خشم امریکا و ارتش، کار دست نخست وزیر پاکستان داد

نویسنده: احمد موفق زیدان

دیپلماسی ایرانی: به ندرت می توان نخست وزیری را در پاکستان پیدا کرد که دوره نخست وزیری اش را به پایان رسانده باشد. در این کشور ناآرام، همواره نظامیان و سیاستمداران، قدرت را بین خود تقسیم کرده اند و سیاستمداران پاکستانی زمانی که از قدرت برکنار می شوند ادبیات مشترکی را برای توجیه به کار می برند که می توان به سادگی به مردم این کشور قالب کرد و آن، ادعای «دشمنی آمریکا» است. 

عمران خان بازیگر سابق بین المللی کریکت که در سیاست پاکستان شخصی نوپا محسوب می شود و از زد و بندهای بین المللی اطلاع زیادی ندارد، مستقیما ایالات متحده آمریکا را به تلاش برای سرنگونی خود متهم و مخالفان خود را مزدور آمریکا برای سرنگون کردن دولت مردمی و منتخب توصیف کرد. شاید عمران خان با بیان این سخنان، وجدان خود را آسوده کرده باشد ولی قطعا او بدون حمایت ارتش پاکستان در برابر سیاستمداران کهنه کار در حیات سیاسی و اجتماعی پاکستان، نمی توانست در اواسط سال 2018 به قدرت برسد. اما سرکشی عمران خان در برابر ارتش که خود را حامی کشور بخصوص در سیاست خارجی می داند، موجب شد ارتش پاکستان ترمز او را بکشد. 

سفر عمران خان به مسکو در همان روزی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه فرمان لشکر کشی به اوکراین را اعلام کرد و گرفتن عکس یادگاری با او که گویا این لشکرکشی را تشویق می کند، محافل غربی و قطعا ارتش پاکستان را خشمگین کرد که از زمان اشغال افغانستان به دست ارتش سرخ، خاطرات تلخی از تعامل با روسیه دارد و می داند مسکو ارتش پاکستان را به علت حمایت از مجاهدین افغان در دهه 1980 هرگز نخواهد بخشید. 

عمران خان در بخش اقتصاد گام بلندی به سمت چین برداشت در حالی که فرماندهان ارتش پاکستان به دنبال حفظ توازن در روابط با آمریکا و چین هستند. ارتش پاکستان هرچند به طور سنتی هم پیمان چین محسوب می شود ولی می داند تکنولوژی و اقتصاد و تربیت نخبگانش به غرب وابسته است و به آسانی نمی توان از غرب جدا شد یا آن را خشمگین کرد. 

مخالفان دولت در پاکستان، دولت عمران خان را به علت تورم و سقوط ارزش پول ملی سرزنش می کنند ولی این مشکلات در کل جهان وجود دارد. هدف از این شعارها، جذب مردم عادی است در حالی که در پشت این ماجراها در سطح داخلی، ارتش پاکستان و در سطح بین المللی، چین و روسیه و آمریکا قرار دارند. 

عمران خان زمانی که بدون مشورت با ارتش پاکستان، ماموریت فرمانده ارتش را تمدید کرد، خشم ارتش را برانگیخت. اعلام حمایت صریح عمران خان از طالبان افغانستان نیز بر خشم فرماندهان ارتش افزود. نزدیک شدن عمران خان به چین برای انتقام گرفتن از آمریکا موجب شد جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، بارها به تماس تلفنی او پاسخ ندهد. تاثیر چنین اقدامی بر سیاست پاکستان و اوضاع اقتصادی این کشور که نیاز شدیدی به حمایت و کمک غرب و آمریکا دارد، قابل چشم پوشی نیست. 

محافل نظامی و سیاسی پاکستان نگرانند که سیاست های عمران خان موجب قطع ارتباط با آمریکا و حرکت به سمت چین و روسیه شود که در این صورت پاکستان در دامان محور روسی – چینی – ایرانی خواهد افتاد و از محور غربی جدا خواهد شد. پیامد این وضع، تغییر خطرناک سیاست های پاکستان در بخش های سیاسی و نظامی و اقتصادی و اجتماعی و حتی روانی خواهد بود که هیچ کس در شرایط کنونی خواهان آن نیست. این نگرانی، موجب شد ارتش مداخله و همه طرف ها را برای انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات پیش از موعد متقاعد کند که قطعا عمران خان برنده آن نخواهد بود. راه حلی که ارتش پاکستان برای پایان دادن به بحران انتخاب کرد، خیال آمریکا را هم راحت کرد که نماینده اش زلمای خلیل زاد در زمان اعلام این راه حل، در اسلام آباد به سر می برد. عمران خان همچنان معتقد است که امریکا تلاش دارد او را سرنگون کند در حالی که معلوم نیست در صورت شرکت در انتخابات او پیروز می شد.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11