ضرب و شتم، گرسنگی و خوابیدن روی زمین

دیپلماسی ایرانی: شب پانزدهم جولای، "سدا" در ارزروم، شهری در شرق ترکیه، در خانه بود که پسرش با او تماس گرفت. او دانشجوی دانشکده نظامی در آنکارا بود. ترکیه در خطر بود و پسرش به همراه هم کلاسی هایش برای ماموریتی اعزام شده بودند. او سوار بر یک کامیون نظامی به سدا گفت که به آنان اسلحه داده شده اما بدون هیچ مهماتی. و بعد تماس را قطع کرده بود. مقصد آنان مرکز شهر بود.

پنج روز طول کشید تا سدا توانست بار دیگر از فرزند خود خبری بگیرد. این بار پیام پسرش از طریق یک وکیل به دستش رسید. وکیل به سدا گفته بود که پسرش به همراه صدها تن دیگر به اتهام تلاش برای کودتا و سرنگون کردن دولت رجب طیب اردوغان در زندان فوق امنیتی سینجان، خارج از شهر است. سدا این داستان را در شرایطی برای خبرنگار روزنامه آتلانتیک تعریف کرد که به همراه تعداد دیگری از والدین سربازان دستگیر شده به زندان آمده بود تا پسرش را ببیند. افراد زیادی مانند سدا به اینجا آمده اند تا فرزندانشان را ببینند، کسانی که به اتهام تلاش برای کودتا بازداشت شده و اکنون در مراکزی نگهداری می شوند که برای نگهداری محکومان حبس ابدی ساخته شده است. سدا می گوید: «پسر من در کودتا مشارکت نداشته است. او را فریب داده اند و حالا بی گناه به زندان افتاده است. این درست نیست. هیچ کدام از این کارها درست نیستند.»

والدینی که به سینجان آمده اند، می گویند یک فرصت 30 دقیقه ای برای ملاقات با فرزندانشان داده می شود. آنها بدون اعلام هویت صحبت می کنند، چون نگران هستند که فرزندانشان بیش از این در معرض خطر قرار بگیرند. به گفته والدین، از آنجایی که در زندان فضای کافی برای خوابیدن تمام زندانیان وجود ندارد، به نوبت بر روی زمین می خوابند. زندانیان را پیش از انتقال به زندان در مراکز ورزشی و انبارها نگهداری می کردند، جایی که غذایی در کار نبود و بسیاری از بازداشت شدگان مجبور بودند از ظروف آبخوری احشام آب بنوشند. در این زمان اغلب بازداشت شدگان مجبور بودند تا زمان تشکیل پرونده توسط دادستان شرایط اسفباری را تحمل کنند.

پدر یکی از این نظامیان در خارج از زندان می گوید که مسیری 20 ساعته را با اتوبوس طی کرده تا به اینجا رسیده است. او می گوید: «پسرم را برای خدمت به کشور فرستادم و حالا در زندان است.» او که یک کشاورز است، دست های آفتاب سوخته و پرپینه اش را نشان می دهد و می گوید: «با این دستانم خیلی کار کردم تا پسرم بتواند فرصت های بهتری نسبت به من داشته باشد. من 48 ساعت بیدار بودم و مرتب به این مساله فکر می کردم که چه خواهد شد؟ چرا آنها نمی توانند افرادی که گناهکار هستند را از افراد بی گناه جدا کنند؟ چطور می توانند همه را در جایی مثل این جا نگهداری کنند؟» وقتی صحبت های این مرد کشاورز به پایان می رسد، یک مامور لباس شخصی از راه می رسد؛ نام مرد را می پرسد و اجازه ادامه مصاحبه را به او نمی دهد.

با گذشت یک ماه از کودتای نافرجام، اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه بزرگترین پاکسازی را در تاریخ معاصر ترکیه آغاز کرده اند. تاکنون حداقل 35 هزار تن بازداشت شده اند و نزدیک به 75 هزار تن به اتهام ارتباط داشتن به جنبش فتح الله گولن، واعظ در تبعید و از مخالفان سرسخت اردوغان، اخراج یا برکنار شده اند. دولت ترکیه گولن را مغز متفکر این کودتای نافرجام می داند.

صلاح الدین اسمر، فعال حقوق بشر، می گوید که نگرانی او تنها به رفتار نامناسب با زندانیان محدود نمی شود، بلکه نگرانی اصلی اش گسترده تر شدن دامنه دستگیری ها و رسیدن موج بازداشت ها به مخالفان سیاسی دولت است. اسمر می گوید: «این پاکسازی در واقع نوعی تنبیه جمعی است. تنبیهی که فقط شامل کودتاچیان نمی شود و هدفش پاکسازی تمام کشور است.»

اسمر با اشاره به نظرسنجی هایی که از افزایش محبوبیت اردوغان پس از کودتا خبر می دهند، می گوید: «به رغم این نظرسنجی ها، کودتا اردوغان را در معرض خطری جدی قرار داده است. رییس جمهوری ترکیه متوجه شده روزی که دیگر بر مسند قدرت نباشد به اتهام فساد و نقض حقوق بشر در مناطق کردنشین دادگاهی خواهد شد. او می داند که اگر به سرعت اقدام نکند، روزهای تاریکی در پیش خواهد داشت و به همین دلیل است که شاهد چنین پاکسازی گسترده ای هستیم.»

در حالی که موج بازداشت های گسترده همچنان ادامه دارد، گزارش های جسته و گریخته ای نیز از شکنجه و رفتار خشن با زندانیان منتشر می شود. گرچه بسیاری ترجیح می دهند که خطر صحبت کردن درباره نحوه برخورد با زندانیان را به جان نخرند و در این باره سکوت کنند، اما زندانی های قدیمی در زندان سینجان در این باره با حوا اوزجان، فعال حقوق زندانیان، صحبت کرده اند. آنها به اوزجان گفته اند که اغلب صدای سربازان بازداشت شده را می شنوند که فریاد می زنند "خواهش می کنم بس کنید!"، "این کار را نکنید!"، "ما را کشتید!"

در محوطه خارجی زندان سینجان، والدین یکی از زندانیان که نمی خواهد نامش فاش شود، می گوید: «ما 18 ساعت مسافت را طی می کنیم تا به اینجا برسیم. خود این رفت و آمد برای ما یک شکنجه است که به سختی تحمل می کنیم.» مرد در ادامه می گوید که تقریبا در تمامی انتخابات ها به حزب عدالت و توسعه رای داده است. او می گوید که به رغم تمام انتقادهایی که نسبت به عملیات نظامیان در مناطق کردنشین می شنید، اردوغان را دوست داشت اما حالا که خانواده خودش هدف قرار گرفته است، کاش این قدرت را داشت که رای هایش را پس بگیرد. او می گوید: «هیچ وقت فکرش را نمی کردم که با ما این کار را کنند. حالا می فهمم که چرا کردها علیه دولت شورش می کنند. آنها (اردوغان و حزب عدالت و توسعه) وحشتناک هستند. اگر این کاری است که آنها با افراد جبهه خودی انجام می دهند، اصلا نمی توانم تصور کنم که با کردها چه می کنند.»

منبع: آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی /30