پیوندهای عمیق افغانستان و ایران به مثابه یک روح در دو پیکر

نویسنده: عبدالسمیع قریشی، دانشگاه غالب، هرات

دیپلماسی ایرانی: 

ما دو رودیم که یک راه به دریا داریم
دو صداییم که در حنجره ای جا داریم
دو برادر که هوای دل هم را داریم
چشم امّید به آرامش فردا داریم
ما دو همسایۀ هم، حامیِ هم، بیداریم
حرمت شادیِ هم، حرمتِ غم را داریم
(سیدحسن مبارز)
***
هر کجـــا مـــرز کشیدند، شمـــا پُل بزنید
حرف «تهران» و «سمرقند» و «سرپُل» بزنید
مشتی از خاک «بخارا» و گِل از «نیشابور»
با هم آرید و به مخروبــه ی «کابل» بزنید
(نجیب بارور)

ضمن مبارکی به مناسبت یکصدمین سالگرد پیمان مودت میان افغانستان و ایران، برای هر دو کشور در قرن جدید سعادت، شکوه مندی و سرافرازی استدعا می نمایم.
از آن جائیکه کشورهای ایران و افغانستان اشتراکات بسیاری در زمینه های مختلف اعم از فرهنگ مشترک، زبان مشترک، تاریخ مشترک، پیشینه مشترک سیاسی، اعیاد، رسم و رسوم های مشترک دارند، به عنوان یک روح در دو پیکر احساس می گردند از اینرو کمتر ملت های وجود دارد که دارای چنین پیوندهای عمیقی باشند.
 ما دارای تمدن غنامند مشترکی می باشیم که مشعل این تمدن غنامند، هویت واقعی ما را روشن می سازد.

از یک طرف این حوزه تمدنی فیلسوفان، اندیشمندان، شعرا و هنرمندان بزرگ زیادی در دامن خود پرورانده است که آثارشان در همه عرصه های علوم و فنون چون شعر، فلسفه، حکمت، نجوم، ریاضی، طبابت، خطاطی و مینیاتوری تا هنوز متبلور می باشد. و از طرف دیگر آثار مکتوب و غیر مکتوبی چون مثنوی معنوی، شهنامه فردوسی، دیوان حافظ شیرازی، منشور کوروش و شخصیت های مانند ابن سینا، مولانا، فردوسی طوسی، گوهرشاد، ابوریحان بیرونی، حافظ شیرازی، سعدی، امیرعلیشیر نوایی، رابعه بلخی، کمال‌الدین بهزاد و غیره ثبوتی بر این ادعای ماست.

تخت رستم در بلخ، تخت جمشید در شیراز، مصلی هرات، مسجد گوهرشاد در مشهد، آثار هنری و مینیاتوری مکتب بهزاد، سنگ هفت قلم هرات ....و غیره هویت هنری و معماری ما را چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام به تصویر می کشد.

برگزاری جشن نوروز به‌عنوان جشن سال نو، چیدن هفت‌سین، برگزاری مراسم سنتی مشابه با چهارشنبه ‌سوری، طبخ و صرف غذاهای مشابه در ایام نوروز و دید و بازدید نوروزی از تشابهات فرهنگی میان کشورهای ما است. تا جائیکه اشتراک زبان میان دو کشور باعث شده تا محصولات ادبی و فرهنگی مشترک و محبوب زیادی میان دو کشور رد و بدل شود.

کشورهای ایران و افغانستان به حکم مولفه هایی همچون جغرافیا، تاریخ، اقتصاد و فرهنگ بر همدیگر تاثیر گذاشته اند و از هم تاثیر می پذیرند؛ چنانچه افغانستان حدودا نهصد کیلومتر مرز مشترک با ایران دارد، ایران گذرگاهی دریایی(آبی) مهم برای افغانستان و افغانستان دروازه ی برای ایران به اسیای میانه و چین است.

اولین روابط سیاسی دو کشور پس از استقلال افغانستان به سال ۱۹۲۰ زمان حکومت «شاه امان‌الله» برمی‌گردد. در زمان حکومت وی، نماینده افغانستان برای مذاکرات سیاسی وارد ایران شد و پیشنهاد پنج ماده‌ای افتتاح مذاکره دوستی، مبادله سفرا، اقامه کنسول افغانی در مشهد، استقرار روابط پستی و روابط تجاری را به دولت ایران داد.

در ادامه این مذاکرات و بعد از یک سال، معاهده دوستی در سال ۱۹۲۱ بین نمایندگان دو کشور امضاء شد. همچنان در سال ۱۹۲۶ معاهده بین دو دولت در ۹ فصل در کابل به امضا رسید که تأیید مواد معاهده قبلی، عدم‌ تعرض و حفظ بی‌طرفی هنگام تعرض دولت‌های دیگر و امضای قراردادهای تجاری جزء مفاد این معاهده بود.

ایران و افغانستان در طول صدسال، روابط سیاسی و مبادلات تجاری مطلوبی به‌ عنوان دو کشور دوست و همسایه با هم داشته و دارند و در طول قرن گذشته در رویدادها و حوادث گوناگون، این دو کشور با روحیه تعامل و همکاری در کنار یکدیگر قرار گرفتند. 

در نهایت از کشور و ملت بزرگ ایران در قسمت مهاجرین، کمک و همکاری در قسمت توسعه و بازسازی افغانستان و کمک در قسمت آموزش و تحصیلات نهایت سپاس مندم و با توجه به وضعیت دو کشور ایران و افغانستان، نظر به پتانسیلهای ژئوپلیتیکی، اشتراکات فرهنگی و همچنین همسایگی دو کشور با مرز مشترک، برقراری روابط دوجانبه پرجاذبه و توسعه محور، در قرن جدید را آرزو می نمایم.