تلاش اسرائیل برای تغییر رویکرد دولت جدید آمریکا در قبال ایران

نویسنده: دیوید واینر

دیپلماسی ایرانی: «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل در تلاش است تا آنچه را که در زمان باراک اوباما از دست داده بود در دوران ترامپ دوباره به دست آورد و آن چیزی نیست جز رفتار و رویکری سخت گیرانه تر علیه ایران.

دستیاران نتانیاهو اعلام کرده اند که سران آمریکا و اسرائیل خود را برای دیداری در نیمه نخست سال آینده آماده می کنند و به احتمال زیاد این دیدار در ماه مارس انجام خواهد شد. بر اساس اظهارات دستیاران نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در حال حاضر تمامی مشاوران خود در زمینه امنیت ملی را گرد هم آورده تا با کمک آنان استراتژی مشخصی را برای این دیدار تدوین کند. به گفته یکی از مقامات ارشد اسرائیل، اگرچه نتانیاهو قصد ندارد تا در نخستین دیدار خود با رئیس ­جمهور جدید آمریکا موضوع لغو کامل توافق هسته ای ایران را به میان آورد اما بدون شک نتانیاهو از ترامپ انتظار دارد تا دولت وی سیاست سخت گیرانه تری را در قبال برنامه نظامی ایران در پیش گرفته و با تلاشی هماهنگ با جامعه جهانی، ایران را از حفظ و ادامه آرمان های منطقه ای اش بازدارد.

این مقام ارشد اسرائیلی بر این باور است که این سیاست می تواند شامل اقدامات تلافی جویانه غرب علیه ایران، اعمال تحریم های بیشتر علیه برنامه توسعه موشک های بالستیک ایران و نیز انجام تلاش های بیشتر در راستای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در منطقه از طریق عوامل نیابتی این کشور در سوریه، لبنان و نوار غزه باشد. ژنرال «یاکوف آمیدرور»، از مشاوران امنیتی سابق نخست وزیر اسرائیل نیز در این باره می گوید: «این کار برای جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک ابرقدرت منطقه­ ای ضروری است؛ موضوعی که از مدتی پیش آغاز شده و در حال حاضر نیز ادامه دارد. نخست وزیر اسرائیل در ابتدا و در درجه نخست باید برای آمریکا روشن کند که کاهش همکاری بین روسیه و ایران در منطقه امری لازم است و دولت جدید آمریکا باید آن را به عنوان یکی از اولویت های اصلی در دستور کار خود قرار دهد». سخنگوی نتانیاهو نیز با تأکید بر این که نمی تواند درباره استراتژی اسرائیل در قبال ایران اظهارنظر کند، اعلام کرد که هنوز تاریخ برگزاری دیدار میان رهبران آمریکا و اسرائیل به طور دقیق مشخص نشده است.

سخنرانی در کنگره

هیچ رهبری در جهان به اندازه نتانیاهو علیه توافق هسته ای با ایران نجنگیده است؛ کسی که به خاطر توافق هسته ای ایران آشکارا با اوباما درگیری پیدا کرد و حتی طی سخنرانی خود در کنگره آمریکا نیز وجود اختلاف و عدم هماهنگی میان دو دولت اسرائیل و آمریکا را به صورت علنی اعلام کرد. ترامپ تاکنون سناریوهای متناقضی را در مورد چگونگی برخورد با توافق هسته ای ایران ارائه کرده است، به عنوان مثال در سخنرانی بیست و یکم مارس سال جاری وی از یک سو اعلام کرد که توافق هسته ای ایران را دوست ندارد و در صورت پیروزی در انتخابات این توافق را به طور کامل لغو خواهد کرد و در بخش دیگری از اظهارات خود در همان سخنرانی عنوان کرد که توافق هسته ای را قاطعانه اجرا خواهد کرد. علیرغم تمامی اظهارات ضدونقیض ترامپ در خصوص توافق هسته ای اما به نظر می رسد که وی برای نتانیاهو گوش شنواتری خواهد بود.

به گفته «رابرت ساتلوف»، مدیر اجرایی اندیشکده «سیاست خاور نزدیک واشنگتن» اسرائیل در دوران پس از اوباما مجدانه تلاش خواهد کرد که ترامپ را متقاعد کند از زاویه متفاوتی به موضوع نقش ایران در منطقه بنگرد. این در حالی است که اوباما همواره به دنبال تعامل سازنده با ایران بود و تلاش می کرد تا ایران را به پذیرش توافق هسته ای ترغیب کند؛ توافقی که در ازای اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای ایران، به انزوای این کشور پایان می داد و منافع اقتصادی بسیاری را برای ایران به ارمغان می آورد. اسرائیل به دنبال آن است تا دیدگاه آمریکا نسبت به ایران را تغییر داده و این کشور را به عنوان مهم ترین عامل بی ثباتی منطقه در نظر آمریکا جلوه دهد». ساتلوف در ادامه می گوید: «اولین و مهم ترین خواسته نتانیاهو از ترامپ این خواهد بود که وی به جای آن که ایران را به عنوان بخشی از راه حل بحران منطقه خاور میانه بداند، این کشور را به عنوان بخشی از مشکل تلقی و قلمداد کند.»

امری تقریباً غیرممکن

این کارشناس مسائل هسته ای ایران بر این باور است که اگرچه تنانیاهو هنوز هم به شدت با توافق هسته ای ایران مخالف است، اما احتمالاً وی دولت ترامپ را برای لغو کامل توافق هسته ای تحت فشار قرار نخواهد داد چراکه این مسئله به ایران اجازه خواهد داد تا از انجام تعهدات خود در توافق هسته ای شانه خالی کند. ساتلوف در ادامه اظهارات خود عنوان می کند: «حتی اگر ترامپ توافق هسته ای را به طور کامل لغو کند، تقریباً غیرممکن است که بتواند دیگر قدرت های جهان را متقاعد کند تا تحریم های جدیدی علیه ایران وضع کرده یا از تجارت با این کشور صرف نظر کنند. بدون شک، تصمیم ایالات متحده مبنی بر عقب نشینی از توافق هسته ای موجب جرأت و جسارت گروه های تُندروی ایران خواهد شد؛ گروه هایی که از همان ابتدا نیز با انعقاد چنین توافقی مخالف بودند». ساتلوف بر این باور است که لغو کامل توافق هسته ای تنها موجب خواهد شد تا ایران از تمامی محدودیت های کنونی خود به یک باره آزاد و رها شود بنابراین بهتر است به جای پاره کرده توافق هسته ای، اسرائیل و آمریکا با همکاری های نزدیکتر خود حلقه فشارها بر علیه ایران را تنگ تر کنند.

واقعیت های جهان

«حسن روحانی»، رئیس جمهور ایران پس از انتخابات حیرت انگیز آمریکا در سخنانی اعلام کرد که توافق هسته ای با حضور شش قدرت جهانی صورت گرفته است و با تغییر تصمیم یک دولت لغو نخواهد شد. «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران و سرپرست تیم مذاکره کننده هسته ای ایران نیز در این خصوص گفته است: «باید واقعیات جهان امروز را به طور کامل درک کرد».

یکی از مقامات ارشد اسرئیل که نخواست نامش فاش شود، بر این باور است که اولین و مهم ترین اولویت نتانیاهو متقاعد ساختن آمریکا برای مهار ایران و جلوگیری از گسترش قدرت و نفوذ این کشور در منطقه خاورمیانه است. اگر ترامپ همچنان به وعده های انتخاباتی خود معتقد و پایبند باشد، نتانیاهو مشکلی در متقاعد کردن او نخواهد داشت. ترامپ در جریان سخنرانی بیست و یکم مارس خود در کنفرانس سالانه "کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل" موسوم به (ایپک) - به عنوان اصلی ترین لابی طرفدار اسرائیل در ایالات متحده آمریکا - وعده داد که در مقابل «تلاش تهاجمی ایران برای بی ثبات کردن منطقه و سیطره بر آن» خواهد ایستاد و همچنین ادعا کرد که «شبکه جهانی تروریستی ایران که شبکه ای وسیع و قدرتمند است را به طور کامل نابود خواهد کرد».

جمعه گذشته نیز ترامپ در اقدامی «مایک پومپئو» را به عنوان رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و ژنرال بازنشسته «مایکل فلین» را به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید منصوب کرد. گفتنی است که این اشخاص هر دو از چهره های به شدت تندروی آمریکایی هستند که مواضع جنگ طلبانه ای علیه ایران دارند.

یکی دیگر از عناصر مهم استراتژی اسرائیل، تلاش برای اعمال فشار بیشتر بر برنامه های تسلیحاتی ایران است که به طور بالقوه روی تحریم های گسترده تر و فلج کردن برنامه توسعه موشک های بالستیک این کشور تمرکز دارد. درحال حاضر، ایالات متحده آمریکا تحریم هایی را در خصوص برنامه موشکی علیه ایران اعمال کرده است اما مقامات اسرائیلی به دنبال آنند تا تحریم های مرتبط با برنامه موشکی ایران گسترش پیدا کرده و تمامی شرکت هایی که به طور مستقیم در فرایند ساخت و تولید این موشک ها نقش دارند را در بر بگیرد.

«یوسی کوپرواسر»، رئیس اسبق وزارت امور راهبردی اسرائیل که یکی از طرفداران اتخاذ سیاست های سخت گیرانه علیه توافق هسته ای ایران است در این باره می گوید: «ایران به وضوح به سوی دستیابی به بمب در حرکت است و توافق هسته ای نیز این مسیر را برای این کشور هموار ساخته است. بنابراین آن چه در این میان لازم و ضروری است انجام مذاکرات مجدد بر سر توافق هسته ای ایران است. باید به ایران نشان داد که جهان این توافق را قبول نخواهد کرد.»

ایران مدعی است که برنامه هسته ای این کشور صلح آمیز بوده و در راستای اهدافی چون تولید انرژی و مصارف درمانی و پزشکی استفاده می شود. ایالات متحده آمریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی در همان ابتدای انعقاد توافق هسته ای هشدارهایی را در خصوص نقض تعهدات مندرج در توافق هسته ای بویژه محدودیت های ایران در زمینه ذخائر آب سنگین به این کشور دادند، اما پس از مدتی از نامیدن این مسئله به عنوان نقض قرارداد کوتاه آمدند. بی میلی ایالات متحده برای مجازات ایران در مورد تخلفاتی از این دست، یکی از مواردی است که نزدیکان نیانیاهو خواهان تغییر آن هستند.

الزام ایران به پاسخگویی

«مایکل اورن»، سفیر سابق اسرائیل در آمریکا و یکی از مشاوران نخست وزیر اسرائیل می گوید: «برای آن که ایران مطابق خواسته های ما عمل کند، باید این کشور را همچنان تحت فشار قرار دهیم». شاید مشکل سازترین موضوع در این مسیر، نحوه برخورد با روسیه باشد. ترامپ و پوتین هر دو متعهد شده اند که روابط میان آمریکا و روسیه را بهبود بخشند، اما این در حالی است که روسیه در راستای حفظ حکومت بشاراسد در سوریه، با ایران و نیروهای حزب الله همکاری دارد و به طور همزمان نیز در کنار آنها برای مقابله با گروه تروریستی داعش می جنگد. اسرائیل در طی سال های اخیر روابط گرم و دوستانه ای را با روسیه ایجاد کرده و اگر به دنبال منزوی کردن ایران است باید این کار را به گونه ای انجام دهد که خللی در روابط میان روسیه و اسرائیل وارد نشود.

«نفتالی بنت»، یکی از وزرای کابینه نتانیاهو و نیز عضو کابینه امنیت داخلی این رژیم در این خصوص می گوید: «یکی از بزرگترین نگرانی های ما این است که حل بحران سوریه موجب از بین رفتن داعش و قدرت گیری ایران و نیروهای حزب الله شود. داعش در مقایسه با ایران تهدید جهانی کوچکتری محسوب می شود».

منبع: بلومبرگ / مترجم: زهره شهریاری