جدیدترین اعمال فشار ایالات متحده علیه ایران

نویسنده: ری تاکی

دیپلماسی ایرانی: دولت ترامپ یک مرتبه دیگر فشارها علیه ایران را افزایش داده و اعلام کرده است که معافیت شماری از کشورهای را که از ایران نفت خام می خریدند، متوقف می کند. این مهم ترین اقدام دولت ترامپ در پیشبرد اعمال فشار حداکثری علیه ایران به شمار می رود. با این حال، اگرچه این اقدام درد اقتصادی بیشتری به ایران تحمیل می کند، اما نمی تواند این کشور را به واکنش وا دارد.

اثبات اینکه منتقدان اشتباه می کنند

سیاست شدیدالحن دولت ترامپ با هدف پایان دادن به اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه از جمله حمایت از حزب الله در لبنان و حوثی ها در یمن طراحی شده؛ اما تا کنون دولت ایالات متحده در این زمینه هیچ موفقیتی به دست نیاورده است.

ترامپ در ماه مه سال 2018 ایالات متحده را از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته ای حاصل شده توسط دولت باراک اوباما و دیگر قدرت های بزرگ جهان، خارج کرد. منتقدان هشدار دادند که ایران به سرعت فعالیت های هسته ای خود را از سر خواهد گرفت و حتی این برنامه را با سرعت بیشتری پیش خواهد برد. آنها معتقد بودند که ایالات متحده با شکست در جلب حمایت سایر کشورها در اعمال تحریم ها علیه ایران، خود را منزوی می کند. با این حال، برجام هنوز دوام آورده است و بسیاری از شرکت های اروپایی هم در مغایرت با قانون انسداد اتحادیه اروپا، به تحریم ایالات متحده عمل می کنند. از ماه نوامبر که ایالات متحده تحریم های نفتی را علیه ایران اعمال کرده، فروش نفت این کشور کاهش یافته و به حدود 1.5 میلیون بشکه در روز رسیده است. چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه همچنان تحت معافیت اعطایی از سوی ایالات متحده از تحریم ها به خرید نفت ایران ادامه می دهند؛ به استثنای چین، احتمالا باقی این مشتری های نفتی ایران پس از پایان معافیت در 2 ماه مه احتمالا به تحریم ها عمل می کنند.

پس از آن نوبت به اقدام بی سابقه ایالات متحده در زدن برچسب یک سازمان تروریستی خارجی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران می رسد. منتقدان بار دیگر تاکید کردند که چنین اقدامی از سوی دولت ترامپ با اقدامات تلافی جویانه از سوی ایران همراه خواهد شد؛ که هنوز چنین اتفاقی رخ نداده است. در شرایطی که بیشتر کشورهای خریدار نفت ایران جستجو برای جایگزینی آن را آغاز کرده اند، زنجیره موفقیت های ترامپ احتمالا ادامه می یابد. چین احتمالا تنها مشتری ایران خواهد ماند، اما احتمالا حتی این کشور هم در اشاره ای به ایالات متحده از حجم خرید خود خواهد کاست.

پیشروی محتاطانه

ایالات متحده و ایران هر دو اکنون گزینه های دشوار و سرنوشت سازی پیش روی خود دارند. دولت ترامپ تاکنون موافق شده همراهی دیگر کشورهای جهان را حتی از روی بی میلی، با استراتژی مجازات نفتی خود علیه ایران همراه کند؛ اما مجبور است به نوسانات در بازار جهانی نفت هم توجه کند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی هر دو به افزایش تولید نفت متعهد شده اند، اما بازار تنها زمانی آرام می گیرد که شاهد این افزایش تولید باشد. در حالی که پکن و واشنگتن بر سر یک توافقنامه تجاری (برای پایان دادن به جنگ تعرفه ای) تلاش می کنند، چین احتمالا یک گزینه و بیشتر یک آزمون پیش روی ایالات متحده خواهد گذاشت که در نهایت هر دو طرف را مهار می کند: ایالات متحده کمتر به سمت اعمال تحریم علیه چین پیش می رود و چین هم خرید نفت از ایران را کاهش می دهد.

گزینه های اندک ایران برای تلافی

ایران در مواجهه با دولت متهور ترامپ که با موفقیت های پی در پی می تازد، با چالش های بیشتری مواجه است. هر قدمی که ایالات متحده برداشته، ایران تهدیدی را مطرح اما به آن عمل نکرده است. از جمله این تهدیدها می توان به از سر گیری برنامه هسته ای و حتی تسریع آن و خروج از برجام اشاره کرد؛ اما ایران همچنان به توافق هسته ای پایبند است. تجارت ایران هم که پیشتر دچار آسیب شده بود، احتمالا یک ضربه دیگر را نیز متحمل خواهد شد. این در حالی است که صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده اقتصاد ایران در سال جاری میلادی رشد منفی 6 درصدی را تجربه کند. (این پیش بینی به قبل از تصمیم دولت ترامپ در ارتباط با عدم تجدید معافیت ها از تحریم های نفتی بر می گردد.)

تا این لحظه، شواهد نشان می دهد که مقامات ایرانی تصمیم دارند با امید به پایان ریاست جمهوری ترامپ در انتخابات سال 2020 و روی کار آمدن رئیس جمهوری دموکرات که ایالات متحده را به برجام باز گرداند، درد را تحمل کنند. تهران احتمالا به پیشبرد همین استراتژی ادامه خواهد داد چراکه گزینه های زیادی برای تلافی ندارد. خروج از برجام فشاری را که ایران تحت آن قرار گرفته، کاهش نخواهد داد. بستن تنگه هرمز هم اندک روابط تجاری آن با خارج را از بین می برد و آن را در برابر حمله نظامی احتمالی آسیب پذیر می کند. این آخرین اقدام تحریک آمیز ایالات متحده احتمالا همچنان با واکنشی شدیدالحن از سوی ایران همراه خواهد بود؛ اما بعید است که ایران به تهدیدهایش عمل کند.

منبع: شورای روابط خارجی / تحریریه دیپلماسی ایرانی