آنکارا با پیگیری روند آستانه بهتر می تواند با تروریسم بجنگد
مواضع دوگانه آمریکا بر سر حمله ترکیه به سوریه
نویسنده: دکتر علی حاجی محمدی، کارشناس ارشد مسائل ترکیه
دیپلماسی ایرانی: نقش آمریکا در اتفاقات اخیر و حمله نظامی به شمال سوریه را از چند منظر می‌توان تحلیل کرد. اقدامات بی ثبات ساز آمریکا و دخالت‌های آن در امور داخلی سوریه و حمایت‌های مستقیم و غیر مستقیم آن از تروریست‌ها، موجب ایجاد ناامنی در منطقه شده و در حال حاضر این روند به شکل دیگری ادامه دارد.
مبارزه با تروریسم نیازمند رویکردی جامع و توجه به همه ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری است و حذف تروریست‌ها با مبارزه نطامی، قدم اولیه مبارزه با این پدیده دهشتناک است. آمریکا به بهانه مقابله با تروریسم به چند کشور لشکرکشی کرد، ولی نه تنها ریشه تروریسم و افراط‌گرایی در کشورهای مورد تجاوز قرار گرفته، خشکانده نشد که برعکس، موجب تشدید و گسترش تروریسم در قالب‌های وحشتناک‌تر هم شده که ظهور گروه تروریستی داعش از نمونه‌های آن است.
تروریسم به هیچ وجه با لشکرکشی و نظامی‌گرمی قابل حل نیست. شناسایی ریشه‌های ایدئولوژیک و آبشخورهای فکری گروه‌های تروریستی و اتخاذ یک سیاست عملی و همگرایانه و جمعی برای خشکاندن این ریشه‌ها، قدم مهمتری است. بدون درنظر گرفتن این مولفه‌ها چرخه معیوب مبارزه با تروریسم و افراط گرایی، دور باطل خود را تکرار خواهد کرد.
از این منظر، حمله به شمال سوریه برای مبارزه با تروریسم، مشکل تروریسم را حل نمی‌کند، بلکه شاید موجبات ناامنی در منطقه‌ای شود که تازه از حملات وحشتناک داعش خارج شده است. هر چند هسته داعش در حال حاضر فاقد توانایی زیاد برای هدایت حملات بین‌المللی است، اما همچنان در مناطقی از سوریه نیروهای داعشی یا در حال جنگ هستند، یا بازداشت شده و یا درحال انتقال به مناطق دیگر و بازگشت به وطن خود هستند و این حرکت جنگجویان تروریست خارجی، موجب نگرانی جدی بسیاری از دولت‌هاست. علاوه بر این، این منطقه اکنون شاهد ظهور موضوعات پیچیده مربوط به رادیکال شدن و حرکت جنگجویان ناامید خارجی است. مبارزان خارجی که به دلیل شکست داعش در سوریه و عراق نتوانستند به عراق یا جمهوری عربی سوریه برسند و یا به خانه برگردند.
چراغ سبز آمریکا و حمله ترکیه به شمال سوریه فضا و شرایطی برای انتقال و یا فرار آنها از مخمصه جغرافیایی سوریه و یا انتقال به مناطق دیگری مانند جنوب شرق آسیا یا مرزهای بین افغانستان و پاکستان و یا انجام اقدامات تروریستی دیگر در سوریه و امیدواری بیشتر برای ماندن در سوریه می‌دهد که این امر بر خلاف استراتژی‌های مبارزه با تروریسم است.
میان آمریکا و ترکیه قراردادهای نظامی و امنیتی بسیاری وجود دارد. هرچند که نگرانی‌های ترکیه از بابت تروریست‌ها و مسئله کردی قابل فهم است و به نوعی تهدید داخلی برای آن محسوب می‌شود، اما تلقی ترکیه از کردها و تروریسم و یکسان پنداشتن آنها کنار یکدیگر با نقش مهم کردها در مبارزه با داعش در سوریه در تضاد است.
ترکیه در مبارزه با تروریسم و رفع نگرانی‌های امنیتی ناشی از آن، وارد چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای و به ویژه روند آستانه شد که به باور من، یکی از الگوهای مهم و موفق منطقه‌ای است و توانسته در روند تحولات سوریه و مبارزه با تروریسم نقش مثبتی را ایفا کند. ایران، روسیه و ترکیه در قالب این روند نشان داده بودند در زمینه‌های منطقه‌ای و جهانی می‌توانند به درک مشترک برسند و قادرند این درک مشترک را به سایر زمینه‌ها از جمله روابط دو جانبه و چندجانبه تسری دهند.
حمله به شمال سوریه و مخالفت ایران و روسیه با این اقدام، نشان دهنده این است که ترکیه در چارچوب‌های امنیتی غرب در روند مبارزه با تروریسم حرکت میکند و چندان اعتقادی به رویکردهای منطقه‌ای موثر ندارد؛ اما این دلیل نمی‌شود که توافقات قبلی و الگوهای همکاری منطقه‌ای را نادیده بگیرد و یک تنه به بهانه مبارزه با تروریسم به حاکمیت ارضی و سرزمینی سوریه‌ای که در حال حرکت به سمت ثبات است، حمله کند.
مواضع دوگانه آمریکا در قبال حمله ترکیه به شمال سوریه
این مواضع شبیه شعبده بازی‌های دیگر ترامپ و دولت کنونی ایالات متحده است که هم از یک طرف موافقت ضمنی خود را نسبت به حمله به شمال سوریه اعلام می‌کنند و در سطح دیگر حمایت خود را از کردها و مخالفتش را با این حملات نشان می‌دهند. این تضاد و تناقض و ابهام آفرینی در روابط بین‌الملل یکی از ویژگی‌های دولت کنونی آمریکا و ترامپ است. او نشان داده است که می‌تواند با واژگان بازی کند و روند تحولات را به سمت ابهام و ناامنی‌های بیشتر سوق دهد.
به نظر میرسد که انتقادات نسبت به حمله ترکیه به سوریه در حد کنش‌های گفتاری دولتمردان آمریکاست و هیچ گاه تحریم آقای اردوغان و عناصر دیگر دولت ترکیه امکان پذیر نیست. حمایت‌هایی که روزهای گذشته در شورای امنیت از ترکیه شاهد بودیم، بیانگر این حمایت و موافقت ضمنی آمریکا با روند حملات به شمال سوریه است.
در سطح کلان علی‌رغم اختلافاتی که میان آمریکا و ترکیه در خصوص مسائل منطقه‌ای به ویژه درباره شمال سوریه وجود دارد، این حملات نشان داد که برآیند نگاه‌هایشان سمت و سوی واحدی دارد.
احتمال ادامه دار بودن این حملات و ایجاد ناامنی جدید در منطقه
ترکیه بارها به شمال سوریه و شمال عراق حمله کرده و این حملات به نوعی حملات تاکتیکی است، اما در دراز مدت ادامه این حملات امکان پذیر نیست.
ممکن است این اقدام ترکیه روند توافقات روند آستانه را که یکی از الگوهای مهم منطقه‌ای بود، تحت تاثیر قرار دهد. راحت ترین و موثرترین مسیر برای ترکیه توقف حملات و بازگشت به همان روند آستانه و بهره گیری از همکاری‌های مشترک با ایران و روسیه است. اگر ترکیه واقعا قصد مبارزه با تروریسم را دارد، باید به یک درک مشترک نسبتا واحدی با ایران و روسیه و با همکاری دولت کنونی سوریه برسد و در این صورت است که می‌توان از ظرفیت‌ها و تجارب موثر منطقه‌ای برای مبارزه با تروریسم و رفع نگرانی‌های داخلی و منطقه‌ای ترکیه بهره گرفت.
قرار بود روند آستانه درباره تدوین قانون اساسی سوریه وارد بحث شود و بتواند روند صلح در سوریه را به پیش ببرد. تجربه نشان داده که مبارزه با ترورریسم در سوریه و جاهای دیگر نیازمند اقدامی جمعی است و همکاری همه کشورهای منطقه به ویژه ترکیه، ایران و روسیه در چارچوب استراتژی واحد را می‌طلبد. حمله به شمال سوریه ادامه دار نخواهد بود، زیرا ادامه این روند موجبات جنگ فرسایشی در منطقه را در پی خواهد داشت و این در حالی است که منطقه به هیچ عنوان، ظرفیت درگیری دیگری را ندارد و دولتمردان کنونی ترکیه به خوبی از این مسئله آگاهند./ شورای راهبردی روابط خارجی
نظر شما :