«افک» ابزار تسلیحاتی جدید اخیر امریکا

نویسنده: مارک مارتورل جونینت  (Marc Martorell Junyent)

دیپلماسی ایرانی: اندرو کاکبورن (Andrew Cocburn) در آخرین کتابش با عنوان «غنائم جنگ: قدرت، سود و ماشین جنگ آمریکا» گزارشی چشمگیر از تشکیلات صنعت نظامی آمریکا ارائه می‌کند که حاصل مهم‌ترین پژوهش‌های او در طول یک دهه فعالیت در زمینه‌ ماهیت متناقض قدرت نظامی آمریکاست: بسیار قدرتمند و در عین حال بسیار ناکارآمد.

دو ویژگی مهم باعث شده است کتاب کاکبورن بسیار دقیق و معتبر باشد. نخست، او با دقت تمام به جزئیات توجه می‌کند، کاری که با توجه به نکات فنی نظامی موجود در حیطه‌‌ پژوهشی او آسان نیست. دوم، بیش از 40 سال کار حرفه‌ای این امکان را به کاکبورن می‌دهد تا منابعی را توسعه دهد و از تاریخ بهره‌برداری کند. او می‌تواند زمینه‌سازی و چارچوب‌بندی این داستان را به گونه‌ای انجام دهد که امکانش برای نویسندگان و گزارشگران کم‌تجربه‌تر وجود ندارد.

نویسنده در آغاز به شرح آن دسته از کاستی‌های ارتش آمریکا می‌پردازد که ناشی از حرص و آز و سنجش‌های سیاسی است و به مرگ غیرنظامیان منجر می شود. مثلا استفاده از بمب‌افکن‌های بی-1 برای عملیات تهاجمی در افغانستان پیامدهای مرگباری به همراه داشته و به اشتباه جان 140 غیرنظامی را در ولایت فراه گرفته است.

وقتی نوبت به صنایع نظامی می‌رسد، کاکبورن توضیح می‌دهد که اشتباهات برنامه‌های دفاعی پیمانکاران نظامی، کمترین پیامد منفی را برای خود پیمانکاران به همراه دارد. در واقع، اگر پیمانکاران برای حل مشکلاتی که با آن مواجه شده یا مشکلاتی که خودشان ایجاد کرده‌اند، مبلغ اضافه دریافت کنند، حتی این اشتباهات می توانند پیامدهای مثبتی هم داشته باشند.

کاکبورن در تایید ویلیام جی استور (William J. Astore) می‌گوید که «در سیستم، انگیزه‌ای انحرافی برای ساخت سلاح های معیوب وجود دارد، زیرا درآمد چشمگیری از محل عیب‌یابی و رفع این نواقص حاصل می‌شود».

کاکبورن می‌نویسد که صنایع نظامی آمریکا از لحاظ عدم‌ پاسخگویی منحصر به‌فرد است. اگر پیمانکاران بازار تجاری اشتباهات مشابهی را مرتکب شوند، «مجازات‌های شدیدتری مانند از دست دادن بازار فروش و دادخواهی در انتظارشان خواهد بود».

کتاب «غنائم جنگی» نگاهی کوتاه به دوران جنگ سرد دارد و شرح می‌دهد که چگونه آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی صنایع نظامی یکدیگر را تغذیه کردند. صنایع نظامی هم در ایالات متحده و هم در اتحاد جماهیر شوروی به نوعی «نفوذ غیرقانونی» دست یافته بودند که پرزیدنت آیزنهاور در سخنرانی خود در سال 1961 درباره آن هشدار داده بود. روسیه‌ در دوران پوتین نیز همچنان کاتالیزور مخارج نظامی آمریکا بوده است.

کاکبورن نشان می‌دهد که چگونه تحریم‌ها به ابزاری مهم و ضروری در جنگ مدرن آمریکا تبدیل شده‌اند. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) نقشی کلیدی، مهم و نامحدود در اعمال تحریم‌ها علیه عراق، کوبا و ایران داشته است. استفاده از همین ابزار توسط دونالد ترامپ در سال 2018 و در قالب کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران باعث شده این کشور در حال حاضر شرایط دشواری را تحمل کند.

کاکبورن در سه فصل آخر کتاب شرح می‌دهد که چگونه قمار اخلاقی و ناکامی نهادینه در آمریکا باعث شکل‌گیری بحران مالی جهان در سال 2008 شد.

«غنائم جنگی» کتابی است که در آن بر مبنای پژوهش‌های دقیق، دیدگاهی انتقادی پیرامون «ماشین جنگ آمریکا» ارائه شده است. این کتاب تصویری دقیق از نیروهای قدرتمندی را ترسیم می‌کند که بودجه نظامی را بالا نگه می‌دارند و در عین حال هرگونه نظارت بر پول خرج شده و پیامدهای اقدام نظامی را محدود می‌کنند. هیچ راه حل آسانی برای مشکلات شناسایی شده توسط کاکبورن وجود ندارد، اما مهم است که پیش از رویارویی با این مشکلات، نخست آنها را بشناسیم و درک کنیم.

منبع: ریسپانسیبل استیتکرافت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11