چالشی به نام داعش بر سر راه حکومت طالبان

نویسنده: سید میثم موسوی، دانشجوی دکتری مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران

دیپلماسی ایرانی: در ماه مبارک رمضان، انفجاری قوی در مسجدی در غرب کابل در هنگام نماز جماعتی رخ داد که حداقل 10 کشته و 20 زخمی بر جای گذاشت.

بسم الله حبیب، معاون سخنگوی وزارت داخله افغانستان گفت که انفجار روز جمعه در مسجد خلیفه آقاگل جان در غرب کابل حدود ساعت 2 بعد از ظهر به وقت محلی رخ داد.

محمد نافی تکور، سخنگوی وزارت داخله، جزئیات زیادی را ارائه ندارد. تا کنون هم کسی مسئولیت این انفجار را بر عهده نگرفته است. اما براساس حملاتی اخیری که در کابل انجام شده، گمانه زنی ها به گروه داعش است که مسئولیت انفجارهای اخیر را انجام داده اند.

حکومت سرپرست طالبان گفته‌اند که از زمان قدرت گرفتن در ماه اوت گذشته امنیت کشور را تامین کرده‌اند و شاخه‌های محلی داعش را تا حد زیادی از بین برده‌اند، اما مقامات و تحلیلگران بین‌المللی می‌گویند که خطر افزایش مجدد حملات همچنان وجود دارد.

بسیاری از این حملات اقلیت مذهبی شیعه را هدف قرار داده اند. همچنین نباید این موضوع را فراموش کرد که مساجد اهل سنت هم نیز مورد حمله قرار گرفته اند.

حملات پی هم داعش این نگرانی را در میان مردم افغانستان افزایش داده است که انها به این موضوع فکر می کنند که افغانستان مثل اینکه قرار نیست به این زودی ها روی آرامش را به خود ببیند. 

این در حالیست که مقامات حکومت طالبان وجود حضور گروه داعش در افغانستان را جزئی عنوان می کنند و معتقدند که حضور اندک آنها در افغانستان مشکل ساز نخواهد بود.

تهدیدات و حملات داعش علیه مردم افغانستان و حکومت تازه تاسیس طالبان در این کشور در حالی اتفاق می افتد که گروه داعش تلاش می کند تا پایداری و ثبات حکومت تازه تاسیس افغانستان را برهم بزند.

حضور کم رنگ داعش اما با حملات سنگین علیه غیرنظامیان مخصوصا جامعه اهل تشیع این کشور از چند استراتژی برای بی ثبات و بی اعتبارساختن حکومت طالبان استفاده می کنند:

گروه داعش با انجام حملات تروریستی و دهشت افکن قصد این را دارند تا ابتدا نشان دهند شیوه و خط مش این گروه با طالبان جدا است. داعش به عنوان نیرویی که داعیه ی فراتر از جغرافیای افغانستان را دارند، با تلاش بیش از حد خود سعی در جذب نیرو از میان گروه طالبان را داشته که از سیاست های اخیر طالبان ناراضی به نظر می رسند. داعش رهبران طالبان را به همکاری و تبانی با ایالات متحده متهم می کنند، آنها مدعی هستند که رهبران طالبان دعوت آنها را برای ایجاد خلافت جهانی رد کرده اند.

کارشناسان حوزه امنیتی معتقدند که گروه داعش با انجام عملیات انتحاری و انفجاری در میان مردم ملکی قصد دارند تا به هر شکل ممکن، حاکمیت طالبان را بی اعتبار و ضعیف جلوه دهند. رهبران گروه داعش، طالبان را ناسیونالیست های کثیف عنوان می کنند که همواره سعی دارند تا رهبران طالبان را ضعیف نشان دهند. این کارشناسان معتقدند که از نظر طالبان، داعش یکی از دو چالش داخلی دولت جدیدشان است (دیگری جبهه مقاومت ملی). 

از زمانی که نیروهای امریکایی و متحدین اروپایی اش، افغانستان را ترک کردند، نشریه هفتگی داعش به نام (النبا) با نوشته های متعددی سعی کرده اند تا پیروزی طالبان را به تمسخر بگیرند. آنها در میان نوشته های خود مدعی شده اند که طالبان از مسیر جهاد منحرف شده اند.

ریکاردو واله، محقق بخش اسلام گرایی افراطی در افغانستان، عنوان کرده است که "اگر طالبان تعامل بیشتری با جامعه افغانستان از خود نشان ندهند به همان ترتیب داعش فرصت بیشتری برای تبلیغات علیه طالبان پیدا می کنند و این موضوع باعث تحرکات بیشتری از سوی این گروه علیه طالبان در بر خواهد داشت!"

بر اساس گزارش هایی که توسط رسانه های مختلف منتشر شده است، آن دسته از جنگجویان طالبان که به تصمیمات صلح جویانه رهبران این گروه شک و تردید دارند، برای دست یابی به اهداف اصلی که توسط اسامه بن لادن رهبر گروه القاعده و ملا عمر بنیانگذار گروه طالبان طرح ریزی شده بود، به این گروه ملحق شده اند. این افراد معتقد هستند که رهبران طالبان، افراد دست نشانده ای از سوی پاکستان و آمریکا در افغانستان هستند.

بر اساس گزارش منتشر شده، اکثر نخبگان داخلی و غیر افغانستانی معتقدند که تلاش های حکومت تازه تاسیس طالبان برای همکاری با جامعه بین المللی به ویژه ایالات متحده، واکنش های تندی را در میان جنگجویان این گروه داشته و باعث شده است تا اعضای ناراضی به گروه رقیب (داعش) بپیوندند.

اکنون که طالبان بر قدرت در افغانستان تسلط کامل پیدا کرده اند، پس از بیست سال، این گروه از یک بازیگر تهاجمی به محافظین کشور تبدیل شده اند. آنها باید برای مقابله با تروریسم برای حفاظت از کلان شهرهایی مانند کابل در برابر تهدیدات داعش اقدامات جدی و موثری انجام دهند. اما سوال مهم این است که آیا آنها توانایی این کار را دارند یا خیر؟ آیا امریکایی ها به حملات هواپیماهای بدون سرنشین خود علیه گروه داعش را از سر خواهند گرفت "گرچه طالبان اخیرا عنوان کرده اند که امریکایی ها حق ندارند از حریم هوایی افغانستان به بهانه با تروریسم، هواپیماهای بدون سرنشین خود را وارد خاک افغانستان کنند، در غیر این صورت با واکنش روبرو خواهند شد"، اما با وخیم شدن اوضاع، امکان درخواست کمک وجود خواهد داشت و یا اینکه طالبان خود اقدام به مهار تهدیدات تروریستی از سوی گروه های رقیب خواهند کرد؟ 

اگر پاسخ منفی باشد، چه کسی قادر خواهد بود تا از حملات گروه داعش در آینده جلوگیری کند، به این دلیل که طالبان نه قدرت حملات هوایی را دارند و نه هواپیمایش را!

مسئله دیگر این است که اگر طالبان بتواند امنیت را ایجاد کند و سطح جدیدی از همکاری میان ایالات متحده و حکومت طالبان رقم بخورد، این مسئله به خودی خود می تواند صفوف جدیدی از نیروهای ناراضی طالبان را در گروه داعش ایجاد کند. این در حالیست که پنتاگون پیش از این اعلام کرده بودند که برای مبارزه با داعش، به طالبان کمک های اطلاعاتی و استخباراتی کرده بودند.

مسئله ذکر شده، موضوعی مهم برای حکومت تازه تاسیس طالبان خواهد بود. براساس گزارش های منتشر شده از سوی واشنگتن پست، گروه های جهادی دیگر از جمله القاعده، شیوه حکومت داری طالبان را مورد بررسی قرار داده اند. رهبران این گروه، شیوه حکومت داری طالبان را مورد رصد قرار می دهند تا به این نتیجه برسند که آیا طالبان از اعمال سختگیرانه خود عدول کرده اند یا خیر! آنها منتظرند تا شاهد این موضوع باشند که آیا رهبران طالبان موضع خود را نسبت به اقلیت ها مخصوصا جامعه تشیع تغییر داده اند یا خیر! 

موضوعات مطرح شده در فوق می تواند صفوف طالبان را خالی از حامیانش کند و این بار به نفع داعش تمام کند.

این سوال همچنان برای نخبگان و مردم افغانستان حل نشده باقی مانده است که آیا این گروه می تواند افغانستان را از شر تروریسم نجات دهند یا خود این دفعه، قربانی تروریسم خواهند شد!