کودتا؛ محرک بهبود روابط آنکارا-روسیه

نویسنده: دوریان جونز

دیپلماسی ایرانی: کودتای نافرجام اخیر در ترکیه، دولت این کشور را بر آن داشته تا به احیای روابط خود با روسیه بپردازد. در همین راستا رجب طیب اردوغان قرار است در نهم آگوست در سن پطرزبورگ با همتای روسی خود دیدار کند.

این دیدار در فرصت مناسبی برای پوتین فراهم شده است. ترکیه بازیگری مهم در منطقه دریای سیاه است. اما سوگیری غربی آن مایه نگرانی روسیه بود. پیوندهای ترکیه با متحدان غربی خود هم اکنون به خاطر گمانه زنی هایی که پیرامون دست داشتن غرب در کودتای 15 ژوئیه وجود دارد و بخاطر انتقادات غرب از پاکسازی های اردوغان بعد از کودتا دچار مشکل شده است.

پوتین که شخصیتی فرصت طلب دارد، به نظر می رسد حاضر است کینه ها و دلخوری های پیشین بین ترکیه و روسیه را کنار بگذارد. روابط دو جانبه روسیه و ترکیه، پس از سرنگونی یک هواپیمای روس از سوی ترکیه تیره شده بود.

حتی پیش از بروز کودتا هم عذرخواهی اردوغان از ترکیه، بهبود روابط را کلید زده بود. اما به نظر می رسد که با وجود تحولات اخیر، این روند تسریع شده است. به گفته دستیار اردوغان در حوزه سیاست خارجی، میان روسیه و ترکیه این ادراک مشترک وجود دارد که روابط تیره به نفع هیچ یک از طرفین نیست. وی معتقد است که اراده سیاسی برای بهبود روابط وجود دارد و در آینده روابط به همان شکلی باز می گردد که پیش از سرنگونی جنگنده روسی بود.

در همین راستا و برای خوشایند روس ها، مقامات ترکیه اعلام کردند یکی از افرادی که بعد از کودتا دستگیر شد، همان خلبانی بوده است که به جنگنده روسی شلیک کرده بود. حتی مقامات ترک در رسانه ها اعلام کردند که احتمال وجود ارتباط بین توطئه کودتا و سرنگونی هواپیمای روسی وجود دارد.

مسکو اولین کشوری بود که در آغازین ساعات کودتا و زمانی که هنوز نتیجه کودتا مشخص نبود، اعلام کرد که حاضر است به دولت اردوغان کمک کند. همین حمایت دولت روسیه محرکی جدی برای تصمیم اردوغان مبنی بر سفر به روسیه بود.

به گفته سولی اوزل یک کارشناس روابط بین الملل اهل ترکیه، پوتین از اردوغان حمایت کرده است. گزارش های تایید نشده ای وجود دارد که معتقد است روسیه اولین کشوری بوده که به ترکیه در مورد کودتا هشدار داده است. این مهم که دیدار اردوغان و پوتین، اولین دیدار رئیس جمهور ترکیه با مقامات خارجی است، به این دیدار اهمیتی ویژه می بخشد.

بدون شک پوتین به واکنش سریع خود بعد از کودتا در حمایت از اردوغان و تعلل متحدان غربی آن اشاره خواهد کرد. تقریبا همه کشورهای غربی زمانی کودتا را محکوم کردند که مشخص شده بود به شکست انجامیده است. بسیاری از مقامات ترکیه به این باور رسیده اند که بسیاری از سیاستمداران غربی در این ماجرا طرف آنها قرار نداشتند.

انگلستان ساعت 11 صبح به وقت لندن بیانیه ای در محکومیت کودتا صادر کرد. در آمریکا هم یک سناتور در توئیتر خود پیامی با این مضمون منتشر کرد: «خبر خوب روز: تلاش های نظامی برای سرنگونی دیکتاتور ترکیه.»

به گفته اوزل در دوران بعد از کودتا ایران تلاش کرده است تا میان ترکیه و متحدان منطقه ای آن فاصله بیندازد. وی معتقد است: «ایران به سرعت کودتا را محکوم کرد. آنها همچنین اعلام کردند که سعودی ها و قطری ها در کودتا نقش داشتند. آنها نیز مدعی اند که روسیه در این ماجرا دست داشته است.»

روسیه با استفاده از فرصت در حال تسریع روند لغو تحریم های اقتصادی علیه آنکارا است. معاون نخست وزیر روسیه در بیست و ششم ژوئیه اعلام کرد که مذاکرات در مورد لغو تحریم ها علیه ترکیه از سر گرفته می شود.

هزینه دیپلماتیک نزدیکی آنکارا به مسکو می تواند برای آن زیاد باشد. به گفته سر گئی لاوروف، این رابطه تنها در مورد روابط دوجانبه یا تجارت، سرمایه گذاری و پروژه های مشترک نیست، بلکه این رابطه و بهبود روابط در مورد همکاری برای رسیدن به راه حل در حوزه بحران سوریه نیز هست.

دو طرف در جنگ سوریه از طرف های مخالف یکدیگر حمایت می کنند. ترکیه یکی از مهم ترین تامین کنندکان معارضان در سوریه است، اگر چه آنکارا مدعی است که تنها کمک های بشردوستانه به آن می رساند. موضوع سوریه از مهم ترین موضوعاتی خواهد بود که پوتین و اردوغان در ملاقات رو در روی خود بدان خواهند پرداخت.

دستیار سیاست خارجی اردوغان تایید کرده است که در مورد همه موضوعات در این دیدار صحبت خواهد شد.

ایدیز، خبرنگار اهل ترکیه معتقد است که ترکیه در آستانه این دیدار در موقعیت ژئوپلتیکی مناسبی قرار ندارد و اردوغان نمی تواند خواسته های خود را پیش ببرد.

اردوغان به خوبی می داند که دیدار وی با پوتین می تواند اهرم فشاری به آن مقابل متحدان غربی خود اهدا کند. به تاکید دستیار اردوغان، ترکیه به ناتو و روابط خود با واشنگتن متعهد باقی خواهد ماند. اما وی همچنین گفته است که سیاست خارجی ترکیه از زمان جنگ جهانی دوم به توازن رسیده و فاصله آن با همه کشورها برابر و بر پایه سیاست برد-برد بوده است.

منبع: لوبلاگ / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25