بحران کرکوک، زمینه ساز نفوذ بیشتر ایران در عراق

دیپلماسی ایرانی: سال ها بعد از این که ایالات متحده از عراق می خواست بر جنگ با داعش تمرکز کند، حالا واشنگتن با مشکلات تازه ای در عراق مواجه می شود، مشکل احتمال رویارویی نیروهای عراقی و کردی که هر دو از خود آن سلاح تهیه کرده اند و تجهیز شده اند. به اعتقاد کارشناسان اگرچه مسیر به سمت آشتی میان کردها و عراقی ها پیش رفته است اما این آشتی با مخاطراتی از سوی شورشیان و گروه هایی که مورد حمایت ایران هستند، مواجه است. گروه هایی که آشتی به هر قیمتی را نمی پذیرند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده روز دوشنبه اعلام کرد که کشورش در جنگ پیش آمده در کرکوک با فرماندهی بغداد و نیروهای پیشمرگه جانب کسی را نمی گیرد. ترامپ در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «دوست نداریم شاهد بروز درگیری میان آنها باشیم. ما جانب هیچ طرفی را نمی گیریم.»

وی در ادامه افزود: «ما سال های طولانی روابط بسیار حسنه ای را با کردها برقرار کردیم و همچنین طرف عراقی ها ایستادیم.»

این در حالی است که کردها احساس می کنند با این موضع واشنگتن، ایالات متحده در منزوی کردن کردها سهم داشته است. سامی عبدالرحمن، نمایده اقلیم کردستان در واشنگتن در این باره می گوید: «ایالات متحده با دعوت علنی از به تعویق انداختن همه پرسی استقلال کردستان با هدف خودداری از بروز درگیری میان کردها با بغداد علنا به حاشیه راندن کردها را کلید زد.»

وی در گفت وگو با رویترز همچنین می گوید: «واشنگتن با هر اقدام خود بغداد و ایران و ترکیه را ترغیب کرد تا بگویند کردها تنها شده اند و ما می توانیم هر کار بخواهیم انجام دهیم.»

تسلط دولت عراق بر کرکوک تا به این لحظه قدرتمندترین اقدامی بود که بغداد انجام داده تا مانع از به نتیجه رسیدن تلاش کردها برای استقلال شود. اقدامی که واشنگتن را بر آن داشته تا از یک سو خود را مجبور ببیند که قدرت دولت مرکزی عراق را به رسمیت بشناسد و از سوی دیگر تلاش کند تا روابط خود را با کردها حفظ کند.

نیروهای پیشمرگ کرد تهدید کرده اند که بغداد با «انجام جنگ علیه ملت کرد» هزینه سنگینی پرداخت خواهد کرد.

در طول جنگ مبارزه با داعش ایالات متحده به عنوان متحد نیروهای عراقی و کردی تلاش می کرد حمایت کاملی از آنها به عمل آورد اما بر خلاف آن چه انتظار می رفت آزادی شهرهای بزرگ از دست داعش به محلی برای نفوذ ایالات متحده تبدیل نشده است. حتی مشخص نیست که ایالات متحده تا چه اندازه روی مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق که بر طبل جدایی از عراق می کوبد، نفوذ دارد.

پل سالم، پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه در واشنگتن در این باره می گوید: «بارزانی رفته رفته به این درک می رسد که دوستان بسیار کمی دارد و خیلی بیش از آن چه تصور می کرد ضعیف است. در حالی که قبل از همه پرسی این گونه فکر نمی کرد. در حالی که نفوذ ایالات متحده هم محدود است.»

مایکل نایتس، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی خاور نزدیک در واشنگتن نیز می گوید: «ایالات متحده به اتخاذ گام هایی عملی برای جلوگیری از انزوای کردها در منطقه نیاز دارد. از جمله این اقدامات می تواند اعزام افسری عالی رتبه از پیمان نظامی ای که ایالات متحده فرماندهی می کند به پایگاه نظامی اش در آن منطقه باشد تا به طرف ها فشار بیاورد تا حداقل در این مرحله استانداری کُرد برای کرکوک انتخاب شود. این اقدام می تواند از تقسیم قدرت اصلی که جامعه کرد در کرکوک بر سر آن گفت وگو کرده بود، محافظت کند.»

وزارت دفاع امریکا، پنتاگون، اعلام کرده است که در اطراف کرکوک پایگاه دارد اما از ذکر دقیق این پایگاه خودداری کرد.

وزارت امور خارجه امریکا نیز از تمامی طرف ها خواسته است که خویشتنداری خود را حفظ کنند و تلاش خود را صرف مبارزه با داعش کنند.

در همین رابطه جیمز جفری، سفیر سابق امریکا در عراق می گوید: «به اعتقاد من ایران از گروه های شیعی برای حضور در کرکوک و دیگر مناطق کردستان حمایت می کند تا به واسطه درگیری عراقی – کردی نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد.»

وی همچنین می گوید: «ایالات متحده باید مطمئن شود که نیروهای نظامی مورد حمایت ایران به منطقه کرکوک وارد نمی شوند تا با مبارزان پیشمرگه کرد بجنگند. ایالات متحده باید به روشنی بیان کند که: ما از کرکوک دفاع نمی کنیم اما اگر نیروهای وابسته به ایران پیشروی کنند ما به پیشمرگه ها کمک می کنیم.»

هفته گذشته دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده در سخنرانی روز جمعه خود به شدت ایران و سپاه پاسداران تاخت و گفت که با آن برخورد می کند.

سامی عبدالرحمن از نقش ایران در بحران پیش آمده در کرکوک ابراز نگرانی می کند و از امریکا به دلیل این که درگیری روز دوشنبه را بر آمده از یک «سوء تفاهم» دانست، انتقاد می کند. وی در این باره می گوید: «به اعتقاد من ایالات متحده باید خیلی خوب درک کند چه می گوید بعد حرف بزند.»

سناتور جان مک کین، رئیس کمیسیون نیروهای مسلح مجلس سنای امریکا به دولت عراق هشدار داد که هر گونه استفاده سوء از سلاحی که ایالات متحده در اختیار عراق قرار داده علیه نیروهای کرد می تواند عواقب وخیمی در پی داشته باشد.

مک کین در این باره می گوید: «ایالات متحده مهمات در اختیار دولت عراق قرار داد و نیروهای آن را برای مبارزه با داعش آموزش داد تا از خود در برابر تهدیدهای خارجی محافظت کند نه این که به عناصری از واحدهای دولت منطقه ای خودش یورش ببرد.»

ترجمه: علی موسوی خلخالی