توافق طالبان و ایالات متحده به چه معناست؟

نویسنده: آدام وونیشه

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده و طالبان پس از ۱۸ سال درگیری نهایتا توافقی را امضا کردند که اجرای آن به معنای پایان طولانی ترین جنگ آمریکا در تاریخ است. این توافق به جنگ داخلی افغان ها پایان نمی دهد، اما نتیجه جنگ را به دست مردم افغانستان می سپارد. موانع صلح در افغانستان هنوز برطرف نشده اند، اما توافق باید اجرایی شود و نیروهای امریکایی باید افغانستان را ترک کنند.

طبق مفاد توافق، حدود ۱۳ هزار نیروی ایالات متحده در افغانستان به شرط آتش بس با طالبان، کاهش خشونت ها بین نیروهای افغان و طالبان و تضمین طالبان به مبارزه با تروریسم از جمله قطع روابط با القاعده و ادامه جنگ با داعش در افغانستان، این کشور را ترک نخواهند کرد. به علاوه طالبان موافقت کرده است که مذاکرات صلح با دولت افغانستان در اسلو را ظرف 10 روز از امضای توافق، شروع کنند. انتظار می رود در فاصله ۱۳۵ روز از اجرای توافق شمار نیروهای آمریکایی در افغانستان به ۸۶۰۰ نفر کاهش یابد و در مدت زمان ۱۴ ماه به صفر برسد. درصورتی که طالبان به توافق عمل نکند، ایالات متحده مجبور نیست که خروج نیروهایش از افغانستان را به تعویق اندازد.

مسیر دشوار پیش رو به سمت صلح دوام آوردنی

مذاکرات داخلی در افغانستان باید به نوعی مناسبات تقسیم قدرت منجر شود؛ مناسباتی که ناگزیر امتیازاتی که هر دو طرف غیر ممکن می‌دانستند از جمله حقوق زنان، دولت داری فدرالی و ادغام جنگجویان طالبان در نیروهای امنیتی افغانستان را شامل می شود. و همه این ها تازه قدم اول در روند صلح است. انتظار اینکه همه این مناسبات به طور موفق و کامل پیش بروند، غیر واقعی است. به ویژه  ادغام جنگجویان طالبان در نیروهای امنیتی افغانستان برای دستیابی به صلح بسیار اهمیت دارد. اگر ادغام و مصالحه در میان نباشد،  احتمال بازگشت دشمنی‌ ها زیاد خواهد بود.

ایالات متحده می تواند برای افزایش احتمال موفقیت این روند، در آن مشارکت داشته باشد؛ اما مشارکت ایالات متحده با جهانیان عمدتا محدود به بمب انداختن بوده است. اما سیاست خارجی نظامی اغلب به ایالات متحده در دستیابی به اهداف آن کمکی نمی کند و از نظر استراتژیک بیشتر تاثیر غیر سازنده دارد. برای ایالات متحده بهتر است که به حمایت دیپلماتیک از دولت افغانستان ادامه و به آن در روند مذاکرات مشاوره دهد؛ تنها از این طریق است که می‌تواند به هر گروهی که حامی زنان و اقلیت ها در افغانستان باشند کمک کند؛ آمریکا همچنین می‌تواند با پاکستان و ایران در پیشبرد اهداف مشترکی همچون  مبارزه با داعش و القاعده و جلوگیری از خرابکاری ها در روند صلح، همکاری دیپلماتیک داشته باشد.

نیروهای خارجی باقی مانده در افغانستان 

 بسیاری در ایالات متحده هنوز هم به دنبال ادامه حضور نیروهای ضد شورش در منطقه برای ادامه جنگ با عناصر القاعده و داعش هستند. به نظر می‌رسد که برخی از نامزدهای حزب دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری تصور می کنند که اعزام نیروهای ویژه به طور گسترده به سراسر جهان، تخصیص نیرو به جنگ‌ های بی‌ پایان به شمار نمی رود. شاید چنین مناسباتی برای طالبان و مذاکره کنندگان در دوحه قابل قبول باشد، اما تقریبا همه برای پایان دادن به اشغال خارجی تلاش کرده اند و از این رو، احتمال اینکه مناسباتی را بپذیرند که به ادامه حضور نیروهای امریکایی فارغ از هدف آنها بینجامد، بسیار اندک است.

چنین توافقی تنها به اختلافات بیشتر و خشونت‌ های احتمالی میان دسته ها و گروه های مختلف منجر خواهد شد. تحقیقات نشان داده است که ترور سرکرده های گروه‌ های تروریستی نیز تاثیرات مشابه دارد: دوران جنگ داخلی را طولانی تر می کند، چون هیچ سازمانی توانایی مذاکره را نخواهد داشت. گروه‌های مختلف به رقابت بر سر منابع، نیرو گیری و پرستیژ تحریک می شوند. احتمال اینکه این اختلافات به عقب‌ نشینی تیم مذاکراتی بیانجامد نیز وجود دارد. در آن زمان، گروه‌های مختلف در افغانستان به این نتیجه خواهند رسید که توافق با ایالات متحده نتیجه‌ای ندارد و آنگاه خروج همه نیروهای امریکایی را خواستار خواهند شد.

نتایج و احتمالات

بیانیه های رهبران افغان نشان می‌دهد که آنها بسیار نگران هر گونه توافقی با طالبان که خروج نیروهای امریکایی را شامل شود، هستند. سیاستگذاری‌ های سیاسی طالبان طرفداران زیادی ندارد و افغان ها به طور عمده به این گروه مشکوک هستند. تردید آنها درباره صداقت طالبان در مذاکرات قابل درک است، اما امید بستن آنها به حضور نظامی ایالات متحده نیز چندان منطقی نیست. حضور نظامی ایالات متحده در افغانستان تنها بخشی از مناسبات آن در این کشور است و در حال حاضر تاثیر چندانی هم در دستیابی به نتایج دلخواه ندارد. اقدامات نظامی ایالات متحده در افغانستان در سال های گذشته به افزایش تلفات غیرنظامیان انجامیده است. در حقیقت، شمار غیر نظامی های کشته شده در افغانستان در نتیجه اقدامات نیروهای امریکایی و دولت این کشور در سال 2019 بیشتر از کشته ها توسط طالبان بوده است.

درخواست ها برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان قبل از یک سری فرضیه سازی ها غیر محتمل ناشی می شود یکی از بارزترین نمونه های آن نگرانی از ظهور داعش به مثابه اتفاقی که پس از خروج نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه رخ داد، است. مساله دیگر نگرانی درباره محدودیت ها برای اقلیت ها و حقوق زنان است که اگرچه مساله نگران کننده ای به شمار می رود، اما حل آن از طریق حضور نظامی ایالات متحده میسر نمی شود. اعمال فشار دیپلماتیک و کمک های بشردوستانه در تحقق این حقوق تاثیرگذارتر هستند.

ایالات متحده در استفاده از نیروی نظامی در افغانستان در ۱۸ سال گذشته دستاوردهای چندانی نداشته و هزینه بسیاری را متحمل شده است. اکنون توافق بین ایالات متحده و طالبان فرصت مهمی را برای آمریکا فراهم می آورد تا اهداف خود را از طریق دیپلماتیک دنبال کند و شاید نهایتا به این نتیجه برسد که استفاده از نیروی نظامی به رغم هزینه های هنگفت آن، دستاورد چندانی نخواهد داشت.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت (دولتداری مسئولانه) / مترجم: طلا تسلیمی