افغانستان محل جدید اعمال نفوذ تهران و ریاض می شود؟

رقابت چهارجانبه پارسی-عربی و ترکی-عربی در آسیای میانه

۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۰۸:۰۰ کد : ۲۰۰۴۹۴۳ اخبار اصلی خاورمیانه
با توجه به مرز مشترک تقریبا هزار کیلومتری بین ایران و افغانستان سابقه روابط آشفته بین ایرانی ها و جنگچویان مسلمان سنی از جمله طالبان، این کشور ممکن است به محل بعدی رقابت ایران و عربستان سعودی تبدیل شود. 
رقابت چهارجانبه پارسی-عربی و ترکی-عربی در آسیای میانه

نویسنده: جیمز ام. دورسی

دیپلماسی ایرانی: با توجه به مرز مشترک تقریبا هزار کیلومتری بین ایران و افغانستان سابقه روابط آشفته بین ایرانی ها و جنگچویان مسلمان سنی از جمله طالبان، این کشور ممکن است به محل بعدی رقابت ایران و عربستان سعودی تبدیل شود. 

اگر آمریکا چند سال پیش از افغانستان خارج شده بود، احتمالا عربستان می توانست بیشتر از پیشرفت های نظامی طالبان بهره برداری کند. 

به رغم تلاش های محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، برای ایجاد فاصله بین این کشور و سابقه تفسیرهای شدیدالحن از اسلام که وجه اشتراک عربستان با گروه های افراطی مانند طالبان است، پادشاهی در سال 2017 همچنان مقادیر قابل توجهی پول به گروه های شبه نظامی ضد ایرانی-ضد شیعه در مرز ایران-أفغانستان-پاکستان می فرستاد. یک روحانی ایرانی در اشاره به کشته شدن هشت دیپلمات این کشور و یک روزنامه نگار افغان در سال 1998 گفت: «طالبان یک گروه افراطی مذهبی است که با افراط گرایی و قتل، به ویژه قتل شیعیان، بیگانه نیست و دستانش به خون دیپلمات های ما آغشته است.»

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران که با تغییر دولت در حال ترک سمت خود است، در توصیف تله احتمالی افغانستان برای ایران اینطور توضیح داد: «اگر ایران خوب بازی نکند و طالبان را با خود دشمن کند، من فکر می کنم برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ایالات متحده تلاش خواهند کرد تا طالبان را برای تضعیف ایران و منحرف کردن توجه آن از عراق و دیگر کشورهای عربی، تامین مالی و هدایت کنند. بزرگ ترین تهدید برای ما تشکیل یک نظام سیاسی ضد ایرانی در افغانستان خواهد بود.»

در نظر گرفتن تشابه های مشکلات احتمالی ایران با افغانستان تحت کنترل طالبان یا کشور همسایه درگیر جنگ با مشکلات مربوط به یمن تحت کنترل حوثی ها برای عربستان چندان دشوار نیست. پیش از حمله سال 2001 آمریکا به افغانستان، عربستان یکی از سه کشوری بود که کنترل طالبان بر این کشور را به رسمیت شناخته بود احتمالا چون طالبان را برای ایجاد ناآرامی در مرزهای ایران نیروی مناسبی می دید. در دو دهه گذشته و به ویژه در چند سال اخیر تغییرات زیادی رخ داده و عربستان برخی از مقامات دولت دونالد ترامپ مانند جان بولتون، ایده تلاش برای ایجاد شورش های داخلی در ایران را آزموده اند. در عین حال، أفغانستان شبیه یمن نیست و طالبان هم حوثی ها نیستند.

طالبان در هفته های اخیر تلاش کرده به همسایگان افغانستان اطمینان دهد که به دنبال همکاری است و از گروه های شبه نظامی خارج از مرزهای کشور حمایت نمی کند. ایران ماه گذشته میزبان مذاکرات بین طالبان و دولت افغانستان بود که با بیانیه مشترک مبنی بر خواسته حل و فصل سیاسی مسالمت آمیز و اعلام اینکه «جنگ راه حل نیست»، به پایان رسید.

با این حال، از آن زمان تا کنون در افغانستان جنگ است.

از دیدگاه عربستان، این اولین بار نیست که طالبان چیزی می گوید و کار دیگری انجام می دهد؛ وعده طالبان پیش از 11 سپتامبر درباره اینکه اسامه بن لادن حملات بیرون از خاک افغانستان را برنامه ریزی و سازماندهی نخواهد کرد و امتناع گروه از تحویل این شهروند سعودی پس از حمله، از این دست وعده های تحقق نیافته است.

همه اینها به این معنا نیست که افغانستان نمی تواند مکان جدید رقابت های خاورمیانه نه تنها بین عربستان و ایران، که محل رقابت ترکیه و قطر شود. البته احتمالا این رقابت ها بیشتر اقتصادی و فرهنگی خواهد بود و نه نیابتی، و اتحادها تفاوت چشمگیری با گذشته خواهند داشت.

آناتول لیون، محقق اوراسیا، می گوید: «یک عامل مهم در نحوه شکل گیری رقابت ها، نگرش طالبان به گروه های قومی و مذهبی غیر پشتو است. اگر افغانستان به وضعیت قبل از 11 سپتامبر 2001 بازگردد، زمانی که طالبان با جمعیت شیعه و ازبک های ترک در جنگ بود، به ویژه اگر عربستان دوباره از آن به عنوان راهی برای حمله به ایران حمایت کند، ایران و ترکیه ناگزیر در سوی دیگر معادله قرار خواهند گرفت. در حالت ایده آل، اجماع منطقه ای طالبان را برای پذیرش منطقه های خودمختار اقلیت ها تحت فشار قرار دهد.»

حمایت از طالبان که گروهی مشهور به نقض حقوق زنان است، برای شاهزاده محمد دشوار خواهد بود چون در سال های گذشته سعی کرده با یک سری اصلاحات جامعه بین المللی را متقاعد کند که پادشاهی از اسلام افراطی الهام بخش گروه هایی مانند طالبان و داعش فاصله گرفته است. چنین حمایتی همچنین تلاش های ولیعهد سعودی برای میانه روی و بهبود روابط با ایالات متحده را به خطر می اندازد. 

النور زینو از بنیاد مدیریت کشور افغانستان گفت: «شیوه توسعه عربستان در 10، 20 سال گذشته فوق العاده است. با چشم خود دیده ام که چقدر با زندگی مدرن، حقوق زنان، تحصیلات زنان، زندگی کاری و حفظ ارزش های اسلامی تطبیق یافته اند. این روند می تواند یک الگوی خاص برای طالبان باشد.»

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34
 

کلید واژه ها: طالبان افغانستان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان رقابت ایران و عربستان ایران و ترکیه اقلیت شیعه افغانستان محمد بن سلمان

( ۱۵ )

نظر شما :

Reza ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۰۹:۵۹
ایران شاید با طالبان توافق کرده که با شیعیان افغانستان و همینطور ایران رابطه هوبی داشته باشند. اما طالبان با آمریکا هم توافق کرده بود به شهرها حمله نکنه اما حالا داره تمام افغانستان رو میگیره. هیچ اعتمادی به طالبان و پشتونها نیست. ایران ترکیه و روسیه اگر نیخواهند که از جانب افغانستان تهدید نشوند باید تمام تلاش خود را بکنند تا پشتونها از قدرت کنار بروند. حتی رییس جمهوری که در آمریکا تحصیل گرده و ظاهرا روشن فکره, تفکر طالبانی دلره و داره تما کشور رو با خیانت به طالبان واگذار میکنه. اینها بدنبال تصفیه نژادی در افغانستان و بعد از اون گرفتن سرزمینهای خیالی سابق خودشون از پاکستان و گرفتن انتقام و نابودی ایران شیعه اند.
فدوی ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۱:۲۶
البته در قدیم مرسوم بود هر چند الان هم در برخی نقاط داریم . جنگ خروس ها . یه نفر پیدا می شد . یک مسابقه راه می انداخت که هر کی خروس جنگی داره بیاره مسابقه . این بنده ی خدا هم لذت ریاست و لیگ داری را می برد و هم از قبل مسابقات پورسانت خوبی هم به جیب می زد . یه پولی هم به عنوان جایزه به نفر اول می داد که اونهم اون پول رو صرف ترتیب یه خروس دیگه برای مسابقه ی دیگه می کرد . کاری هم به زد و بندهای پشت پرده که یه پای ثابت همه ی اونها خود برگزار کننده بود ندارم . اما الان ... با خواندن این مقاله به این فکر کروم که در جهان جایی است که جنگ خروسها راه می اندازد و تعیین می کند کی با کی بجنگه . ایران با عربستان. ترکیه با قطر . سری بعد قطر با عربستان و ایران با ترکیه تا آخر ... جوری نوشته و جوری در اندیشکده ها طراحی و القا می کنند که ملتها و دولتها همواره به هم با دیده شک و تهدید نگاه کنند و بقیه ماجرا
امیر ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۲:۵۷
مهره ترکیه ازبکها و ژنرال دوستم بود که پا به فرار گذاشت به ازبکستان ،طالبان هم کینه مرگ نیروهای خود در داخل کانتینر بدون هوا بوسیله دوستم ازبک دارد ،اما ایران از تاجیکها تا هزاره ها میتواند کمک گیرد ،
خسرو ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۴:۲۸
همانطور که در ایران اساس طلبه گی شیعی ، اعتقادات مذهبی است و طلاب و مجتهدان شیعه ازاقوام مختلف ترک و فارس و لر و تالش و عرب و... وجود دارند -- در بین طالب های افغانی هم از اقوام مختلف وجود دارند ودر پیوستن مردم شهرهای مختلف به طالبان نقش آفرینی میکنند تصور پشتون بودن همه طالبان اشتباه است در ضمن عده ای از مجاهدان سابق نیز در ترکیب طالبان جای گرفته اند - و مسئولین ایران با علم به این مشخصات مایل به ایجاد روابط متعادل با طالبان هستند
نبرد اردبیل ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۵:۰۴
چطور تهمت و اتهام ارتباط داعش با ترکیه که هرگز اثبات نشد و بارها ترکیه آماج حملات تروریستی این گروه قرار گرفت مثل دروغ حضور تکفیری ها در جنگ قره باغ که در مقاله ای در همین سایت به آن اعتراف شد برای جلوگیری از آسیب های بیشتر به ترکیه در رسانه ها توجیه نمیشد ولی ارتباط با طالبان تکفیری تروریستی به این شکل توجیه میشود
نبرد اردبیل ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۵:۱۷
جناب امیر به قول فیلسوف چک COMENIUS: ترک ها ملت قهرمانی هستند که هیچ وقت به دوستان خود زیانی نمی رسانند. تورک دستی را که فشرده است رها نکرده، قول خود را فراموش ننموده و در روزهای سخت تا حد توان دوستان خویش را تنها نمی گذارد. دست دوستی دادن به چنین ملتی باعث می شود تا از پس هر سختی در دنیا برآیید. جناب مستحضر باشید که ازبک ها اقلیتی کوچک هستند و طالبان جرثومه ای است که شوروی و امریکا هم از مقابله با آن ناتوان بود با این حال من به شما قول خواهم داد از پس برادر طالبت هم برخواهند آمد و احتمالا افغانستان اگر بالکانیزه نشود سوریه ای شده و به حوزه های نفوذ مختلف تقسیم خواهد شد و شمال افغانستان که در اصل ازبکستان جنوبی است قتل گاه طالبان خواهد بود و سرنوشتی بهتر از کشتار دشت لیلی در انتظارشان نیست به قول ناپلئون شما میتوانید یک ترک را بکشید اما هرگز اورا شکست نخواهید داد ازبک ها هم از این قائده مستثنی نیستند
پاکستان منشا تروریسم ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۵:۱۸
بعیده عربستان از طالبان حمایت کنه اولا به خاطر شخصیت بن سلمان که از هر چی اسلام گرا متنفره دوما این که برخلاف دهه 90 که آمریکا مواضع مشخصی در قبال طالبان مداشت الان آمریکایی ها از طالبان متنفرن و حمایت از طالبان باعث میشه که آمریکا حتی فشار بیشتری از الان روی عربستان بیاره و عربستان به هیچ وجه اینو دوست نداره سوم عربستان می دونه که نمی تونه از طریق طالبان روی ایران فشار زیادی بیاره و فقط می تونه ایرانو محدود آزار بده ولی ایران می تونه در عوضش در انتقام از عربستان از طریق حوثی ها یا حشد شعبی بدجوری واسه عربستان دردسر ایجاد کنه از طرفی امارات و عربستان برخلاف دهه 90 که طرف پاکستانو می گرفتن الان به هیچ وجه با حمایت از طالبان کاری نمی کنن که موجب خشم هند که یکی از بزرگترین وارد کننده های نفتشون هست بشه و خیلی نسبت به حساستهای هند حساسن مثلا یکی دو سال پیش در حالی که دوات مودی خودمختاری کشمیر رو قطع کرد با اینکه پاکستان از عربستان و امارات درخواست کرد طرف پاکستانو بگیرن ولی همزمان با اقدام مودی امارات بزرگترین نشان افتخار امارات رو به مودی داد و عربستان از بس از تقاضای پاکستان خشگمین شده بود که از پاکستان خواست سریع وامشو پس بده. سرطان در اینجا فقط پاکستان و عناصر پشتونی مثل غنی و خلیلزادن که با وجود تمام سیاستهای افراطی قوم گرایانشون با خروج آمریکا غنی و خلیلزلد هیچ نفوذی نخواهند داشت می مونه پاکستان باید با تشکیل اتحاد باهند و روسیه و حمایت از جدایی طلبان بلوچ و سندی در پاکستان و فشار چند جانبه اقتصادی با کمک هند و حتی اروپا و آمریکا پاکستان رو به زانو آورد. چون اقتصاد پاکستان نمی تونه تحمل کن فشار رو.
به نبرد اردبیل ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۷:۲۴
لطفا منتشر کنید تورو خدا اینا رو حداقل تو ایران نگو حداقل ما که طعم جنایات و نسل کشیهای صفوی و قاجار و خیانتهای صفوی و قاجار و چشیدیم فریب نده . غیرت شاه سلطان حسین صفوی و همینطور فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه و محمدعلی شاه قاجار و دیدیم ضمنا اون جمله منسوب به ناپلئون در مورد کردهاست که همونم منسوبه به ناپلئون درستیش مشخص نیست ناپلئون چطور در مورد ترکها این حرف و زد وقتی خودش به تزار روسیه کمک کرد و ترکان قاجار و به مفتصحانه ترین شکل ممکن شکست داد طوری که مثل همین ژنرال دوستم ژنرالهای ترک فرار کردن؟! خدا شفات بده
امیر در جواب نبرد اردبیل ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۸:۵۰
گذشته و افسانه و اساطیر به پایان رسیده ،الان پابرهنه های یمنی پدر عربستان و تجهیزات و مزدورانش در آوردند ،طالبان هوندا سوار تمام افغانستان را بدست میگیرد ،ژنرال دوستم شما با همه حمایت ترکیه پا به فرار گذاشت ،سال ۲۰۰۱ اگر حمایتها ایران و مبارز قهرمان دشت پنجشیر نبود الان شمال افغانستان دست طالبان بود ،دوستی ترکها و حمایت آنها فقط در مورد حمایت از مزدوران ترکمن سوری ،ازبک ،چچن ،و....است ،ازبکستان فعلا فرغانه ،بخارا و...شهر های فارسی زبان زیادی شده را زبان آنها را به رسمیت بشناسد و حق و حقوق آنها ،افغانستان پیشکش ، من با ازبکها آشنا هستم مانند هم تباران خود در آنکارا و باکو در توهم حکومت تیمور و مغول سیر میکند و زود فریب میخورند و استعداد مزدور شدن در وجود آنهاست نکته ای که ترکها عثمانی فهمیدن
ناشناس ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۸:۵۰
ناپلئون ننه مرده کی در مورد ترکها همچین حرفی زد ترکها چنان از روسیه شکست خوردن که هنوز بعد از دو قرن عقده دارن از روسها و جای شکستشون درد میکنه ، اصلا بخاطر همون شکست خفت بارشون دو قرارداد ننگین ترکمنچای و گلستان و با روسها بستن چقدر پانترکها بدبخت شدن که همچین گاگولهایی شدن نیروهای سایبریشون ، واقعا حیف نت که اینا تلف میکنن
به امیر ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ | ۲۳:۱۸
بهتره یکی دو کلمه از تاریخ بخون تا اینطوری مسخره مردم نشی.این مزخرفاتت در مورد نسل کشی به اصطلاح صفویان و قاجاریه که در ایران اتفاق نیفتاده و اگر نسل کشی بوده ، این ترکها بودن که توسط ارمنیها نسل کشی شدن.و اینکه ترکها مخصوصا صفویان و قاجارها هیچ وقت به کشورشون خیانت نکردن بلکه تا اخرین قطره خونشان در راه کشور جنگیدن اما اکه خیانت میخوای ببینی به دوره پهلوی ملعون نگاه کن که خاک کشور رو در چند مورد به کشورهای دیگه پیشکش کرد .ترکها هیچ وقت خاک کشور رو نبخشیدن بلکه جنگ کردن هر چند در زمان قاجار در جنگ با روسیه هیچ فرد فارسی در جنگ شرکت نکرد چون خواهان ضعیف شدن قاجاریه بودن و جنگ بین ترکها و روسیه بود .امثال شما ایرانشهریها ضد ترک هستین و انواع دروغ و تهمت رو به ما و تاریخمون نسبت میدین اما ما به تاریخمون و کشورمون افتخار میکنیم. شمایی که به این پهلوی میبالین با کودتا در این کشور صاحب قدرت شده اونم توسط یه اصطبلچی ، پدر و پسر در تجزیه این کشور با هم رقابت میکردن و هیچ کدام از خاکهای کشور که جدا شده نه با جنگ بلکه به لطف بخشش این دو بوده.
ایشغوز ها ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ | ۰۰:۲۰
هفده بیست و چهار شما به فضاحت ها و خیانت ها و شکست های شاهان ساسانی برس امپراطوری صفوی از ساسانی از تمامی زوایا موفق تر و عظیم تر بوده و نهایتا مثل هر سلسله ای در اواخر به ضعف گرائیده صفوی هم قطره ای از تاریخ مردم ماست هون ها ، هون غربی ، هون های اروپا به رهبری آتیلا ، هون های سفید ، گوگ ترک ها ، خاقانات غربی ، خزرها دولت آوار ، خانات اویغور ، طولونیان ، غزنوی ها، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان ، اتابکان تیمور تاتار ، تیموریان آق قویونلو ، قره قویونلو ، صفویان ، نادر افشار ، قاجار مملوک مصر ، سیمجوریان ، امارت بخارا ، تغلق شاهیان قارامانیان ، شیبانیان ، بابریان هند ، عثمانی ، اردوی زرین یا آلتین اوردو ، قراخانیان ، آل اخشید ، ولگا پچنگ و تورگش و زنگیان، بحری ها (( اون عزیزانی هم که فرمودی با تمام احترام مثل هزاران قوم و اتنیک دیگر دنیا در طی تاریخ یک دولت هم نداشتند الان هم ندارند که ناپلئون اصلا شناختی از آن ها داشته باشه )) ضمنا این قسمت آخر متنی طولانی از ناپلئون است که همدوره ی عثمانی ها بوده
نبرد اردبیل ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۴:۱۱
هفده بیست و چهار شما به فضاحت ها و خیانت ها و شکست ها و جنایات شاهان ساسانی برس به شکنجه های داریوشی برس ، امپراطوری صفوی از ساسانی از تمامی زوایا موفق تر و عظیم تر بوده و نهایتا مثل هر سلسله ای در اواخر به ضعف گرائیده صفوی هم قطره ای از تاریخ مردم ماست هون ها ، هون غربی ، هون های اروپا به رهبری آتیلا ، هون های سفید ، گوگ ترک ها ، خاقانات غربی ، خزرها دولت آوار ، خانات اویغور ، طولونیان ، غزنوی ها، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان ، اتابکان تیمور تاتار ، تیموریان آق قویونلو ، قره قویونلو ، صفویان ، نادر افشار ، قاجار مملوک مصر ، سیمجوریان ، امارت بخارا ، تغلق شاهیان قارامانیان ، شیبانیان ، بابریان هند ، عثمانی ، اردوی زرین یا آلتین اوردو ، قراخانیان ، آل اخشید ، ولگا پچنگ و تورگش و زنگیان، بحری ها (( اون عزیزانی هم که فرمودی با تمام احترام مثل هزاران قوم و اتنیک دیگر دنیا در طی تاریخ یک دولت هم نداشتند الان هم ندارند که ناپلئون اصلا شناختی از آن ها داشته باشه )) ضمنا این قسمت آخر متنی طولانی از ناپلئون است که که همدوره ی عثمانی ها و قجرها بوده و علاوه بر این مطالب در نامه معروف خود به فتحعلی شاه از اقامحمدخان کبیر هم تمجیدها نموده است
به نبرد اردبیل ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۵:۲۶
اونیکه بهش جواب دادی نیستم ولی بحال تو که مستضعف فکری هستی تاسف میخورم که به آقا محمد خان قاجار که زند و لرها رو سرکوب کرد و کرمان رو به شهر کوران تبدیل کرد لقب کبیر دادی فتحعلیشاه هم همونی بود که 17 شهر قفقاز و به روسها بخشید جنایت آقا محمد خان در کرمان اگر در اردبیل بود و قومی دیگه چشم اردبیلیها رو تو اردبیل درمیاورد چی میگفتی ؟ مردم هر شهری تاریخ خودشون و خوب میدونن خواهشا پاتون و از گلیمتون درازتر نکنید و برای جان مردم کرمان هم اندازه جان و زندگی خودتون تو اردبیل ارزش قائل باشید و با گذاشتن کبیر مقابل اسم آقا محمد خان نمک به زخم مردم کرمان نپاشید باشد روزی که توحش قاجار و سر خودتون بیاد که دنیا دار مکافاته
در پاسخ به امیر و نبرد اردبیل و اسغوزه ها ( هردو یک نفر ) ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۸:۴۵
کشتار آقا محمد خان قاجار در کرمان و درست کردن بلندی از حدقه چشمان مردم کرمان ،جنایات آقا محمد خان قاجار در تفلیس گرجستان و....در تاریخ مکتوب است ،ترکها مفتخر به دادن سرزمینهای ترکمنستان در قرارداد آخال ،افغانستان در قرار داد پاریس ،سیستان و باکو و ۱۷ شهر قفقاز حال چنان زبان دراز دارند و تمام شکست و تجزیه ایران را گردن رضاخان و پسرش نیندازند