چهار درس برای اصلاح بخش امنیت در افغانستان

نویسنده: جیسون کریس هاوک، اندرو هاید و آنی فروزهایمر (Jason Criss Howk; Andrew Hyde; Annie Pforzheimer) 

دیپلماسی ایرانی: همزمان با پیشرفت گفت وگوهای صلح افغانستان این نگرانی وجود دارد که بخش امنیتی افغانستان چگونه می تواند برای حفظ صلح اصلاح شود. 

تجربه جنگ در سال های 2002-2003 اهمیت یک رویکرد جامع را خاطر نشان می سازد. بخش امنیتی افغانستان در آن زمان متشکل از ارتش، پلیس، دادگستری و نهادهای مبارزه با مواد مخدر بود. یک تیم اصلاح امنیت بین الملل(SSR)  نیز جداسازی، خلع سلاح و بازآرایش همه شبه نظامیان مرتبط با درگیری های قبلی را بر عهده داشت. یک تیم رهبری SSR برای رسیدن به نقاط مشترک در مورد اختلافات ذاتی و اساسی کلیدی است. رهبران باید توانایی و دانش کافی داشته و از مشاوران بین المللی استفاده کنند. هدایت و هماهنگی چندین فعالیت از جمله وظایف SSR است. تیم SSR می بایست وزارتخانه های غیر امنیتی که نقشی در بازآرایش یا کوچک سازی نیروها دارند را نیز در بر داشته باشد.

یک کار اساسی در سال 2002 توافق افغان ها پیرامون پیکره بندی، اندازه، ماموریت و بودجه نیروهای امنیتی و دفاع ملی افغان (ANDSF)  بود. در آن زمان این نگرانی وجود داشت که ارتش قادر نیست با سرعت و توانمندی کافی از بازگشت کشور به جنگ داخلی جلوگیری کند. امروز نیز این نگرانی ها آشکار است.

یک بخش امنیتی در افغانستان باید هم به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند صلح را ایجاد و عوامل تباه ساز آن را نابود کند و هم به اندازه کافی کوچک باشد تا ثبات خود را حفظ کند.

بودجه نیروهای امنیتی و دفاع ملی افغان نیز در سال 2002 یک چالش بزرگ بود. کاهش کمک های بین المللی نیز احتمالا یک محدودیت قابل ملاحظه پیش روی این نیروها خواهد بود.

کوچک سازی بی رویه نیروها به از دست رفتن رهبران خوب و کارامد می رسد. یکی از راه های غلبه بر این چالش یافتن راهی برای ذخیره پول و حفظ اندازه نیرو و همزمان اجازه حضور نیروهای طالبان است تا در درون نیروهای امنیتی ادغام شوند. برنامه ریزان SSR همچنین می توانند برخی از رهبران بااستعداد را از نیروهای پلیس یا وزارت کشور به ANDSF منتقل کنند.

اگر یک توافق صلح وجود داشته باشد افغان ها حتمالا نیازمند برنامه جامعی هستند که مبارزان پیشین طالبان را نیز در بر بگیرد. تزریق میهن پرستی در درون نیروها برای ایجاد غرور ملی بیش از هر زمان دیگری حس می شود. نیروهای امنیتی باید اعتماد مردم را جلب کرده و بی طرفی سیاسی را اعمال کنند. ادغام مناسب نیروهای امنیتی در ایجاد اعتماد بسیار حیاتی است. ادغام قومیت ها به کاهش تنش کمک می کند. برای یک ادغام مناسب غربالگری دقیق و تعیین تکلیف برای همه رهبران شبه نظامی طالبان که ممکن است عضویت در بخش امنیتی رسمی دولت را انتخاب کنند، مورد نیاز است.

پس از چندین دهه جنگ شاید برای فرماندهان طالبان دشوار باشد که نیروهایشان را برای مشاغل امنیتی دولتی آزاد کنند. با این حال تجربه بازدید از اردوگاه های آموزش مقدماتی، صحبت با مریبان و ارزیابی سربازان می تواند به آنها اعتماد کافی بدهد تا نیروهایشان را برای پیوستن به ANDSF جدید بفرستند.

مهمترین سوالی که رهبران SSR با آن روبه رو هستند این است که چه کسی می تواند در روند ادغام شرکت کند و چگونه این موضوع با تلاش های ارتش و پلیس مرتبط خواهد شد. عضوگیری زودهنگام از اعضای طالبان نیز چالش برانگیز است. تجربیات سال های 2002-3 نشان داد که افغانستان قادر است مجموعه ای از شبه نظامیان سازمان یافته و نیافته را به یک نیروی امنیتی مدرن تبدیل کند. جامعه بین الملل و ایالات متحده در اوایل سال 2000 به افغانستان در این تلاش کمک کردند و باید برای پشتیبانی دوباره آماده باشند. 

منبع: یوسیپ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11