متزلزل کردن دولت روحانی به نفع غرب نیست

نویسنده: کبیر تانجا

دیپلماسی ایرانی: فروپاشی محتمل برجام می تواند در فضای سیاسی داخلی ایران که شبکه ای پیچیده متشکل از چندین گروه ذینفع است، تاثیر بگذارد. از نظر عربستان سعودی و اسرائیل که دشمنان منطقه ای ایران محسوب می شوند، ایران هسته ای یک چشم انداز قابل قبول نیست اگرچه اسرائیل خود تسلیحات هسته ای (یا به آن دسترسی) دارد. اقدام ترامپ تا اندازه ای در نتیجه لابی های ریاض و تل آویو و اتحادی پنهانی و غیر عادی میان آنها در برابر ایران بود، در حالی که عربستان سعودی حتی اسرائیل را به رسمیت نمی شناسد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان با این تاکتیک موفق شدند به رغم مخالفت های متحدان قدیمی آمریکا، ناتو و حتی عده ای در کاخ سفید، ترامپ را به نادیده گرفتن توافق بین المللی هسته ای ایران مجاب کنند.

توجیه اصلی ترامپ در چنین اقدامی نگرانی از برنامه های تهران برای افزایش نفوذ منطقه ای به ویژه پس از خلاصی از تحریم ها به لطف برجام بود. در حقیقت، ایران اکنون جایگاه مستحکمی در عراق و پایگاهی در سوریه دارد. در یمن و لبنان نیز گروه های شیعه حوثی و حزب الله رابطه خوبی با ایران دارند. در حقیقت نگرانی ها از شفافیت در برنامه های هسته ای عامل اقدام ایالات متحده علیه ایران نبود، چرا که نظارت های لازم برای جلوگیری از هر گونه نقض تعهدات از سوی دولت روحانی در زمینه برنامه هسته ای، همچنان در حال اجراست. آنچه به غرب فشار آورد، ناتوانی در ممانعت از اعمال نفوذ ایران در منطقه بود که ترامپ را بر آن داشت از برجام خارج شود.

اگرچه عواقب منحل شدن احتمالی برجام در سطح جهانی حس خواهد شد، اما مشکلات ناشی از این اتفاق بیش از همه گریبان دولت روحانی را می گیرد. ایران اکنون اعتراض های مداوم به نبود کار و فرصت های اقتصادی را شاهد است. پیروزی حسن روحانی در انتخابات دموکراتیک سال 2013 موهبتی برای جامعه بین المللی بود چرا که امکان مذاکره بر سر برنامه هسته ای ایران و دستیابی به برجام را فراهم آورد. اکنون، بزرگ ترین نگرانی در رابطه با برجام و خروج یک جانبه آمریکا از آن این احتمال است که میانه روها پایگاه خود را در تهران از دست بدهند. بدون چنین دولتی در ایران مذاکرات با قدرت های غربی در آینده به احتمال زیاد با بن بست مواجه خواهد شد.

به رغم چالش های پیش روی دولت روحانی، پیروزی اخیر او در انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 با ارتقای وجهه جهانی او و فراهم آمدن امکان مذاکره بیشتر بر سر بازگشت ایران به اقتصاد جهانی همراه بود. هنوز هم روحانی بهترین شانس غرب برای مذاکره محسوب می شود و اگر امکان اعلام آتش بسی در منطقه با عربستان سعودی و حتی اسرائیل وجود داشته باشد، تنها روحانی است که قادر به چنین کاری خواهد بود.

منبع: موسسه تحقیقاتی آبزرور / مترجم: طلا تسلیمی