دولت ترامپ عامل اصلی بی نتیجه ماندن سفر آبه شینزو به تهران/پیشنهادهایی که کاخ سفید داد اما بعد منصرف شد

دیپلماسی ایرانی: در حالی که حدود سه هفته از سفر آبه شینزو، نخست وزیر ژاپن به ایران می گذرد هنوز ابهام بر سر سفر او به ایران به قوت خود باقی است. بسیاری این پرسش اساسی را مطرح می کنند که چه عواملی پشت پرده در کار بود که سفر نخست وزیر ژاپن به ایران را که بعد از حدود 41 سال انجام می شد با ناکامی مواجه کرد. البته نخست وزیر ژاپن در کنفرانس مطبوعاتی چند روز پیش خود و در آستانه آغاز به کار نشست گروه 20 گفت که شنیدن این عبارت از حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران که تهران دنبال جنگ نیست، و حرام بودن دستیابی به سلاح هسته ای که مقام معظم رهبری گفتند و اظهار داشتند که ایران هیچ گاه دنبال تسلیحات هسته ای نبوده و نیست را دو دستاورد مهم خود از سفر به ایران می داند، اما سوال این است چرا آن همه انتظار که از سفر نخست وزیر ژاپن می رفت، برآورده نشد. البته در تهران دست اندر کاران امور دائما می گفتند که نباید نسبت به سفر نخست وزیر ژاپن بزرگنمایی کرد و به رسانه ها توصیه می کردند که علیرغم بی سابقه بودن سفر نخست وزیر ژاپن به تهران نسبت به آن ایجاد انتظار بی مورد نکنند. اما با همه اینها افکار عمومی بعد از سفر آبه دائما می پرسید که چرا سفر آبه شینزو نتیجه مطلوب را به دنبال نداشت؟

منابع آگاه به دیپلماسی ایرانی گفتند که شخص آبه با پیشنهادهای روشن راهی تهران شده بود و انتظار داشت سفرش به ایران با دستاورد روشن و ملموس همراه باشد. اما این طرف امریکایی بود که همه چیز را نقش برآب کرد. به گفته این منابع آبه از دولت امریکا و ظاهرا از شخص دونالد ترامپ با سه پیشنهاد روشن راهی تهران شده بود مبنی بر این که ایالات متحده اجازه می دهد که در تحریم نفت ایران تجدید نظر شود و حداقل بتواند در بازارهای جهانی 1.5 میلیون بشکه نفت خود را بفروشد، گشایشی در مناسبات بانکی ایران به وجود آید و تحریم خودروی ایران تعلیق شود. به این ترتیب ایالات متحده به ایران حسن نیت نشان می دهد تا باب مذاکره میان دو طرف گشوده شود. گویا ایران مذاکره مستقیم با طرف امریکایی را رد کرده و گفته بود که تنها حاضر است با واسطه با امریکا مذاکره یا پیام رد و بدل کند و ژاپن را به دلایل مختلف میانجی مناسبی برای این کار می دید. برای همین نخست وزیر ژاپن پذیرفته بود با این پیشنهاد روشن راهی تهران شود و فرایند میانجیگری میان ایران و امریکا را کلید بزند. اما در آستانه سفر آبه شینزو به تهران ناگهان کاخ سفید از نظر خود باز می گردد و ضمن اعلام تحریم پتروشیمی ایران که تعجب ژاپنی ها و شخص آبه را بر می انگیزد به طرف ژاپنی اطلاع می دهد که امریکا از سه پیشنهاد خود منصرف شده است. مساله ای که طرف ژاپنی را بسیار ناراحت می کند.

پیگیری های دیپلماسی ایرانی در تهران حاکی از آن است که طرف ژاپنی در گفت وگو با مقامات ارشد ایرانی هیچ کدام از این پیشنهادها را مطرح نکرده است. بنابراین می توان گفت قبل از ملاقات نخست وزیر ژاپن با مقامات ارشد کشورمان طرف ژاپنی مطلع شده است که امریکایی ها از پیشنهادهای خود عقب نشسته اند. 

در همین رابطه منابع آگاه به دیپلماسی ایرانی گفتند که فرستاده امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به تهران در دیدار با حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان پیام مکتوب رئیس جمهوری فرانسه را تحویل وی داده و گفت وگوهای خوبی را در تهران داشته است. طرف فرانسوی تاکید کرده است که تلاش های تازه ای را برای حفظ برجام و تامین خواسته های ایران در بعد اقتصادی آغاز کند. دیروز جمعه 7 تیر و در آستانه نشست گروه 20 امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به خبرنگاران گفت که با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا صحبت خواهد کرد تا او را قانع کند تا بخشی از تحریم های ایران تعلیق شود. او تاکید کرد که حفظ برجام برای فرانسه و کل اروپا بسیار مهم است. ظاهرا میان سفر فرستاده مکرون با تهران با مذاکرات او با دونالد ترامپ ارتباطاتی وجود دارد و می توان گفت تلاش های فرانسه در ادامه تلاش های ژاپن است.

مشکل اساسی در این است که اولا، دونالد ترامپ در حلقه موسوم به «گروه بی» محصور است که ذهنیتش ضدیت با ایران حتی تا آستانه جنگ است و این مساله هر گونه مذاکره با ایران را بسیار سخت می کند و ظاهرا دلیل اصلی عقب نشینی ترامپ از وعده هایی که می دهد و مواضعی که می گیرد به فشارهای این حلقه بازمی گردد. ثانیا، بی اعتمادی عمیقی به دلیل سیاست های متضاد و متناقض ایالات متحده و نبود استراتژی روشن از سوی کاخ سفید به وجود آمده است. حرف های دونالد ترامپ نه تنها با دیگر مقامات دولتش متفاوت است بلکه خود نیز در یک روز یک اظهار نظر ثابت و روشن بیان نمی کند و دائما حرف خود را عوض می کند. این مساله باعث بی اعتمادی عمیقی در ایران شده و سبب شده روز به روز بر تردیدها برای مذاکره یا گفت وگو حتی به طور غیرمستقیم با دولت امریکا افزوده شود. 

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11