آتش داغ جنگ در بلندی‌های جولان

نویسنده: شروینه نروانی

دیپلماسی ایرانی: تبادل موشکی هفته گذشته در مرزهای اسرائیل و سوریه غیرعادی بود. ورژن رسانه های جریان اصلی از این ماجرا به این ترتیب بود که اسرائیل پاسخ حملات موشکی صورت گرفته شده را داد و وزارت دفاع اسرائیل تجهیزات نظامی ایران در خاک سوریه را نابود کرد. اما باید به این اطلاعات شک کرد: این اطلاعات از جایی می آید که بر طبل جنگ با ایران می کوبد و از هیچ فرصتی برای دشمنی با این کشور دریغ نمی کند.

در روزهای پس از خروج ترامپ از توافق هسته ای ایران، مقامات اسرائیل به طور مدام هشدارهایی درباره حمله به سوریه و از بین بردن پایگاه های نظامی ایران در خاک سوریه صادر کردند. سخنگوی ارتش اسرائیل از 20 موشکی سخن گفت که از سوی سپاه قدس، شاخه نظامی سپاه پاسداران در سوریه، به سوی خاک اسرائیل در بلندی های جولان شلیک شده است. او مدعی شد که در پاسخ تقریبا تمامی زیرساخت های ایران در سوریه را نابود کردند. او واکنش اسرائیل را یکی از عظیم ترین و بهترین عملیات نیروی هوایی اسرائیل در یک دهه گذشته توصیف کرد. اما زمانی که آب ها از آسیاب افتاد ورژن های دیگری از این ماجرا را شاهد بودیم.

بررسی دوباره واقعه نشان داد که اسرائیل اهداف نظامی سوریه را در کیشوا و شهر بات هدف قرار داد. روسیه به ایران و سوریه درباره حملات احتمالی اسرائیل هشدادر داده بود و در نتیجه تجهیزات نظامی ایران و سوریه آسیبی ندید. ارتش سوریه 55 موشک به سمت ادوات نظامی اسرائیل در بلندی های جولان پرتاب کرد. به گفته مقامات روسی گنبد آهنین اسرائیل به عنوان سپر دفاع موشکی این کشور نتوانست بسیاری از این موشک ها را ساقط کند.

آنچه مشخص است این است که این حملات نخستین پرتاب آتش میان سوریه و اسرائیل در ارتفاعات جولان پس از سال 1973 است. چهار دهه از آن زمان می گذرد. همچنین نخستین بار است که در جنگ سوریه تبادل آتش میان سوریه و اسرائیل انجام شد. در نهایت اسرائیل متوجه این نکته خواهد شد که آغاز هر گونه جنگی باعث می شود که دامنه آن جنگ وارد حیاط خلوت خودش شود. مشخصا این نتیجه خوشایند اسرائیل نیست.

پس چطور به اینجا رسیدیم؟ اسرائیلی ها قصد دارند تا منطقه ای مرزی در امتداد مرز خود با سوریه ایجاد کنند اما این تلاش ها از زمان پیروزی های ارتش سوریه در برابر ستیزه جویان با شکست روبه رو شده است. اسرائیل در جهت رسیدن به اهداف خود از گروه های ستیزه جو و برخی گروه های افراطی حمایت کرده است. هرچند آنها توانسته اند در خاک سوریه به موفقیت دست پیدا کنند. سوریه تکه تکه و تضعیف شده چیزی است که اسرائیل می خواهد چرا که به این ترتیب می تواند یکی از کشورهای عرب را که متحد ایران است به کنترل خود دربیاورد.

در ماه دسامبر آخرین پایگاه داعش در سوریه به دست ارتش سوریه و با کمک حزب الله و ایران سقوط کرد. منطقه ای که به عنوان سدی در اسرائیل میان لبنان و اسرائیل و نزدیکی های مرز بلندی های جولان عمل می کرد. این شکست اسرائیل را به سرگیجه انداخت. این مساله باعث شد تا دسترسی حزب الله و ایران به نقطه ای استراتژیک در بلندی های جولان افزایش یابد. این تحولات موجب شد تا مشکلات اسرائیل با طرح مناطق عاری از درگیری با کنترل ایالات متحده، روسیه و اردن بیشتر شود.

در تاریخ 9 آوریل، اسرائیل حمله ای غیرمترقبه را علیه مواضع ایران در سوریه انجام داد که موجب به شهادت 7 عضو سپاه پاسداران از جمله یک فرمانده شد. این تنها یکی از 100حمله ای بود که اسرائیل از 2013 به بعد ترتیب داده است اما تفاوت این حمله در آن چیزی بود که اسرائیلی ها آن را حمله به محور مقاومت خواندند. اعتراف به چنین کاری عواقبی نیز در پی داشت. 4 روز بعد حسن نصرالله در سخنرانی خود گفت: «اسرائیل باید آگاه  باشد که اشتباهی تاریخی مرتکب شده است. این اشتباهی عادی نبود. این حادثه ای است که وضعیت منطقه را تغییر می دهد. آنچه پس از این اتفاق به وقوع خواهد پیوست با قبل از آن متفاوت خواهد بود.»

ایران، سوریه و حزب الله به ندرت به حرکات نظامی اسرائیل پاسخ می دهند به این دلیل که رهبر حزب الله آن را به صورت عمومی اعلام کرده است. آنها مایل نیستند که اجازه دهند اسرائیل کنترل نحوه درگیری را به دست بگیرد. اما این بار اسرائیل دست به ریسکی بزرگ زده است. همانطور که کارشناسان مسائل خاورمیانه گفته اند: «هر گونه حمله دیگری از جانب اسرائیل از این به بعد درگیری را به بلندی های جولان خواهد کشاند. اسرائیل چنین چیزی را پیش بینی نمی کند. انها به غلط باور دارند که اسد در مناطق دیگر درگیر است و فرصت واکنش نخواهد داشت.»

اسرائیل انتظار دارد که دولت سوریه، ایران و حزب الله در جنگ های دیگر درگیر باشند و با محدودیتی که روسیه برای آنها ایجاد می کند دست به اقدامی نخواهند زد. از نظر اسرائیل روسیه کاملا از جنگ اسرائیل با حزب الله و ایران بیرون خواهد ماند. روسیه اتفاقات اخیر را نمی پسندد. روس ها ترجیح می دهند که به ایجاد مناطق عاری از جنگ و حل درگیری سوریه بپردازند. اگرچه مسکو تا حدی در برابر حمله اسرائیل به سوریه و متحدانش مماشات انجام داد اما آنها اهرم فشاری برای اینکه میزان این حملات را کنترل کنند در اختیار گرفتند. اسرائیل باید مراقب باشد چرا که اگر بار دیگر بخواهد دست از پا خطا کند روسیه از اهرم تحویل کامل موشک های اس 300 و اس 400 برای تقویت سیستم موشکی سوریه استفاده خواهد کرد و چنین امری به معنای تغییری عظیم در بازی منطقه ای خواهد بود.

در سوی مقابل سه رقیب یعنی ایران، سوریه و حزب الله تمایلی برای انتخاب جنگ درحال حاضر ندارند اگرچه کاملا روشن است که اگر تحریک شوند دست به چنین کاری خواهند زد. در هفت سال گذشته، خاورمیانه تا این حد به جنگ به اندازه امروز نزدیک نبوده است. به همین دلیل نیاز است که هرچه زودتر اوضاع آرام شود.

منبع: آمریکن کانسرویتیو/ مترجم: روزبه آرش