پیام های سفر ترامپ به عربستان

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در حال برنامه‌ریزی برای سفر به عربستان سعودی در اواسط ماه مه 2025 (اواخر اردیبهشت 1404) است. این سفر قرار است اولین سفر بین‌المللی او در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش باشد. این اطلاعات از دو مقام آمریکایی و یک منبع آگاه از برنامه‌های سفر ترامپ به دست آمده است.

ترامپ پیش‌تر در دوره اول ریاست‌جمهوری خود نیز اولین سفر خارجی‌اش را در سال 2017 به عربستان سعودی انجام داده بود؛ سفری که با استقبال گرم مقامات سعودی و امضای قراردادهای تجاری چند میلیارد دلاری همراه شد. منابع آگاه می‌گویند که تصمیم برای تکرار این الگو در دوره دوم نیز نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک روابط آمریکا و عربستان سعودی برای دولت جدید ترامپ است.

به گفته یکی از مقامات آمریکایی، این سفر بخشی از تلاش‌های اولیه دولت برای تقویت روابط با متحدان کلیدی در خاورمیانه و پیشبرد اهداف اقتصادی و امنیتی ایالات متحده است. انتظار می‌رود که تمرکز این سفر بر گسترش همکاری‌های تجاری، به‌ویژه در حوزه انرژی و تسلیحات، و همچنین هماهنگی در مسائل منطقه‌ای مانند مقابله با نفوذ ایران باشد.

یک منبع نزدیک به برنامه‌ریزی این سفر به آکسیوس گفت: «ترامپ می‌خواهد با این سفر پیامی روشن به متحدان و رقبا ارسال کند که آمریکا بار دیگر حضوری فعال و قدرتمند در خاورمیانه خواهد داشت.» این منبع افزود که گفت‌وگوها با مقامات سعودی در هفته‌های اخیر شدت گرفته است و احتمالاً محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، میزبان اصلی این دیدار خواهد بود.

در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، سفر به عربستان سعودی به امضای قراردادهایی به ارزش بیش از 110 میلیارد دلار در زمینه فروش تسلیحات و سرمایه‌گذاری‌های مشترک منجر شد. تحلیلگران معتقدند که در این سفر نیز ممکن است توافق‌های مشابهی را شاهد باشیم، به‌ویژه با توجه به اظهارات اخیر ترامپ که شرط سفر به عربستان را سرمایه‌گذاری کلان این کشور در آمریکا عنوان کرده بود.

هنوز جزئیات دقیق برنامه سفر اعلام نشده است، اما انتظار می‌رود که این دیدار شامل جلسات سطح بالا با پادشاه سلمان و ولیعهد محمد بن سلمان باشد. کاخ سفید تاکنون به درخواست‌ها برای اظهارنظر رسمی درباره این گزارش پاسخ نداده است.

ترامپ و اولین سفر خود را به عربستان در ماه می ۲۰۲۵

ترامپ احتمالاً عربستان سعودی را به دلایل متعددی برای اولین سفر خارجی خود انتخاب کرده است:

سابقه تاریخی: در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش در سال 2017، او اولین سفر خود را به عربستان سعودی انجام داد که با موفقیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک همراه بود، از جمله قراردادهای تسلیحاتی و تجاری بزرگ. این سابقه می‌تواند انگیزه‌ای برای تکرار این انتخاب باشد.

منافع اقتصادی: عربستان سعودی یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری آمریکا در منطقه است. اظهارات اخیر ترامپ که سفر به عربستان را به سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری توسط ریاض در آمریکا مشروط کرده بود نشان‌دهنده اولویت او برای تقویت اقتصاد آمریکا از طریق روابط با سعودی‌هاست.

اهمیت استراتژیک: عربستان سعودی به‌عنوان یک متحد کلیدی در خاورمیانه، نقشی محوری در مقابله با نفوذ ایران و حفظ ثبات بازارهای انرژی دارد. این سفر می‌تواند تلاشی برای بازسازی ائتلاف‌های منطقه‌ای باشد که در دوره جو بایدن تضعیف شده بود.

پیام سیاسی: انتخاب عربستان به‌عنوان مقصد اول، پیامی به متحدان و رقبا (مانند ایران و چین) ارسال می‌کند که دولت ترامپ قصد دارد حضوری قوی در خاورمیانه داشته باشد.

نقش داماد وی، جرد کوشنر، در این مناسبات

جرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد سابق ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری، روابط نزدیکی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، برقرار کرده بود. او در مذاکرات منجر به پیمان ابراهیم (عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل) نقش داشت و ارتباط شخصی‌اش با بن سلمان به تقویت روابط آمریکا و عربستان کمک کرد. اگرچه کوشنر اکنون رسماً در دولت حضور ندارد، نفوذ او بر تصمیمات ترامپ محتمل است، به‌ویژه در مسائل خاورمیانه.

پس از پایان دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، گزارش‌هایی منتشر شد که شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی کوشنر (Affinity Partners)  در سال 2022 مبلغ 2 میلیارد دلار از صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان سعودی (PIF) دریافت کرده است. این سرمایه‌گذاری، که برخی آن را پاداشی برای حمایت‌های دوره Trump تلقی می‌کنند، نشان‌دهنده پیوندهای مالی بالقوه بین کوشنر و مقامات سعودی است. با این حال، هیچ مدرک قطعی مبنی بر اینکه این سفر خاص به‌طور مستقیم با منافع تجاری کوشنر مرتبط است وجود ندارد. ممکن است کوشنر به‌صورت غیررسمی در هماهنگی‌های اولیه نقش داشته باشد، اما این موضوع در حال حاضر حدس و گمان است.

نگاه دیگر کشورهای عربی به سفر ترامپ

امارات متحده عربی و بحرین: این کشورها که در پیمان ابراهیم با میانجی‌گری ترامپ در سال 2020 به عادی‌سازی روابط با اسرائیل پیوستند، احتمالاً از این سفر استقبال می‌کنند. تقویت روابط آمریکا و عربستان می‌تواند به تحکیم ائتلاف‌های ضدایرانی و حمایت از پروژه‌های عادی‌سازی بیشتر کمک کند.

قطر: روابط قطر با عربستان در سال‌های اخیر بهبود یافته، اما دوحه ممکن است با احتیاط به این سفر نگاه کند، زیرا ترجیح می‌دهد تعادلی بین روابط با آمریکا، عربستان و ایران حفظ کند.

مصر و اردن: این کشورها که وابستگی اقتصادی و امنیتی به آمریکا و عربستان دارند، این سفر را فرصتی برای تقویت ثبات منطقه‌ای می‌بینند، اما ممکن است نگران تمرکز بیش‌ازحد بر محور سعودی – آمریکایی باشند که منافع آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد.

ایران و متحدانش: از دید ایران و گروه‌هایی مانند حوثی‌ها در یمن، این سفر نشانه‌ای از تشدید فشارهای آمریکا و عربستان علیه آن‌ها خواهد بود و ممکن است واکنش‌های منفی دیپلماتیک یا نظامی را به دنبال داشته باشد.

ارزیابی کلی: کشورهای عربی متحد آمریکا این سفر را گامی مثبت برای احیای رهبری آمریکا در منطقه می‌دانند، اما برخی ممکن است نگران شوند که تمرکز بر عربستان، توازن قدرت منطقه‌ای را به نفع ریاض تغییر دهد.

منبع: آکسیوس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱