بورل در سفر به تهران چه در چمدان داشت؟
ابتکارهای پشت پرده اروپا
نویسنده: جلال خوش چهره، روزنامه نگار و کارشناس مسائل سیاسی و بین الملل
دیپلماسی ایرانی: موضع اتحادیه اروپا در تمدید مهلت حل اختلاف برجامی با ایران را می‌توان به فال نیک گرفت. با این‌حال به‌سختی می‌شود اراده اروپا را برای جبران خسارت‌های ایران از بهار سال گذشته تاکنون پذیرفت.
«جوزب بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نخستین سفر خود به تهران اعلام کرد که مهلت اجرای راه‌کار حل اختلاف برجامی با ایران تا اطلاع ثانوی تمدید می‌شود. این نظر که بازتابی از توافق سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان است، نشان از انعطافی دارد که اعضای اروپایی برجام پس از گام پنجم ایران در کاستن از تعهدات برجامی در مواضع خود بروز داده‌اند. اما آیا در مذاکرات بورل با مقام‌های ایرانی، توافق تازه‌ای در کاستن از تنش‌ها میان ایران و اروپا رخ داده است؟ آیا فرصت دوباره‌ای به دیپلماسی داده شده که برجام به وضع سابق خود بازگردد و راهی برای برون رفت از بن‌بست ایجاد شده در ماه‌های اخیر فراهم شود؟
هنوز اطلاعات روشنی از گفت‌وگوی مقام‌های ایرانی و اروپایی در دست نیست اما قرائن از توافق طرف‌ها در کاستن از اختلاف‌ها می‌گوید. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌رغم خروج بریتانیا از این اتحادیه گفته است: «توافق کرده‌ایم که به‌طور مستقیم به سمت مهلت زمانی سختگیرانه‌ای نرویم که ما را ملزم به رفتن به شورای امنیت سازمان ملل خواهد کرد.» این سخنان به مفهوم گشودن درهای تازه‌ای است که طرف‌های اروپایی و ایرانی را به گفت‌وگو برای توافق نزدیک می‌کند.
زود است که موضع اتحادیه اروپایی را با خوش‌بینی تعبیر کرد اما گذشتن از سقف زمانی تهدید ارجاع پرونده اختلافات به شورای امنیت، می‌تواند برای دو طرف فضای آرامش در تصمیم‌سازی ایجاد کند. بدیهی است واکنش تهران در استقبال از تصمیم اخیر اروپائیان به اقدام این اتحادیه در تأمین خواست‌هایی دارد که محقق نشدن آنها، تهران را وادار به کاستن از تعهدات برجامی کرد. بورل گفته است که هفته آینده راهی واشنگتن می‌شود تا نتایج گفت‌وگوهایش را با مقام‌های امریکایی در میان بگذارد. بنابراین بخش دیگر صورت مساله مربوط به موضع دولت «دونالد‌ترامپ» خواهد بود.
مهمترین خواست تهران مهار زدن به سیاست «فشار حداکثری» کاخ سفید است. آیا اروپائیان در تمدید مهلت حل اختلاف برجامی با ایران، پیشاپیش در کنترل و مهار سیاست‌های دولت امریکا به توافق رسیده‌اند؟ یا آنکه چاره‌ای مستقل از اهداف راهبردی کاخ سفید علیه ایران را انتخاب کرده‌اند؟
اعتراض تهران به اروپا؛ به ویژه اعضای اروپایی برجام، واکنش‌های عافیت طلبانه و محافظه‌کارانه در قبال سیاست تهاجمی کاخ سفید بوده است. آیا اروپائیان برای رفع کدورت‌هایشان با تهران ابتکار تازه‌ای دارند؟ آیا هنوز ترجیح اروپائیان، سیاست توقف ایران و امریکا در نقطه اختلاف‌ها و پرهیز از گسترش آن است؟ یااینکه اروپاییان زیرکانه می‌خواهند با تهدید اجرای سیستم ماشه تهران را مجبور به عقب‌نشینی از مواضع اعتراضی خود کنند؟ اگر چنین باشد، می‌شود از حالا گمان کرد که تمدید مهلت ارجاع پرونده اختلافات به شورای امنیت تأثیر مستقیمی بر روند حل اختلاف‌ها نداشته و دیر یا زود اوضاع به وضع کنونی باز می‌گردد. خواست تهران پاسخ راهگشا برای بازگشت به برجام است. جوزف بورل در تهران تأکید کرده است که تمایل غالب، حفظ برجام است اما هنوز ابتکارهای اروپائیان در این باره در پرده‌ای از ابهام قرار دارد. تاکنون برداشت تهران از رفتار اروپا، تحمیل سیاست فرساینده در مواضع ایران بوده است. ممکن است این‌بار مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با پیشنهادهای عملی و واقعی به تهران آمده باشد، اما سرعت اجرای این پیشنهادها متغیر تأثیر‌گذار در تغییر اوضاع به نفع گفت‌وگو و توافق خواهد بود. /ابتکار
نظر شما :