اگر پاسخ ایران "نه" شود

نویسنده: طونی فرنسیس

دیپلماسی ایرنی: به نظر می رسد ماه سپتامبر آینده، زمانی سرنوشت ساز در برنامه های آینده ایران خواهد بود چرا که در این ماه، شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی دو بار – یک بار پیش از مجمع عمومی آژانس و یک بار بعد از آن – تشکیل جلسه خواهد داد. همچنین سید حسن نصرالله برجسته ترین حامی ایران در جهان عرب، ماه سپتامبر را موعد اعلام موافقت اسرائیل با ترسیم مرزهای دریایی با لبنان تعیین کرده است که در غیر این صورت جنگ به راه خواهد افتاد. 

کسانی که موضع گیری های مقامات ایرانی را دنبال می کنند معتقدند اتخاذ موضعی مثبت از سوی تهران در خصوص متن نهایی توافق جدید هسته ای که کشورهای اروپایی آماده کرده اند، کار دشواری است که علت آن مسائل فنی نیست بلکه نگرانی های سیاسی بعدی ایران است. به همین علت انتظار نمی رود پاسخی فوری به صورت «آری یا خیر» به این متن داده شود. 

مشکلی که همگان در آخرین ساعات پیش از نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی با آن مواجه خواهند شد، گام بعدی بعد از مخالفت ایران با متن پیشنهادی اروپا یا ندادن پاسخ صریح به آن است. در این صورت توپ در زمین اروپایی ها خواهد افتاد تا در شرایطی که ایران به برنامه هسته ای خود ادامه می دهد، موضعی در برابر آن اتخاذ کنند. 

تضمین هایی که گفته می شود ایران در خصوص بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی از مواضع هسته ایش طلب می کند، عمدتا صوری و فاقد ارزش به نظر می رسد ولی در واقع برای ایران بسیار حساس است. ایران نمی خواهد هیچ توضیحی درباره ذرات اورانیوم پیدا شده در مراکز اعلام نشده بدهد ولی بر بسته شدن این پرونده برای همیشه اصرار دارد. 

اصرار ایران بر بسته شدن پرونده اش در آژانس دو علت دارد: نخست آن که احتمالا از دو مرکز مورد نظر در چارچوب برنامه هسته ای نظامی ایران که در سال 2003 متوقف شد، استفاده شده است که تایید آن توسط ایران به معنای اعتراف به ماهیت نظامی برنامه هسته ای خود است. دوم آن که دو مرکز یاد شده بعد از توافق هسته ای سال 2015 و بر اساس اطلاعاتی که اسرائیل ارائه کرده است کشف شد و بعدا مشخص شد اسرائیلی ها توانسته اند آرشیو هسته ای ایران را از ایران خارج و به اسرائیل منتقل کنند. ایرانی ها معتقدند اسرائیل در زمانی که مناسب بداند اطلاعات جدیدی را از این آرشیو فاش خواهد کرد و به این ترتیب عملکرد ایران را هر لحظه زیر سوال خواهد برد و هر توافقی را که به دست آید، نابود خواهد کرد. ایران خواستار بسته شدن پرونده آرشیو هسته ای خود برای همیشه و تضمین گرفتن از کشورهای ذیربط در این زمینه است ولی این کشورها به ایران اطلاع داده اند که این مشکل ایران با آژانس انرژی اتمی است و ارتباطی با کشورهای مذاکره کننده با ایران در وین ندارد. 

اکنون این پرسش مطرح است که در صورت احیا نشدن توافق هسته ای، ایران چه رفتاری در منطقه خواهد داشت؟ کسانی که از رویکردهای مقامات ایرانی اطلاع دارند پیش بینی می کنند تهران با شدت بیشتری برای حفظ نفوذی که طی چند دهه به دست آورده است تلاش خواهد کرد. این منابع نگرانند تشدید تنش ها در عراق، مختل شدن مذاکرات برای ترسیم مرزهای اسرائیل و لبنان، فروپاشی آتش بس در یمن و تقویت حضور ایران در سوریه از پیامدهای شکست مذاکرات هسته ای باشد چرا که ایران در این مناطق می تواند سوژه ای برای چانه زنی با غرب پیدا کند و برنامه توسعه طلبانه خود را پیش ببرد.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11