تیلرسون تلاش می کند خرابکاری های ترامپ را پاک کند

دیپلماسی ایرانی: با وجود این که در ظاهر به نظر می رسد روابط عمیقی میان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه اش وجود دارد، و هر دو از یک گذشته مشترک یعنی بازرگانی می آیند و هر دو سابقه کار مدیریتی دولتی یا نمایندگی مجلس نداشته اند، و با وجود این که به نوشته روزنامه واشنگتن پست هر دو روزی حداقل یک بار تلفنی مستقیما با هم صحبت می کنند و بعضی روزها چندین بار با هم تلفنی یا از طریق موبایل گفت وگو دارند، اما با این حال اختلافات بی سابقه ای میان آنها بر سر اتخاذ مواضع بر سر پرونده های مختلف وجود دارد. تیلرسون از این که ترامپ مواضعش را از طریق حساب شخصی اش در تویتر و بدون هماهنگی با او و در برخی مواقع در رقابت با او و زودتر از دستگاه سیاست خارجی او بیان می کند، ناراحت است و برایش دشوار است خود را با این کار هماهنگ کند. ترامپ می خواهد همه چیز در خودش خلاصه شود، خودش رئیس جمهور و وزیر امور خارجه و راس دولت و بدنه دولت باشد، حتی پنهان هم نمی کند که بر سر این مساله با معاونان و مشاورانش در کاخ سفید یا در دستگاه سیاست خارجی اختلاف نظر دارد، مساله ای که سبب شده است تا سوء تفاهم ها به شدت افزایش یابد و مشکلات پیچیده تر شوند.

پرسش های سختی در این رابطه مطرح شده است، مثلا: کدام یک از آنها موضع صحیح و اصلی دولت امریکا را در قبال قضیه بحران قطر بیان کرد، رئیس جمهور ترامپ قطر را حامی تاریخی گروه های تروریستی توصیف کرد در حالی که تیلرسون، وزیر امور خارجه اش پیشنهادهای کشورهای چهارگانه عربستان سعودی و مصر و امارات متحده عربی و بحرین را در بعضی موارد غیرواقعی توصیف کرد و گفت که به سختی می توان آنها را قبول و اجرا کرد! سوال دیگری که مطرح می شود این است که چگونه به جارد کوشنر، داماد ترامپ و همسر دختر دردانه اش، ایوانکا مسئولیت پیگیری فرایند صلح میان فلسطینی ها و اسرائیلی ها داده شده در حالی که او هیچ تجربه سیاسی ندارد حال آن که دستگاه سیاست خارجی امریکا دهه ها زمان روی این قضیه صرف کرده است؟! آیا رئیس جمهور ترامپ می تواند بدون مشورت وزیر امور خارجه اش، تیلرسون از معاهده آب و هوایی پاریس خارج شود؟!

این صحیح است که مقامات عالی رتبه در وزارت امور خارجه امریکا وقتی که دیدند رئیس جمهور ترامپ به خواسته آنها عمل کرد و در رفع تحریم های روسیه بعد از دیداش با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری این کشور در حاشیه گروه 20 در هامبورگ که در آن بر اهمیت برقراری آتش بس در سوریه با هدف پایان دادن به بحران جنگ داخلی سوریه، عجله نکرد، نفس راحتی کشیدند، از این بابت هم نفس راحت کشیدند وقتی که رئیس جمهور ترامپ لحن خشن دیپلماتیک خود را در قبال چین تعدیل کرد و از تحریک و تنش آفرینی با آن کشور خودداری کرد. وقتی هم که صحبت از این کرد که در تعلیق توافق هسته ای با تهران عجله ندارد، این بار هم کمی خیال ها راحت شد. در تمامی این موارد ما شاهد نظرات مستقیم وزارت امور خارجه هستیم با وجود این که نسبت به درست بودن برخی از این مواضع شبهاتی وجود دارد و کاخ سفید اصرار دارد که باید در ساختار وزارت امور خارجه تجدید نظر شود و حدود 30 درصد از بودجه اش کاسته شود، این کاهش بودجه با توجه به مشکلات پیچیده بین المللی که شامل سوریه و خاورمیانه و کره شمالی و ایران و خلیج فارس می شود، بالاست.  

این درست است که اختلاف میان وزارت امور خارجه و کاخ سفید به خصوص در شورای امنیت ملی در بیشتر دولت های امریکا وجود داشته است، اما مشکل سیاست خارجی امریکا در حال حاضر که در اتخاذ مواضع با آن رقابت می کند و از آن پیشی می گیرد خود رئیس جمهوری امریکاست. وقتی که از رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه درباره تفاوت های کارش در وزارت امور خارجه امریکا با عملکرد موفقش بر ریاست شرکت نفتی اکسون موبیل پرسیده شد، گفت که کار در دستگاه سیاست خارجی کاملا با کار در اکسون موبیل که خود تصمیم اول و آخر را در آن می گرفت، تفاوت دارد. طبیعتا این مساله سبب می شود تا زندگی آسان تر باشد در حالی که در سیاست خارجی امریکا که شرکای دیگری هم حضور دارند نمی توان از آنها عبور کرد، علاوه بر آن وزارت امور خارجه امریکا عملا نیاز به بازسازی ساختار خود دارد تا بتواند با مشکلات موجود در قرن بیست و یکم مقابله کند. با این وجود الآن روشن است که تیلرسون بعد از شش ماه مراقبت و سکوت، که کاخ سفید نیز تلاش می کند نقش اداره او را بقاپد تلاش می کند زمام امور را به دست بگیرد و تصویر فعلی را تغییر دهد. تنها برگه برنده تیلرسون این است که کنگره امریکا که از بعضی کارهای رئیس جمهور ترامپ نگران است با قدرت از سیاست های او دفاع می کند و معتقد است که تیلرسون کسی است که می تواند مواضع ترامپ را تصحیح و اشتباهاتش را مهار کند.

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: سه شنبه 10 مرداد 1396 / انتشار مجدد: شنبه 21 مرداد 1396