افغانستان امروز و نیاز به یک راه حل اساسی

دیپلماسی ایرانی: ماه اوت، سومین سال افغانستان تحت کنترل طالبان بود. سقوط غیر منتظره جمهوری و خروج جامعه بین المللی از افغانستان، زمینه را برای طالبان فراهم کرد تا بر تمام افغانستان تسلط یابند. 

مشق و تمرین دموکراسی در افغانستان، علی رغم حضور بیست سال جامعه بین المللی، یک تمرین ناکام بود و با بن بست مواجه شد. حضور بیست سال جامعه بین المللی در افغانستان، علی رغم دستاوردهای محسوس در زمینه حضور زنان در افغانستان، تحصیلات عالی، تامین ارتباط افغانستان با جهان بیرون، حضور پررنگ رسانه ها، نتوانست به موفقیت برسد. 

بالاخره، طالبان به قدرت رسیدند و همه دستاوردها نابود شد. 

طالبان امروز، هیچ تفاوتی با طالبان سال 1996 ندارند. رژیم سرکوبگر، زن ستیز و مخالف ارزش های دموکراتیک، جامعه بسته و به دور از حکومتداری مدرن، ممنوعیت احزاب سیاسی، منع تحصیل زنان و سرکوب ساختاری از جمله عملکردهای طالبان است که در این سه سال برخلاف انتظار مردم و جهان، به آن دست یازیده اند.

حالا، وضعیت افغانستان با بن بست مواجه است. تفاهم با طالبان بر اساس خصوصیت ایدئولوژیک و افراطی آن، غیر قابل دسترس است و به همین علت است که هنوز هیچ کشوری حاضر نشده است رژیم طالبان را به رسمیت بشناسد و با آن رابطه رسمی و دیپلماتیک برقرار کند. تعامل موقتی و از روی نیاز، زمینه را برای استحکام پایه های رژیم طالبان، مساعد ساخته است. 

سیگار، اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان، هفته گذشته اعلان کرد که در این سه سال، نزدیک به 21 ملیارد دلار به افغانستان تحت کنترل طالبان، کمک شده است. با توجه به میزان پول کمک شده به افغانستان و این که مجموع این پول به خزانه رژیم طالبان سرازیر شده است؛ باعث شده تا رژیم طالبان بیشتر سرکوبگر شود و با جسارت به حکومت استبدادی اش ادامه دهد.

با توجه به وضعیت جهان، بحران اکراین، درگیری در خاورمیانه، تحولات در اتحادیه اروپا و جنوب آسیا و افریقا، معضل های سیاسی در امریکایی جنوبی، جهان امروزی ما یک انارشیسم را شاهد است و افغانستان نمی تواند بحرانی جدا از آن فرض شود. 

در اینجا نیاز است تا معضل افغانستان به گونه بنیادی بواسطه یک میکانیسم چند جانبه، مشارکت فعال منطقه ای و فرا منطقه‌ای، توافق بر سر تامین صلح در این کشور و ایجاد فضای دموکراتیک که افغان ها بتوانند بر سرنوشت شان حاکم شوند، حل شود. این میکانیسم با خصوصیت چند جانبه گرایی در ابتدای امر، زمینه هر نوع اختلاف را مردود می سازد و در قدم دوم زمینه را برای انتقال مسالمت آمیز قدرت در این کشور درگیر بحران چند دهه ای، فراهم خواهد آورد. برای این مهم، نیاز است تا منطقه و فرا منطقه به شمول اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، میکانیسم ها و ساختارهای منطقه ای و بین المللی به شمول اتحادیه اروپا، برای اعزام نیروهای حافظ صلح چند ملیتی، اقدام فوری کنند. جغرافیای افغانستان باید غیر نظامی اعلام شود و یک حکومت موقت برای شش ماه روی کار آید. تا شش ماه، بستر لازم برای انتخابات مساعد شود و قانون اساسی افغانستان که تا سقوط نظام جمهوریت حاکم بود، با اندک تعدیلات، دوباره تصویب شود. در این مدت نیاز است تا ساختارهای دولت افغانستان، بار دیگر اعاده شده و خدمات به شهروندان، ارائه شود. همانند مدل نظام کشور سویس، بی طرفی در منازعات منطقه ای و فرامنطقه ای، یک ساختار سیاسی متناسب با نیاز های این کشور، روی کار آید. 

به این ترتیب دستاوردهای بیست سال گذشته افغانستان که در نتیجه حضور جامعه بین المللی به‌دست آمده بود، حفظ می‌شود و نقطه پایانی برای معضل با بن‌بست مواجه شده ی افغانستان، فراهم خواهد شد.