ناتوی عربی پس از جدایی قطر و عربستان

نویسنده: ام. کی. بهادراکومار

دیپلماسی ایرانی: به گزارش نیویورک تایمز، منزوی کردن کشور کوچک قطر و فسخ روابط با این امیرنشین، به رهبری عربستان، امارات و مصر که توسط گروهی دیگر از کشورها از جمله بحرین، لیبی، یمن و مالدیو همراهی شد، شگفتی بزرگی را در منطقه خلیج فارس رقم زده است. این اتفاق دو هفته پس از سفر دونالد ترامپ به عربستان در دستور کار کشور پادشاهی قرار گرفت و در میان باقی چیزها، بیشتر به تشکیل اتحاد سنی عملگرای قدیمی علیه ایران، متشکل از کشورهایی ماند مصر، عربستان سعودی، اردن، مراکش با همراهی محتاطانه اسرائیل در پشت پرده، شباهت دارد.

احتمالا عربستان سعودی حدس می زند که با آمدن ترامپ، روابط این کشور با ایالات متحده به دوران خوش خانواده بوش بازخواهد گشت و این حرکت را فرصتی مناسب برای ایجاد نظم و انضباط مدنظر در قطر، تنها دولت غیروهابی منطقه، می بیند. عربستان سعودی و قطر، در سایه ترس از اینکه روزی ریاض بحرینی دیگر را از قطر بسازد، همواره روابطی متزلزل را تجربه کرده اند.

دو سال پیش قطر ترکیه را دعوت کرد تا پایگاهی نظامی در دوحه ایجاد کند. قطر و ترکیه هر دو اخوان المسلمین را حمایت می کنند. سعودی و امارات اما از سوی دیگر اخوان را عاملی می دانند که سرنگونی رژیم های آنها را در دستور کار خود قرار داده است. همه چیز حالا پیچیده تر شده درحالی که هوسرانی قطر در برقراری رابطه با ایران، که رقیب دیرینه عربستان محسوب می شود، بازی خطرناکی در منطقه را به راه انداخته است.

قطر با بهره گرفتن از هنر مدرن کشوری کاملا جذاب ساخته که اغلب می خواهد کارهایی به مراتب بالاتر از توان خود را به انجام برساند و اغلب در بیشتر آنها شکست می خورد. البته یکی از این شکست ها در مصر و حمایت از دولت اخوان المسلمین و رئیس جمهور محمد مرسی بود. دولتی که با کودتای نظامی جولای 2013 با حمایت عربستان سعودی و امارات متحده سرنگون شد. دیکتاتور نظامی ژنرال عبدالفتاح السیسی (رئیس جمهور فعلی مصر) بسته ای را برای قطر ارسال کرد. قطر از آن زمان در قاهره پایگاهی ندارد. هرچند قطر با داشتن نفوذ و اعتباری زیاد در میان نخبگان فرانسوی، سرمایه گذاری هوشمند در پایتخت های کشورهای غربی محسوب می شود. مرکز فرماندهی ایالات متحده نیز در دوحه مستقر است.

آنچه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر را به اتخاد استراتژی مشترکی علیه قطر وامی دارد منافع یکسان آنها در رابطه با اخوان المسلمین است. آنها همه با هم خواستار این هستند که پناهگاه امن این گروه در قطر از بین برود. لیبی، بحرین، یمن و مالدیو نیز خیلی ساده تنها از دستور آمرانه عربستان پیروی می کنند. جالب توجه است که در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تنها عمان و کویت موضع بی طرفی را اتخاذ کرده اند.

بعید است که روحیه قطر تضعیف شود اما رژیم عملگرای آنها همواره آماده انجام یک سازش است. ترکیه و ایران آنها را به خویشتن داری و گفتگوی برای آشتی دوطرفه هدایت کرده اند. سال 2014 زمانی که مشکلی مشابه میان عربستان سعودی و قطر ایجاد شد و این درگیری 8 ماه به طول انجامید. در عین حال نکته امیدوار کننده این است که شکاف میان شیوخ جهان عرب عملا به این معنی است که آرزوی عربستان در ایجاد اتحاد نظامی اسلامی و آغاز عملیات آن متوقف خواهد شد. اگرچه این پروژه در اصل اتحادی ضدتروریستی نام گرفته است اما به نظر راهی برای استقرار نیروی اتحاد نظامی اسلامی در برابر ایران شیعه است.

ترامپ اشتیاقی جز این ندارد که «ناتوی عربی» را راهی برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه ببیند. اما همین فرقه گرایی های منطقه ای است که دقیقا باعث شد لحن برخی از کشورهای مسلمان در رابطه با نیروی اتحاد نظامی اسلامی مثبت نباشد و برخی حتی خواهان تجدید نظر در جریان عملکرد آن باشند. ناتوی عربی ایده خطرناکی است و تنها می تواند ابزاری در درست آمریکا برای پیشبرد استراتژی هایش در منطقه باشد. ناتوی عربی در اصل تداوم هژمونی ایالات متحده در منطقه با ایجاد شکاف در کشورهای خاورمیانه و در مقابل هم قرار دادن آنها است بدون اینکه نیازی به دخالت مستقیم نظامی این کشور وجود داشته باشد. آمریکا همچنین می خواهد اطمینان حاصل کند که ناتوی عربی خریدار بزرگ اسلحه های ایالات متحده باقی بماند.

متاسفانه ترامپ به آتش جنگ طلبی عربستان دامن می زند. با این حال آنها به خوبی آگاهند که وهابیت عربستان، پایه و اساس اسلام رادیکال و افراطی مدرن را بنا نهاده است. وهابیت به طور مستقیم مسئول ایجاد طالبان، القاعده و انتشار تروریسم در غرب است. در مقاله تند اننقادی از سیاست های ترامپ در خاورمیانه که توسط سفیر سابق اسرائیل در بیت المقدس در واشنگتن پست به چاپ رسید، می خوانیم:

برای اجرای دیدگاه ترامپ اماکنی برای آموزش نظامی در عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی از جمله الازهر مصر، ایجاد خواهد شد که به طور کامل بر مبنای آموزه های افراطی و جهادی اداره خواهند شد. لازم به ذکر است که رئیس جمهور مصر در حال حال حاضر نیز در منطقه الازهر با دشواری هایی در برابر تندروهای افراطی روبه رو است و تاکنون نتوانسته درقبال آنها کاری از پیش ببرد. آیا ترامپ موفق تر از اینها عمل خواهد کرد؟ این طور به نظر نمی رسد. کشورهای عرب با سازمان های تروریستی قدرتمندتری روبه رو خواهند بود که بر اساس اصولی افراطی عمل خواهند کرد.

منبع: راشا اینسایدر/ مترجم: روزبه آرش