف روابط در منطقه خاورمیانه است و مرکز ثقل برنامه او را، فرصت دادن به «صلح» تشکیل می دهد. بن سلمان گفته آماده است برای تحقق منافع عربستان به خودش اتکاء کند بدون آن که از آمریکا کمک بگیرد حتی اگر برای این کار لازم باشد در روابط با دشمنان آمریکا مثل ایران بازنگری کند یا عرضه نفت به بازارهای جهانی را کاهش دهد. هدف راهبرد او فراهم کردن شرایطی است که به عربستان امکان دهد بر طرح گسترده تحول اقتصادی موسوم به «چشم انداز 2030» تمرکز کند. 

مرکز پژوهشی الخلیج که مقر آن در عربستان است اعلام کرد کاهش تولید نفت اوپک نشان دهنده توانایی تولید کنندگان بزرگ نفت در داخل ائتلاف اوپک پلاس برای رها شدن از فشارهای غرب و آمریکاست و استقلال در تصمیم گیری ها را به شکلی تقویت می کند که تولید کنندگان نفت، منافع خود را در اولویت قرار دهند هرچند کاهش قبلی تولید نفت موجب خشم آمریکا شده بود. 

تحرکات سیاسی عربستان ممکن است به دستیابی به آشتی سیاسی با ایران و از سرگیری روابط با سوریه و پایان جنگ در یمن منجر شود. در همین راستا محمد مخبر، معاون رئیس جمهور ایران اخیرا اعلام کرد ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به دعوت سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان به این کشور سفر خواهد کرد. به گفته مخبر، تحولات سریع در مسیر احیای روابط عربستان و ایران تصادفی نیست بلکه از قبل برنامه ریزی شده است و باید به این نقطه برسد. 

عربستان همچنین سیاست برقراری روابط نزدیک با روسیه را در چارچوب سازمان اوپک پلاس در پیش گرفت و فروش نفت به چین را افزایش داد. این کشور همچنین از تصمیم خود برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای خبر داد که نشانه تمایل این کشور به برقراری روابط درازمدت با پکن است. با این حال جان کربی، سخنگوی مشاور امنیت ملی کاخ سفید تاکید کرد ریاض همچنان شریک راهبردی واشنگتن است حتی اگر دو طرف بر سر همه مسائل هم عقیده نباشند. وی خاطرنشان کرد دو طرف برای مقابله با چالش های امنیتی مشترک، تلاش می کنند. 

در این میان رایزنی ها با دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به منطور از سرگیری روابط با دمشق پس از سال ها جنگ داخلی در سوریه، همچنان ادامه دارد. حتی لبنان که گرفتار بحران های مالی است، احتمالا از بهبود روابط عربستان و ایران منتفع خواهد شد. عبدالعزیز صقر، تحلیلگر عربستانی معتقد است ریاض سیاست مشارکت با سایرین را جایگزین قطع روابط می کند تا بتواند بر پیشبرد برنامه چشم انداز 2030 متمرکز شود. 

حملات قبلی حوثی ها به تاسیسات نفتی عربستان و انبارهای سوخت در امارات نشان داد نقش آفرینی امنیتی آمریکا در محافظت از هم پیمانان عرب خود در منطقه، مبهم و غیرقابل اتکاء است. همین مسئله، ریاض را به سمت تلاش برای توقف تنش ها با تهران و متنوع کردن شرکای امنیتی خود سوق داد. بلال صعب، مدیر برنامه دفاع و امنیت در موسسه خاورمیانه واشنگتن معتقد است عربستان نمی خواهد در میان جنگ شدید بین ایران و آمریکا گرفتار شود و به آمریکا برای حمایت از خودش اطمینان ندارد. به عقیده شادی حمید از موسسه بروکینگز واشنگتن، هرچند این اقدامات عربستان برای آمریکا خوشایند نبود ولی واشنگتن هیچ واکنشی نشان نداد و همین مسئله عربستان را تشویق کرد به تقویت روابط خود با دشمنان اصلی آمریکا ادامه دهد.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11