انتظارات بسیاری که از سفر ظریف به عراق می رود

نویسنده: سید علی موسوی خلخالی، سردبیر دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: سفر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به عراق از اهمیت به سزایی برخوردار است. در سایه فشارهای ایالات متحده امریکا برای به انزوا کشاندن ایران بعد از خروج یکجانبه اش از برجام و اعمال تحریم های اقتصادی سنگین علیه کشورمان، حضور ظریف در بغداد تلاشی است برای به شکست کشاندن سیاست های امریکا برای منزوی کردن ایران. 

ظریف این سفر را تنها چند روز بعد از سفر پربارش به هند انجام داد. در آن سفر وی توانست دستاوردهای مهم اقتصادی به دست آورد و سفر موفقیت آمیزی را رقم بزند. انتظار می رود این سفر نیز که به همراه دست کم 50 فعال اقتصادی اعم از بازرگان، کارآفرین و تولید کننده انجام می شود دستاوردهای مهمی را به دنبال داشته باشد. 

نخستین خبر مهمی که از این سفر منتشر شد، تعیین 11 مارس (20 اسفند) برای سفر حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان به عراق است. روحانی از زمانی که رئیس جمهور شده تا کنون به عراق سفر نکرده و این مساله باعث گلایگی عراقی ها شده است. در حالی که مقامات عراقی اعم از نخست وزیر و رئیس جمهور به ایران سفر کرده اند و در تهران با رئیس جمهوری ایران دیدار داشته اند، رئیس جمهوری کشورمان تا کنون به عراق سفر نکرده است. عراقی ها انتظار دارند سفر رئیس جمهوری ایران به عراق حتما انجام شود چرا که از یک سو سهم به سزایی در تقویت روابط دو جانبه دارد و از سوی دیگر به تقویت دولت جدید عراق کمک شایانی می کند. به ویژه که ایران نفوذ سیاسی و اقتصادی بسیاری در عراق دارد. حالا ظریف خبر داده است که 11 مارس روز سفر روحانی به بغداد خواهد بود. روز پنج شنبه نیز بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان به عراق رفته بود که منابع آگاه یکی از اهداف این سفر را زمینه سازی برای سفر حسن روحانی به عراق دانسته اند. سفری که انتظار می رود در آن قراردادهای مهم نفتی امضا شود. 

برای درک اهمیت سفر ظریف به عراق همین بس که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا چهارشنبه هفته گذشته، یعنی چهار روز قبل از سفر ظریف به عراق به بغداد سفر کرده بود و در دیدارش با مقام های عراقی هشدار داده بود که بغداد باید مراوداتش با ایران را به حداقل برساند و در تحریم های امریکا علیه ایران همراهی کند. تقاضایی که طرف عراقی با قاطعیت رد کرد. محمد علی حکیم، وزیر امور خارجه عراق به صراحت گفت بغداد خود را ملزم نمی بیند در سیاستی که مورد حمایت جامعه جهانی نیست با ایالات متحده همراه شود و منافع خود را قربانی خواسته های یکجانبه ایالات متحده کند. اظهار نظری که از سوی عادل عبدالمهدی، نسخت وزیر و برهم صالح، رئیس جمهوری عراق نیز تکرار شد. این در حالی است که منابع خبری می گویند سفر هیئت عراقی به عراق برای گرفتن معافیت دائمی از امریکا برای همراه شدن با تحریم های ایران به شکست انجامیده است. 

در هر صورت، مواضع قاطع عراقی ها در برابر امریکایی ها سبب شد تا زمینه سفر موفقیت آمیز ظریف به عراق بیش از پیش فراهم شود. منابع آگاه عراقی گفته اند که شخص عادل عبدالمهدی تاکید دارد که عراق باید تمام تلاش خود را کند تا به ایران در برابر فشارهای امریکا کمک شود. او معتقد است که نباید اجازه داد گزندی از جانب عراق به ایران در بحث تحریم ها وارد شود. برخی مقامات عراقی می گویند که برایشان ثابت شده است که امریکایی ها بیش از آن که عمل کنند تا کنون فقط حرف زده اند، برای همین در چنین فضایی می توانند راه هایی برای گسترش روابط با ایران بیابند و کمک کنند تا کمترین آسیب به روابط دو کشور وارد شود. 

در همین رابطه برخی منابع گفته اند که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق قصد دارد دستورات لازم برای پرداخت 1.5 میلیارد دلار مطالبه ایران در زمینه صادرات برق و گاز به عراق را صادر کند و به زودی این مبلغ در اختیار ایران قرار خواهد گرفت. اتفاقی که می تواند برای طرف امریکایی که فشارهای مضاعفی را به عراق (همانند کشورهای دیگر) وارد می کند تا ارتباطات و مراودات اقتصادی خود را با ایران کاهش دهند، گران آید. 

ظریف در دیدار با مقام های عراقی به صراحت تمایل آنها را برای همراهی با ایران شنید. حتی ایاد علاوی، نخست وزیر اسبق و معاون پیشین رئیس جمهوری عراق ظریف را ستود و او را پیام آور صلح در منطقه دانست. حتی شیخ عبدالطیف همیم، رئیس وقف سنی در دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان، دفاع از جمهوری اسلامی ایران در مقابل تحریم های ظالمانه آمریکا را واجب شرعی خواند. سید عمار حکیم نیز در دیدارش با ظریف تن دادن به خواسته های امریکا علیه ایران را غیرممکن دانست. بنابراین می توان گفت اراده ای کلی نزد عراقی ها هست که با ایران همکاری کنند و اجازه ندهند فشارهای امریکا گزندی به این روابط وارد کند. 

سطح مراودات تجاری ایران و عراق در حال حاضر در حدود 12 میلیارد دلار است که بیشتر آن سهم صادرات ایران به عراق است. دو طرف تلاش دارند تا پایان سال جاری خورشیدی این رقم را حداقل به 14 میلیارد دلار برسد. تقویت گردشگری میان دو کشور قطعا می تواند سهم به سزایی در این رابطه داشته باشد. ظریف روز دوشنبه در بغداد اعلام کرد که ایران به زودی روادید را برای شهروندان عراقی لغو می کند، بی شک این اقدام می تواند تاثیر به سزایی در افزایش گردشگران عراقی به ایران داشته باشد. 

سفر ظریف به عراق پنج روز به طول خواهد انجامید و دو طرف انتظار دارند این سفر با دست پر به پایان برسد. هم عراقی ها و هم ایرانی ها به این سفر با امید چشم دوخته اند و انتظاری فراتر از یک سفر عادی از آن دارند.