چرا اردوغان نتوانست رفقایش را نگه دارد؟

نویسنده: اسماعیل پاشا

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که کمتر از یک ماه به انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه باقی مانده است و مبارزات انتخاباتی با شدت ادامه دارد، ناظران امور ترکیه همچنان درباره انگیزه های حزب سعادت و احمد داوود اوغلو و علی باباجان سئوال دارند که تصمیم گرفتند در کنار حزب جمهوریت خلق قرار گیرند تا رجب طیب اردوغان را از کرسی ریاست جمهوری به زیر بکشند. برخی دیگر نیز اردوغان را در این جدایی ها مقصر می دانند و او را به تکروی در قدرت و حذف رفقایش متهم می کنند. 

همچنین این سئوال وجود دارد که آیا اردوغان می توانست خواسته های رفقای سابقش را پاسخ گوید و مانع بریدن آنها از حزب عدالت و توسعه و همراه شدن با حزب جمهوریت خلق شود؟ در این خصوص باید گفت اردوغان پیش از انتخابات 2018 و پیش از انتخابات امسال، بارها با «تمل کارامولا» رئیس حزب سعادت دیدار کرد تا او را عضو ائتلاف خودش کند ولی خواسته های ناشدنی حزب سعادت، برای اردوغان قابل قبول نبود. به همین علت حزب سعادت در مقابل تصاحب فقط دو کرسی در پارلمان، با حزب جمهوریت خلق ائتلاف کرد. 

اما احمد داود اوغلو داستان دیگری دارد. او که وزیر امور خارجه و رئیس حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر ترکیه بوده است، این حزب را مقدس می دانست و تاکید داشت هرگز به این حزب خیانت نخواهد کرد. اما او در همان حال به دنبال سیطره بر حزب عدالت و توسعه و قطع ارتباط این حزب با اردوغان و تکیه زدن بر جای اردوغان بود. وقتی اردوغان فهمید داوداوغلو به دنبال کودتای حزبی علیه اوست که حزب را نابود خواهد کرد، برنامه او را با شکست مواجه کرد و داوداوغلو استعفا داد و حزب المستقبل را تاسیس کرد. ولی برخلاف انتظارش، این حزب نتوانست حمایت مردم را به دست آورد و اکنون داوداوغلو حاضر شده است یکی از هفت معاون قلیچدار اوغلو در صورت برنده شدن او در انتخابات ریاست جمهوری باشد. 

اما علی باباجان همه اقداماتش را به نام عبدالله گل انجام می دهد که به خود جرأت نداد به طور مستقیم وارد رقابت با اردوغان شود و ترجیح داد پشت پرده باشد. از این رو نمی توان از شروط باباجان و خواسته هایش سخن گفت زیرا او وقتی از حزب عدالت و توسعه جدا شد که عبدالله گل از او چنین چیزی خواست. عبدالله گل آخرین فردی بود که می خواست در پایان دوره ریاست جمهوری اش رئیس حزب عدالت و توسعه شود ولی اردوغان نمی توانست رهبری حزبی را که تاسیس کرده بود رها کند. 

اردوغان در عین حال توانست حزب «رفاه» و حزب«دعوت آزاد» را وارد ائتلاف خودش به نام «ائتلاف جمهور» کند. همچنین سایر رفقایش از حزب عدالت و توسعه جدا نشدند بلکه به خدمت کردن در سمت های مختلف ادامه می دهند. به عنوان مثال «ملیح گوکچک» شهردار سابق آنکارا به رغم آن که می خواست شهردار باقی بماند، از سوی حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی اخیر نامزد نشد با این حال از این حزب جدا نشد بلکه به دفاع از آن ادامه داد. شاید مهم ترین مثال مدارا کردن اردوغان با رفقایش در حزب عدالت و توسعه، اخراج نکردن بولنت آرینچ، رئیس سابق پارلمان از این حزب بود در حالی که آرینچ در موارد بسیاری از پشت به او خنجر زده بود.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11