فروپاشی قریب الوقوع ائتلاف ضد ایرانی ترامپ

نویسنده: جیسون لمون

دیپلماسی ایرانی: طبق گزارش های منتشر شده، مصر از برنامه «ناتوی عربی» به رهبری دولت دونالد ترامپ و سعودی ها برای مقاومت در برابر نفوذ منطقه ای ایران، عقب کشیده است. 4 منبع آگاه از این تصمیم که خواستند نام آنها فاش نشود، در مصاحبه با رویترز گفتند که مصر تصمیم خود را در این زمینه به ایالات متحده و دیگر اعضای بالقوه این گروه نظامی اطلاع داده است. ایده «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» که به «ناتوی عربی» مشهور شده، در سال 2017 توسط عربستان سعودی مطرح شد و ایالات متحده تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ از آن حمایت کرد.

یک منبع عرب به رویترز گفته که مصر دلایل متعددی را برای خروج خود از برنامه ناتوی عربی اعلام کرده که از جمله آنها شک و تردید به جدیت ابتکارعمل اتحاد استراتژیک بوده است. مصر همچنین نگران است که این سازمان به تشدید تنش ها با ایران منجر شود. ظاهرا سران مصر نگران این مساله هستند که اگر ترامپ در سال 2020 مجددا در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده رای نیاورد، برنامه اتحاد استراتژیک خاورمیانه از هم بپاشد؛ از این رو، قاهره به این نتیجه رسیده که مشارکت در این برنامه هیچ معنا و نتیجه ای ندارد.

وزارت امور خارجه آمریکا و سفارت مصر در واشنگتن تاکنون از اظهار نظر درباره این خبر خودداری کرده اند.

از آنجایی که مصر بزرگترین ارتش در جهان عرب را دارد، خروج آن از برنامه اتحاد استراتژیک خاورمیانه یک پس رفت جدی به شمار می رود. علاوه بر مصر و عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین، قطر، عمان و اردن نیز در این اتحاد شرکت کرده اند. اما بسیاری از تحلیل گران می گویند که این سازمان احتمالا هرگز به مرحله شکل گیری نمی رسد یا نخواهد توانست نفوذ زیادی در منطقه به دست آورد.

شاندر اسنایدر تحلیلگر جهان در «ژئوپولتیکال فیوچرز» به نیوزویک گفت: «موفقیت اتحاد استراتژیک خاورمیانه همواره با شک و تردیدهای بسیاری مواجه بوده است. از آنجایی که این ائتلاف از لحاظ تئوری تنها بر روی محدود سازی ایران تمرکز دارد، برخی از اعضا بیشتر از دیگران مایل به اجرایی شدن آن هستند.» اسنایدر در ادامه افزود که مصر نسبت به عربستان سعودی نگرانی کمتری دارد که یکی از دلایل آن فاصله و جغرافیاست. به علاوه، قاهره نمی خواهد با درگیری های شورای همکاری خلیج فارس بیشتر درگیر شود چراکه جنگ سعودی در یمن و مداخله کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در سوریه ناموفق بوده اند. اسنایدر گفت: «بی شک مصر نگران درگیر شدن در جنگی است که منابع آن را بدون دستیابی به نتیجه از بین ببرد.»

علی الاحمد محقق سعودی و کارشناس در زمینه امور سیاسی عربستان در موسسه «امور خلیج فارس» در واشنگتن گفت عقب نشینی مصر از برنامه ضربه بزرگی به ایده ناتوی عربی وارد خواهد آورد. او پیش بینی کرده که دیگر کشورها هم در صدد خروج از این سازمان بر می آیند و ناتوی عربی در آینده نه چندان دور به کلی از بین می رود. الاحمد گفت: «این اقدام را همچنین می توان به مثابه ضربه ای به دولت سعودی دانست که به دنبال رهبری ناتوی عربی بود. بزرگ ترین بازنده در اینجا عربستان و وزنه سیاسی آن است.»

اگرچه اسنایدر گفته که تاکنون خبری درباره احتمال خروج دیگر اعضای همکاری استراتژیک خاورمیانه نشنیده است، اما به این مساله اشاره کرد که برخی از کشورها تمایل چندانی به اتخاذ موضعی شدید علیه ایران ندارند: «قطر و عمان با توجه به نزدیکی شان به ایران و سیاست گذاری شورای همکاری خلیج فارس در برابر قطر، بیشتر از عربستان سعودی و امارات متحده عربی به همکاری نزدیک تر با ایران نیاز دارند. از این رو، مشارکت آنها در هر گونه ائتلاف منطقه ای بزرگی برای محدود سازی ایران همواره مورد شک و تردید بوده است.»

قطر که میزبان ستادهای فرماندهی ارتش ایالات متحده در خاورمیانه است، از سال 2017 به لحاظ دیپلماتیک و اقتصادی از سوی عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر محاصره شده است. اسنایدر با توجه به این مساله و دیگر تنش ها و اختلاف نظرها بین اعضا، گفت: «انتظار اینکه اتحاد استراتژیک خاورمیانه بتواند یک استراتژی تشکیل دهد که هدف اولیه ایالات متحده برای محدود سازی ایران را پیش ببرد، غیر منطقی بود.»

موضع گیری شدیدالحند ترامپ علیه ایران از سوی دوستان و دشمنان آمریکا به یک صورت مورد مخالفت و انتقاد قرار گرفته است. اتحادیه اروپا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین همه با یکدیگر همکاری کرده اند تا تحریم های دولت ترامپ که این کشور حاشیه خلیج فارس را هدف گرفته، دور بزنند. تدابیر مالی علیه ایران پس از آن اجرایی شدند که ترامپ اعلام کرد ایالات متحده را از توافق هسته ای سال 2015 موسوم به برجام خارج می کند.

به رغم تصمیم ترامپ، دیده بان هسته ای سازمان ملل متحد به طور مداوم اعلام کرده که ایران همچنان به توافقنامه متعهد مانده است. دن کوتز رئیس اطلاعات ملی ایالات متحده هم که توسط ترامپ انتخاب شده، در پایان ماه ژانویه اعلام کرد که برجام قابلیت های هسته ای ایران را به کلی متوقف کرده است. اما رئیس جمهوری این ارزیابی را نادیده گرفت و گفت جامعه اطلاعاتی باید درس هایش را از نو بگیرد.

عربستان سعودی و اسرائیل همچنان ترامپ را به حفظ موضع سختگیرانه علیه ایران ترغیب می کنندو اما باتوجه به اینکه اطمینانی به آینده اتحاد استراتژیک خاورمیانه وجود ندارد، توانایی عربستان به ایجاد ائتلافی دوام آوردنی علیه رقیبش در خلیج فارس در حمایت از سیاست دولت ترامپ محدود شده است.

منبع: نیوز ویک / مترجم: طلا تسلیمی