بعد از آمریکا نوبت درگیری بریتانیا با ایران رسیده است؟

نویسنده: متیو پتی

دیپلماسی ایرانی: بر اساس اعلام وزارت دفاع بریتانیا، ایران ظاهرا در تلافی توقیف یک تانکر نفتکش خود در تنگه جبل الطارق در بریتانیا بعد از ظهر چهارشنبه درصدد توقیف تانکر نفتکش بریتانیا در تنگه هرمز برآمده است. اگرچه ایران مبادرت به چنین عملی را به کلی رد می کند و بریتانیا هم مدعی است که این اقدام ایران توسط کشتی نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا مستقر در خلیج فارس بدون تیراندازی و درگیری خنثی شده، اما باز هم این اتفاق حاکی از تشدید مخاطره آمیز تنش ها در ادامه کمپین «اعمال فشار حداکثری» علیه ایران است.

یک سخنگوی وزارت دفاع بریتانیا به رسانه های این کشور گفت: «سه کشتی ایرانی در نقض قوانین بین المللی سعی کردند مانع از عبور کشتی تجاری بریتیش هریتج از تنگه هرمز شوند. کشتی اچ ام اس مونتروس مجبور شد در میان کشتی های ایرانی و بریتیش هریتج قرار بگیرد و به کشتی های ایرانی به صورت کلامی هشدار دهد.» این سخنگو در ادامه هشدار داد: «این اقدام ما را نگران کرده است. همچنان از مقامات ایرانی خواستاریم تنش ها در منطقه را از بین ببرند.» تنگه هرمز که عرض آن به 39 کیلومتر می رسد و بین ایران و عمان قرار دارد، محل عبور و مرور حدود 30 درصد از محموله های نفتی جهان به شمار می رود.

ایران اتهامات مطرح شده از سوی بریتانیا را رد کرده است. طبق بیانیه ای که در خبرگزاری فارس منتشر شد، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، گفته که این اتهامات برای ایجاد تنش مطرح شده اند و به وضوح، برای پنهان کرده نقطه ضعف خودشان بوده اند.

بریتانیا مدعی است که تلاش ایران برای متوقف کردن کشتی بریتانیایی اقدامی تلافی جویانه مرتبط با توقیف یک کشتی نفتکش ایرانی در جبل الطارق بوده است. مقامات بریتانیایی ادعا کرده اند که کشتی توقیف شده در ورودی دریای مدیترانه احتمالا حامل نفت ایران به سوریه بوده و در نتیجه، تحریم های اتحادیه اروپا علیه دولت سوریه را نقض کرده است.

سینا طوسی، محقق و تحلیلگر در شورای ملی آمریکایی ایرانی می گوید: «مطمئن هستم که ایران برای مدت زمانی طولانی تانکرهای نفتکش به سوریه می فرستاده است. این اولین گزارش حاکی از توقیف این تانکرهاست. این حامی از تشدید تنش هاست. این یک اقدام جدید از سوی بریتانیاست و من شخصا فکر می کنم که بریتانیا این کار را به نیابت از دولت ترامپ انجام داده است.» جوزپ بورل، وزیر امور خارجه موقت اسپانیا هم در بیانیه ای که گمانه زنی طوسی را تایید می کرد، گفت که کشتی نام برده در نتیجه ابتکارعمل مقامات محلی توقیف شده است. طوسی معتقد است که توقیف این کشتی بخشی از کمپین «اعمال فشار حداکثری» ایالات متحده علیه ایران است: «ایران مشغول مذاکره با اروپاست و سعی دارد از توافق هسته ای محافظت کند. از این رو، ایرانی ها اقدام بریتانیا علیه یک نفتکش ایرانی را نمک پاشیدن روی زخم خود قلمداد می کنند.»

روحانی و متحدان اصلاح طلب او به لطف برجام و وعده لغو تحریم های اقتصادی از سوی قدرت های بزرگ جهانی، در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شدند. اما دولت ترامپ دستاوردهای حصول توافق توسط روحانی و ظریف را نابود کرد. اکنون فشارها از سوی محافظه کاران ایرانی، رهبر معظم این کشور و سپاه پاسداران برای تلافی هر گونه اقدام تنش آفرینی در کمپین ترامپ، در حال افزایش است. پس از توقیف کشتی ایرانی توسط بریتانیا، روزنامه های جناح محافظه کار به وضوح از دولت توقیف تانکرهای نفتکش بریتانیایی را خواستار شدند و محسن رضایی، دبیر مجمع مصلحت نظام، در توئیتی بر این درخواست ها صحه گذاشت: «نقلاب اسلامی در طول تاریخ چهل ساله خود، در هیچ معرکه ‌ای آغازگر تنش نبوده، اما در پاسخ به زورگویان و گردنکشان تعلل نکرده و تردید به دل راه نداده است. انگلیس اگر نفتکش ایرانی را رفع توقیف نکند، وظیفه دستگاه‌های مسئول اقدام متقابل و توقیف یک نفتکش انگلیسی است.»

وزارت امور خارجه ایران اقتدا سفیر بریتانیا را فراخواند و ظریف هم در توئیتی به زبان انگلیسی نوشت: «ایران نه عضو اتحادیه اروپاست و نه از سوی اروپا تحت تحریم نفتی قرار دارد.» او در ادامه اقدام بریتانیا به توقیف کشتی ایرانی را «دزدی دریایی» توصیف، اما از تهدید به تلافی خودداری کرد. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز چهارشنبه پس از نشست کابینه بریتانیا را به «عواقب» نامشخصی تهدید کرد. برخی معتقدند تحولات بعد از ظهر آن روز حاکی از آن بوده که روحانی به توصیه رضایی گوش کرده است. طوسی با اشاره به «اظهارات وزیر دفاع ایران و روحانی»، گفت: «اگر ایران در جهت آزار رساندن یا تلاش برای توقیف تانکر بریتانیایی اقدام کند، این اقدان نتیجه تصمیمی مشترک خواهد بود که به تایید عالی ترین سطوح (روحانی، رهبر معظم و مجمع امنیت ملی ایران) رسیده است.»

اما هدف ایران احتمالا شروع یک درگیری مسلحانه نبوده است. به گفته طوسی، آنها احتمالا به دنبال روی آوری به «نوعی از استراتژی تلافی جویانه» هستند: «اگر آمریکا سعی دارد از صادرات نفت ایران ممانعت کند، ایران هم به اقدامات تحریک آمیز در خلیج فارس روی خواهد آورد. اگر بریتانیا تانکر نفتکش ایران را توقیف می کند، ایران هم راه هایی برای مقابله با این رویکرد بریتانیا و افزایش هزینه ها برای این کشور دارد.» طوسی هشدار داد: «ما در آستانه جنگ هستیم. همه اینها حقیقتا به تصمیم بی مورد و بی محابای ترامپ در نابود سازی توافق و پیشبرد کمپین اعمال فشار حداکثری باز می گردد که در همه جبهه ها شکست خورده و شرایطی به شدت غیر متعادل را ایجاد کرده است. توافق هسته ای وجود داشت و کار می کرد و مسیرهای ایران به بمب هسته ای بسته بود. هیچ گونه بی ثباتی در خلیج فارس وجود نداشت. هیچ گونه بی ثباتی در جبل الطارق وجود نداشت. اما اکنون تانکرها توقیف می شوند. این بحران تازه شروع شده است.»

منبع: نشنال اینترست / مترجم: طلا تسلیمی