بندهایی درباره دلار در احیای برجام که باید روشن شوند

نویسنده: نویسنده: محمد طبیبیان، استاد سابق دانشگاه صنعتی اصفهان و موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه

دیپلماسی ایرانی: متاسفانه اطلاعات موثقی در رسانه ها منتشر نمی شود. اخیراً متنی منتشر شده که برخی مفاد توافق در صورت نهایی شدن در آن آمده است. از جمله بند زیر در مورد خدمات بانکی:

“ الف- رفع تحریم های مالی و بانکی:
بر اثر رفع این تحریم ها انجام عملیات مالی و بانکی با دولت ایران، بانک مرکزی ایران، موسسات مالی ایرانی و سایر اشخاص ایرانی شامل اعطای وام نقل و انتقال حساب بانکی شامل افتتاح حساب ایجاد روابط کارگزاری و پرداخت از طریق حساب بین بانکی در موسسات مالی غیرآمریکایی، ‌سرمایه گذاری، خرید و فروش اوراق بهادار، ضمانت نامه خرید و فروش ارزهای خارجی شامل نقل و انتقال مرتبط با ریال، صدور اعتبارات اسنادی و معاملات بازارهای آتی کالا و اختیار ارائه خدمات پیام رسانی تخصصی مالی (سوئیفت) و تسهیل دسترسی مستقیم یا غیرمستقیم به آنها، خرید یا تحصیل اسکناس آمریکایی توسط دولت ایران و خرید پذیره نویسی یا ارائه خدمات مربوط به صدور اوراق قرضه دولت ایران مقدور می شود.”

این بند یک نقطه ضعف بزرگ دارد که در صورت تصویب نیز اجرای آن را دچار مشکل می کند و آن نیز تصریح عبارت “موسسات مالی غیر آمریکایی” است. امروزه تمام معاملات دلاری از طریق اطاق های پایاپای آمریکا تسویه می شوند. این قید انجام معاملات دلاری از جمله اخذ درآمد حاصل از صادرات نفت بر حسب دلار را منتفی می کند. بسیاری بانک های اروپا و سوئیس که با یورو هم معامله می کنند ریشه حقوقی آمریکایی دارند، این موسسات هم منتفی خواهند بود. همچنین مورد مربوط به “تحصیل اسکناس آمریکایی توسط دولت ایران” را منتفی می کند. در یک بند که در آن امکان صادرات فرش ایران به آمریکا قید شده هم، به دلیل منتفی بودن موسسات مالی آمریکایی از این معاملات امکان بازگشت دلار منتفی و این امر نیز بی اثر خواهد بود.

دقت در این موارد مانع غافلگیر شدن های آتی خواهد بود.