اروپایی ها شرایط ترامپ برای حفظ برجام را شدنی نمی دانند

دیپلماسی ایرانی: فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به عنوان هماهنگ کننده کمیته اشراف بر توافق هسته ای میان ایران با شش قدرت جهانی، قصد دارد مشورت های خود را با سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) و همچنین چین و روسیه از سر بگیرد تا ببیند چگونه می توان به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا که تهدید کرد اگر توافق به ادعای او از «عیب های وحشتناک» اصلاح نشود تعلیق تحریم ها علیه تهران را ظرف چهار ماه آینده متوقف خواهد کرد و تلویحا ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد، واکنش نشان دهد. ترامپ تعمدا بحث نفوذ منطقه ای ایران در منطقه را با توافق هسته ای آمیخته است.

انتظار می رود که موگرینی مساله اختلافات با ایالات متحده در زمینه برجام را در دستورالعمل نشست وزرای امور خارجه کشورهای اتحادیه اروپا در روز دوشنبه بگنجاند.

به نظر می رسد مواضع ترامپ در قبال توافق هسته ای به مثابه گذاشتن شرط های نشدنی برای کشورهای شش گانه ای باشد که پای توافق را در ژوئن 2015 امضا کردند و به تایید شورای امنیت رسید.

با این حال انتظار می رود که شش کشور (پنج کشور عضو دائم در شورای امنیت و آلمان) به رئیس جمهوری امریکا بگویند که توافق به طور کامل اجرا می شود و تایید آن تنها از سوی گزارش های دوره ای آژانس بین المللی انرژی اتمی و بعد از عملیات بازرسی از تاسیسات هسته ای ایران صورت می گیرد.

تهران شروط بازرسی های سخت گیرانه که فراتر از مفاد پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای است را پذیرفته است. برای همین شش کشور طرف مذاکره با ایران مذاکره مجدد درباره توافق را رد می کنند، مواضع مشابهی که ایران نیز اعلام کرده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران تصمیم ترامپ را «شکست خورده» دانست «با وجود این که در تلاش های مکرر خود خواسته است که توافق هسته ای را ناکام بگذارد.» روحانی توافق هسته ای را «پیروزی ابدی» برای تهران توصیف کرد.

دیپلمات های برجسته در بروکسل می پرسند: «آیا عاقلانه است مذاکراتی درباره توافقی که 12 سال مذاکرات سخت برای آن شده دوباره از سر گرفته شود؟ آن هم در حالی که در طول این مدت تهران توانست به امکانات لازم برای ساخت بمب هسته ای نزدیک شود، در حالی که اگر توافق لغو شود ظرف چند ماه می تواند به نقطه ای برگشت ناپذیر برسد؟ آیا عاقلانه است که باب مذاکرات درباره توافقی باز شود که به طور کامل در حال اجراست؟»

وزرای امور خارجه فرانسه و بریتانیا و آلمان در نشستی که به میزبانی موگرینی در آستانه اعلام تصمیم ترامپ برگزار شد و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز میهمان آن بود، تاکید کردند که مواضع اروپا نسبت به «حمایت» از توافق هسته ای که بوریس جانسون، وزیر امور خارجه بریتانیا آن را «دستاورد دیپلماتیک عظیمی» دانست که مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته ای شد، یکپارچه است. بوریس جانسون همچنین گفت: «هیچ کس هیچ جایگزینی به جای برجام ارائه نکرده است».  

این بدان معناست که ترامپ در موضوع توافق هسته ای در یک انزوای بین المللی به سر می برد، که همچنین ممکن است او را با مشکلات داخلی نیز مواجه کند. بعضی ها و چه بسا بتوان گفت اکثرا بر این اعتقادند که اگر ترامپ تصمیم به خروج از توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم های مربوط به پرونده ای هسته علیه تهران بگیرد باید مجلس نمایندگان و سنا وارد عمل شوند و توافق را حفظ کنند.

برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که ایالات متحده برای حفظ توافق نیاز به تضمین های اضافی برای دوره بعد از پایان آن در سال 2025 و 2030 دارد تا مطمئن شود که ایران فعالیت های خود برای غنی سازی در سطح بالاتر اورانیوم را انجام نخواهد داد و به دنبال ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته تر نخواهد رفت. اما تهران می گوید در آن موقع استفاده از انرژی هسته ای برای اهداف صلح آمیز حق مسلم آن است و اجرای پروتکل الحاقی را یادآور می شود.

ایرانی ها در گفت وگوهایشان با طرف های اروپایی بر نیاز کشورشان به «توسعه امکانات دفاعی» تاکید می کنند و می گویند که «از سوی همسایگانشان در معرض تهدید هستند.» البته شورای امنیت گسترش موشک هایی که توانایی حمل کلاهک هسته ای داشته باشند را برای ایران ممنوع کرده است.

وزرای اروپایی از آزمایش های موشکی ایران انتقاد کرده اند اما هیچ گاه تا کنون عبارت های تندی را علیه تهران به کار نبرده اند. اتحادیه اروپا ترجیح می دهد که از «دیپلماسی نرم» و چند جانبه برای حل مشکلاتش با ایران یا کشورهای دیگری که سیاست هایشان می تواند باعث بی ثباتی شود مثل اسرائیل و کره شمالی استفاده کند. اما نظارت دیپلماتیک ممکن است از یک مرحله ای به بعد از یک سو از ابزار گفت وگو استفاده کند و از سوی دیگر ابزار تحریم را به کار ببرد. در صورتی که ایالات متحده بخواهد بر مواضع سرسختانه خود در قبال توافق هسته ای پافشاری کند، به نظر نمی رسد چنین تحولی در دیلپماسی اروپا مشاهده شود.

منبع: الحیات / ترجمه: علی موسوی خلخالی