خودداری بریتانیا از تشدید تنش و متعهد ماندن به توافق هسته ای

نویسنده: دیوید کِرکپاتریک

دیپلماسی ایرانی: بریتانیا اگرچه در تلاش ها برای ترغیب ایران به آزاد کردن نفتکش خود در خلیج فارس به بن بست خورده، اما گام هایی در جهت فاصله گرفتن از کمپین اعمال فشار حداکثری ایالات متحده برداشته است. جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا، پس از یک جلسه فوق العاده کابینه بریتانیا درباره نفتکش گفت که تلاش های کشورش برای تقویت امنیت دریایی در خلیج فارس بخشی از سیاست اعمال فشار حداکثری ایالات متحده علیه ایران نیست.

اظهارنظر هانت در این زمینه حاکی از آن بود که دو متحد دیرینه همچنان بر سر ایران اختلاف دارند و توقیف نفتکش بریتانیایی توسط ایران تاثیری بر این اختلافات نگذاشته است. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه گفته بود که مناقشات آمریکایی و بریتانیایی با ایران بر سر دلیلی مشترک، ماهیت اساسی دولت ایران، بوده است. 

مقامات ایرانی گفته اند که چندین دلیل برای توقیف نفتکش بریتانیایی موسوم به «استنا ایمپرو» توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وجود داشته که از جمله آنها می توان به آلوده سازی خلیج فارس توسط این کشتی اشاره کرد؛ اما احتمالا مساله تلافی توقیف نفتکش ایرانی توسط نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا در جبل الطارق نیز مطرح بوده است.

برخی از تحلیلگران و برخی از دیپلمات های سابق بریتانیا درباره اینکه اقدام تلافی جویانه در رابطه با نفتکش ها می تواند لندن را به همکاری بیشتر با دولت ترامپ علیه تهران سوق دهد، گمانه زنی کرده اند.

دونالد ترامپ سال گذشته ایالات متحده را از توافق هسته ای سال 2015 با ایران، بریتانیا و دیگر قدرت های بین المللی خارج و برای وادار کردن ایران به مذاکره بر سر توافقی جدید تحریم های جدیدی را علیه این کشور اعمال کرد. ایران این تحریم های جدید را «جنگ اقتصادی» علیه خود می داند و از ماه مه هم عقب نشینی تدریجی اما برگشت پذیر از محدودیت های هسته ای اعمال شده تحت برجام را آغاز کرده است.

اما ایران اقدامات تحریک آمیزی همانند توقیف نفتکش بریتانیایی هم انجام داده و این مساله را به یاد قدرت های بین المللی آورده است که توانایی تهدید جریان حمل و نقل دریایی در تنگه هرمز در خلیج فارس را دارد. یک پنجم محموله های نفتی جهان و یک چهارم از محموله های گاز مایع طبیعی از این تنگه می گذرد.

بریتانیا تا کنون در تلاش ها برای زنده نگه داشتن توافق سال 2015 با فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا در برابر دولت ترامپ همکاری می کرده است. اگر بریتانیا تصمیم می گرفت در واکنش به توقیف نفتکش خود توسط ایران در اعمال تحریم های مجدد به ایالات متحده بپیوندد، تلاش ها برای حفظ برجام بی شک محکوم به شکست بودند. اما هانت به جای در پیش گرفتن چنین رویکردی، بار دیگر بر اختلافات شدید لندن با واشنگتن تاکید کرد و گفت: «ما همچنان به حفظ توافق هسته ای ایران متعهد هستیم.» به گفته هانت، بریتانیا با اعزام رزمناو های مضاعف به منطقه خلیج فارس و هماهنگی با متحدان اروپایی خود برای ارتقاء محافظت از حمل و نقل محموله های تجارتی، به توقیف این کشتی پاسخ داده است.

هانت در ادامه هشدار داد: «اگر ایران به پیشروی در این مسیر خطرناک ادامه دهد، باید هزینه آن را که حضور نظامی گسترده تر غربی در آبهای مجاور ساحل خود است، بپذیرد.» با این حال، هانت این تلاش های جدید را اقدامی «تحت رهبری اروپا» توصیف کرد. اگرچه ایالات متحده پیشتر اعلام کرده بود که قصد دارد عملیات امنیت دریایی چندجانبه ای را در خلیج فارس آغاز کند، اما هانت گفت که لندن اواخر هفته با واشنگتن در این باره گفت و گو خواهد کرد. او همچنین افزود: «تمرکز ما بر استفاده از دیپلماسی برای کاهش تنش ها بوده و امید داریم که ایجاد چنین تغییراتی لازم نباشد.» ایران هم به نوبه خود عکس هایی را منتشر کرده که نشان می دهند 23 خدمه دستگیر شده این نفتکش در صحت و سلامت هستند.

اما درگیری های گسترده تر تهران و واشنگتن همچنان ادامه دارد. ایران اعلام کرده که 17 شهروند ایرانی را به اتهام جاسوسی برای ایالات متحده دستگیر کرده است. کاخ سفید این مساله را رد و آن را ریا و یک برنامه تبلیغاتی از سوی ایران توصیف کرده است. پومپئو در مصاحبه با فاکس نیوز، ترتیب زمانی اقدامات ایران را منکر و مدعی شده که رفتارهای تهران ارتباطی با اعمال مجدد تحریم ها از سوی واشنگتن ندارند و به دلیل تفکرات نظام جمهوری اسلامی هستند. 

مقام مبارزه با تروریسم ایران در حالی که در کنفرانسی از دستگیری 17 جاسوس خبر داد، گفت که آنها توسط سیا تعلیم دیده و به کار گرفته شده اند. محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران، در برنامه مستندی درباره شکار موفق جاسوس های سیا که در پرس تی وی پخش شد، گفت که تلاش ها برای دستگیری جاسوسان سبب شده که سیا همانند خانه ای پوشالی فرو بریزد.

تلویزیون ایران همچنین یک سریال تحت عنوان «گاندو» را در حال پخش دارد که داستان آن حول محور مبارزات نیروهای اطلاعاتی با یک جاسوس آمریکایی که با پوشش یک خبرنگار فعالیت می کند، می چرخد. تهیه کننده و کارگردان این سریال گفته اند که این جاسوس را بر مبنای قضیه جیسون رضائیان، خبرنگار واشنگتن پست که 18 ماه به جرم جاسوسی در ایران زندانی بود، ساخته اند. رضائیان ماه گذشته در توئیتی نوشت که شخصیت اصلی این سریال غیر از شباهت های ظاهری همچون «چاقی، کچلی و عینک آفتابی که به چشم می زند»، هیچ شباهت دیگری با او و اتفاقات رخ داده در زندگی اش ندارد.

منبع: نیویورک تایمز / مترجم: طلا تسلیمی