اشتباهات بارزانی در استفاده از تاکتیک های سیاسی

نویسنده: علی موسوی خلخالی، سردبیر دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: مسعود بارزانی در حالی پس از قریب سه سال و برای نخستین بار بعد از همه پرسی ناکام استقلال کردستان به بغداد و نجف اشرف سفر کرد که این بار نه در کسوت یک رهبر مدعی بلکه در کسوت یک رهبر شکست خورده به این سفر رفت. البته شکی نیست مسعود بارزانی همچنان ادعاهای خود را دارد و از هر فرصتی برای مطالبه آنها استفاده می کند، هر چه باشد حفظ وجهه شخصی که آرزوهای کردها را محقق کرده چیزی نیست که مسعود بارزانی به راحتی از آن بگذرد، اما با توجه به شرایط و وضعیتی که برایش پیش آمده، درک کرده است که فعلا مجالی برای پیگیری ادعاهایش نیست. 

بارزانی حتی از نخوت و غرور خود دست کشید و پذیرفت لباس رسمی همه مقامات عراقی را به تن کند و با لباس رسمی کردی به بغداد نرود با وجود این که می دانست این اقدام او با انتقاد کردها مواجه خواهد شد. حتی برخی منابع خبری گزارش دادند که حتی وی با نیچروان، رئیس دولت پیشبرد امور خود بر سر پرونده مدیریت درآمدهای نفتی به مشکل برخورد تا آن جا که در سفر بارزانی به بغداد فرزندش او را همراهی کرد نه نیچروان! به گفته منابع آگاه این اختلاف بر سر این است که مسعود بارزانی و فرزندش ترجیح می دهند که ثروت نفتی اقلیم را در اختیار دولت مرکزی بگذارند و در مقابل علاوه بر پایان دادن به اختلافات میان بغداد و اربیل پس از ناکامی در ایجاد سیاست اقتصادی مستقل برای اقلیم کردستان، این منطقه به سهم راضی کننده ای از بودجه عمومی دست پیدا کند. مساله ای که نیچروان با آن مخالف است و می گوید باید بدون واگذاری صادرات نفت به دولت مرکزی تفاهم نامه ای با بغداد به امضا برسد. این مسأله باعث شده است تا مسعود بارزانی انتخاب نیچروان برای تشکیل دولت را با وجود گذشت سه هفته از برگزاری انتخابات محلی در اقلیم به تعویق بیاندازد. این هم نشانه دیگری است از این که بارزانی از خواسته سابق خود بر سر چگونگی تامین و صرف منابع نفتی کردستان کوتاه آمده است.

مسعود بارزانی در حالی قدم به بغداد گذاشت که همچنان از دو موضوع کینه به دل دارد، یکی انتخاب برهم صالح به عنوان رئیس جمهوری عراق و دیگری مقابله شدید ایران و ترکیه بر سر استقلال کردستان. 

سیاستمداران عراقی معرفی فواد حسین به عنوان نامزد ریاست جمهوری از سوی مسعود بارزانی را توهینی به خود قلمداد کرده بودند چرا که می گفتند وی با این کار می خواهد بگوید که شان ریاست جمهوری عراق برای او در طراز ریاست دفتر اوست. اما وقتی که عراقی ها به نامزد او رای ندادند، مسعود با صدور بیانیه ای این اقدام را تقبیح کرد و نشان داد که این مخالفت را به دل می گیرد تا در زمان مناسب تلافی کند. برای همین هم زمانی را برای سفر به بغداد تنظیم کرد که برهم صالح در بغداد نباشد تا مجبور نشود با او دیدار کند. حتی وقتی که از نجف راهی امارات و عربستان شد فواد حسین را با خود همراه کرد تا این پیام را به بغداد برساند که متصدی یکی از مهمترین مناصب کشور، وزارت دارایی، همچنان گوش به فرمان اوست و هر جا که صلاح بداند او را با خود همراه می کند بدون این که نیاز ببیند از بغداد اجازه بگیرد. او فراموش کرد که اگر این بار عراقی ها بر سر نامزد او برای سمت وزارت دارایی سنگ اندازی نکردند نه به خاطر شایستگی های فواد حسین که هیچ سابقه اقتصادی ندارد، بلکه صرفا برای دلجویی از او بود. 

موضوع دومی که بارزانی همچنان در گوشه ذهن خود نگه داشته عدم حمایت ایران و ترکیه از همه پرسی او برای استقلال کردستان است. او با وجود این که می دانست به دلایل مختلف در طول تاریخ همواره ایران و ترکیه با استقلال کردستان مخالفت قاطع کرده اند و این بار هم قطعا با خواسته او همراهی نمی کنند اما بر این اقدام اصرار کرد و حتی دسیسه چید و به هشدار امریکایی ها اعتنا نکرد و تنها به حمایت اسرائیل اکتفا کرد و در آخر هم همه پرسی او به شکل مفتضحانه ای شکست خورد. بارزانی همچنان از ایران و ترکیه کینه به دل دارد و برخورد آنها بر سر مساله همه پرسی را غیرقابل قبول می پندارد. برای همین هم از نجف اشرف مستقیما به امارات متحده عربی و عربستان سعودی رفت تا به نوعی به ایران و ترکیه دهن کجی و اعتراض خود را نشان دهد. غافل از این که او در این جا هم اشتباه کرد، امارات و عربستان در وضعیت کنونی که بحران خاشقجی و جنگ یمن آنها را در مخمصه قرار داده و جامعه جهانی به نوعی خود را از آنها دور می کند، جاهای مناسبی نیستند که در برهه فعلی به آنها سفر شود. در حال حاضر حمایت عربستان و امارات از طرف یا کشوری تنها مایه دردسر برای آن کشور است. در حالی که او مدت های مدیدی است سفر خود به تهران را به تعویق انداخته است.  

بارزانی همانند رهبر مغروری است که غرورش به او اجازه نمی دهد بپذیرد اشتباه کرده است. جبران اشتباه را هم هیچ گاه در دستور کار خود قرار نمی دهد. اگر هم مجبور به عقب نشینی می شود – مثل سفر به بغداد – برای جبران اشتباهات نیست بلکه برای دریافت امتیازهایی است که گمان می کند در زمان مناسب می تواند از آنها برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند. اهدافی که در رسیدن به آنها ناکام مانده است. کما این که طرفدارانش بدون اشاره به دستاوردهای این سفر، رفتن او به بغداد و نجف را در راستای حمایت او از دولت عادل عبدالمهدی تبلیغ کرده اند. او اصل "یک گام به عقب دو گام به جلو" در استراتژی سیاسی را ملاک عمل خود قرار داده است اما نمی داند از این شیوه چه وقت و چگونه استفاده کند. / اعتماد