سفر عبدالمهدی به تهران با پشتوانه اروپایی

دیپلماسی ایرانی: عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق دیروز دوشنبه در سفری از قبل اعلام نشده وارد تهران شد. سفری ناگهانی که در سایه تحولات دو هفته اخیر منطقه رنگ و بوی متفاوتی به خود می گیرد. سفر عبدالمهدی به ایران از دو زاویه قابل بررسی است، یکی از بعد داخلی و دیگری از بعد خارجی. 

از بعد داخلی؛ عبدالمهدی در حالی به تهران سفر می کند که با چالش های جدی داخلی روبه روست. دولت او از این که در رفع مشکلات عدیده خدمات اجتماعی کُند عمل می کند، مورد انتقاد است و تحرکات جریان های سیاسی علیه وی شدت گرفته است. کارشناسان از همان روز اول هشدار می دادند اگر عبدالمهدی اقتدار یک نخست وزیر قابل را از خود نشان ندهد با چالش های جدی مواجه خواهد شد. بی شک عبدالمهدی از لحاظ قابلیت و توانایی یکی از بهترین نخست وزیرهای عراق بعد از سقوط حکومت رژیم بعث است اما پاشنه آشیل او در طول این مدت کندی در پیشبرد امور به ویژه در مسائل خدمت رسانی و نشان دادن اقتدار یک نخست وزیر قابل است. اکنون چند سالی است که عراق شاهد تظاهرات اعتراضی نسبت به کمبود خدمات در اوج گرمای تابستانی است. معمولا در این فصل درجه گرما به بالاترین حد خود می رسد و کمبود برق شهروندان را به ستوه می آورد. این مساله سبب می شود تا مردم تظاهرات کنند. امسال هم همین اتفاق افتاده است. آخرین نمونه آن تظاهرات روز جمعه گذشته بود که جریان حکمت ملی عراق برای آن فراخوان داده بود. 

از بعد خارجی؛ عبدالمهدی از سوی امریکایی ها به شدت تحت فشار است تا تحریم های واشنگتن ایران را رعایت کند. امریکایی ها چندی پیش مجبور شده بودند با اکراه معافیت های عراق بر سر تحریم های ایران را تمدید کنند اما از عراقی ها مدت زمانی را برای بی نیازی از واردات گاز و برق از ایران خواسته بودند. چیزی که عراقی ها هیچ گاه جدی نگرفته و اقدامی هم برای آن انجام نداده اند. دولت عراق همچنان به همکاری با دولت ایران در دور زدن تحریم ها و مراودات اقتصادی اش با آن ادامه می دهد.

عبدالمهدی تاکنون در برابر فشارهای امریکایی ها به خوبی مقاومت کرده و اجازه نداده است تحریم ها در روابطش با ایران خللی ایجاد کند. تا آنجا که سفر او در هفته گذشته به واشنگتن برای بار چهارم لغو شد. امریکایی ها به صراحت دلیل مخالفت با این سفر را خودداری عبدالمهدی از همراهی با تحریم های ایران اعلام کرده اند. سفر عبدالمهدی به تهران می تواند به نوعی دهن کجی به امریکایی ها باشد، آن هم در حالی که این روزها مخالفت با سیاست های یکجانبه گرایی امریکا هزینه سیاسی برای کشورها ندارد و بلکه برعکس خریداران بسیاری پیدا کرده است. 

از سوی دیگر سفر عبدالمهدی به ایران در ادامه سفر فدریکو موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به بغداد قابل ارزیابی است. عبدالمهدی مدتی است برای کاهش تنش بین ایران با ایالات متحده نقش میانجیگری را آغاز کرده است. شاید بتوان گفت اولین کشوری که در این قامت وارد میدان شد عراق بود. ایران از این نقش عراق استقبال می کند چرا که معتقد است امنیت منطقه را باید کشورهای خود منطقه تامین کنند و میانجیگری برای کاهش تنش ها نیز باید توسط کشورهای خود منطقه دنبال شود. 

در عین حال این سفر با موضوع نفتکش ها به ویژ توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس و توقیف نفتکش انگلیسی توسط ایران هم زمان شده است. عادل عبدالمهدی ساعاتی قبل از ترک بغداد به سمت تهران تماسی از پنی موردانت، وزیر دفاع انگلیس داشت. می تواند این تماس با سفر عبدالمهدی به ایران مرتبط باشد.

و نکته ای که از همه مهمتر به نظر می رسد؛ «احسان الشمری»، رئیس اندیشکده سیاسی عراقی پیشتر تاکید کرده بود، سفر عادل عبدالمهدی به تهران با هدف آماده‌سازی بسترهای لازم برای برگزاری کنفرانسی بین‌المللی با نظارت اتحادیه اروپا در بغداد به منظور حل و فصل بحران موجود میان ایالات متحده امریکا و ایران و انجام گفت‌وگو بر سر سرنوشت توافق هسته‌ای انجام می شود. البته که موضع ایران در قبال برجام روشن است، اما گویا عبدالمهدی پیشنهادهایی دارد که مورد حمایت طرف اروپایی است. قرار است نخست وزیر عراق این پیشنهادها را با طرف ایرانی در میان بگذارد و زمینه برگزاری چنین نشستی را در نزدیک ترین زمان ممکن فراهم کند. شاید سفر یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان که قرار است شنبه آینده به تهران سفر کند هم در همین رابطه قابل ارزیابی باشد./اعتماد