ضربه بزرگ خروج ایران از برجام به اتحاد فراآتلانتیکی

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای ایران موسوم به برجام، عنصر ساختاری ضروری برای ممانعت ایران از دستیابی به سلاح هسته ای، و همچنین نقش تعیین کننده ای در تامین منافع امنیتی و ملی آمریکا و تعهدش به متحدان ایفا می کند. رئیس جمهور ترامپ باید به سرعت به این مسئله توجه کند. خروج آمریکا از برجام در 8 می 2018 در کنار تضعیف امنیت ملی آمریکا، احتمال شکل گیری مناقشه جدید در خاورمیانه را افزایش داده است. خروج ایران از برجام و معاهده منع گسترش سلاح هسته ای می تواند ضربه بزرگی برای اتحاد فراآتلانتیک باشد؛ زیرا این امر مسابقه تسلیحاتی برای دستیابی به سلاح هسته ای را در خاورمیانه افزایش می دهد. خروج آمریکا از برجام، رهبری و جایگاه این کشور را در عرصه بین المللی تضعیف کرده است؛ زیرا عدم پایبندی آمریکا به توافق نامه های بین الملی باعث بی اعتمادی گسترده به آمریکا شده است. این مسئله حاکی از این است که آمریکا نقش پیشرو خود در زمینه عدم تکثیر سلاح هسته ای را رها کرده است. کاربرد شدید و گسترده از تحریم ها می تواند باعث تضعیف قدرت دلار و وزارت خزانه داری آمریکا شود. علاوه بر این؛ خروج آمریکا از برجام و تحمیل مجدد تحریم ها علیه تهران، مناسبات این کشور را با متحدانش تضعیف کرد. 

با وجود حمایت گسترده کشورهای اروپایی از توافق هسته ای، شرکت های خصوصی به دلیل تحریم ها از تقابل و رویارویی با آمریکا خودداری کرده اند و همین امر ایران را از مزایای اقتصادی ناشی از برجام محروم کرده است. با وجود تهدیدات شدید و محدودیت های اقتصدی زیاد در حوزه صادرات نفت ایران توسط آمریکا، اما همچنان تهران به سیاست مقاومت خود در مقابل استراتژی فشار حداکثری ادامه می دهد. دولت آمریکا همراه با اسرائیل، عربستان و چند دولت خلیج فارس در راستای بی ثبات سازی ایران تلاش می کنند که این می تواند عامل محرکی برای اقدامات تهاجمی و رادیکال ایران قبل از انتخابات 2020 آمریکا  باشد. اظهارات عمومی دولت ترامپ، نشان می دهد که دولت او قصد دارد استراتژی «فشار حداکثری» و تهدید علیه تهران را از طریق تحریک ناآرامی های ملی و بهره برداری از بی نظمی ها و آشوب های داخلی در راستای بی ثبات سازی را استفاده کند تا به این ترتیب به هدف خود که تغییر رژیم است دست یابد. 

اقدامات شدید و تهاجمی آمریکا علیه تهران در کنار فروپاشی برجام در پی خروج آمریکا از برجام یک بازی خطرناک برای امنیت ملی آمریکا محسوب می شود. علاوه بر احتمال جنگ این مسئله می تواند زمینه تکثیر سلاح هسته ای را در منطقه خاورمیانه فراهم کند. این مسئله علاوه بر ضریه شدید به اتحاد فراآتلانتیک، روابط بین ایالات متحده با روسیه و چین را نیز تضعیف می کند. 

ورود مجدد آمریکا به برجام، چالش ها و تهدیدات غیرهسته ای گسترده ایران را کاهش یا از بین نمی برد؛ زیرا برجام هیچ وقت برای اقدامات دیگر ایران شکل نگرفته بود؛ بلکه برجام توسط هفت کشور برای ممانعت از دستیابی تهران به سلاح هسته ای مورد مذاکره قرار گرفته است. ورود مجدد امریکا به برجام می تواند فرصت جدیدی را فراهم کند تا با بازسازی یک اتحاد قدرتمند بین دولت ها زمینه فشار گسترده تر را برای بازگشت تهران به میز مذاکره درمورد اقدامات غیرهسته ای فراهم کند. اما آمریکا با خروج از برجام، حمایت خود را از متحدانش که درصدد فشار دیپلماتیک و اجبار ایران در حوزه های مقابله با برنامه های موشک های بالستیک، حمایت از نیروهای نیابتی حزب الله و حوثی، تهدید علیه اسرائیل، مداخله فزاینده در سوریه و مناطق دیگر است محروم کرده است. 

ورود مجدد آمریکا به برجام همچنین منجر خواهد شد تا آمریکا با دولت ایران یک کانال ارتباطی داشته باشد، زیرا حل و فصل سیاسی و دیپلماتیک هر مسئله در منطقه بدون ایران امکان پذیر نخواهد بود بنابراین نقش محوری ایران را نمی توان نادیده گرفت. ایجاد کانال ارتباطی با دولت ایران نیازمند ایفای نقش جدید رهبری آمریکا در منطقه است. اصلاح و بهبود خسارات خروج آمریکا از برجام کار بسیار سختی است؛ اما بازگشت واشنگتن به برجام می تواند نخستین گام ضروری باشد که سیگنال قدرتمندی را به جهان مخابره می کند که آمریکا با دیگر آماده است به یک شریک قابل اعتماد تبدیل شود و به دنبال راه حل مسالمت آمیز برای حل و فصل مناقشات و اختلافات است.  تمام امریکا باید چنین مسائلی را مورد توجه جدی قرار دهند زیرا چگونگی برخورد ما با این گونه مسائل تاثیرات مهمی برای آینده امریکا دارد.

منبع: نشنال اینترست/ترجمه: علیرضا علیپور