رابطه عربستان و القاعده: قطعه گمشده پازل قدیمی

دیپلماسی ایرانی: کاخ سفید و مقام های امنیتی تصمیم گرفتند که یک گزارش 28 صفحه ای محرمانه از تحقیقات کنگره درباره حملات 11 سپتامبر را منتشر کنند. بخشی از این گزارش همچنان محرمانه می تواند به این پرسش که "آیا عربستان سعودی با حملات ارتباط داشته یا خیر" پاسخ دهد یا حداقل پرسش های بیشتری را در این باره ایجاد کند.

این اسناد که در اتاقی امن در زیرزمین ساختمان کنگره نگهداری می شود، حاوی اطلاعاتی درباره منابع احتمالی خارجی است که از برخی هواپیماربایان در زمانی که در ایالات متحده متحده بوده اند، حمایت کرده اند. باب گراهام، سناتور پیشین فلوریدا و مسئول هیات مشترک فراحزبی کنگره، می گوید که در این اسناد انگشت اتهام قویا به سوی عربستان سعودی به عنوان حامی مالی این حملات، گرفته شده است.

با این حال، مقام های سعودی می گویند که هیچ مدرکی برای این تهامات وجود ندارد. در مقابل، بازماندگان قربانیان 11 سپتامبر می گویند که پیش و پس از این حملات، روابط عربستان سعودی با القاعده هرگز کاملا مورد بررسی قرار نگرفته است. در اینجا نگاهی داریم به نقطه نظرات متفاوتی درباره ارتباط احتمالی عربستان سعودی با حملات 11 سپتامبر و آن 28 صفحه محرمانه جنجالی.

کمیسیون 11 سپتامبر

کمیسیون 11 سپتامبر به ریاست تام کین، فرماندار سابق نیو جرسی (دموکرات)، و لی همیلتون (جمهوری خواه) شکل گرفت تا تحقیقاتی فراحزبی را روی این حملات ادامه دهد. این کمیسیون در دسامبر 2002 نتیجه تحقیقات خود را به کنگره ارائه کرد که 28 صفحه از آن (بدون اینکه رسانه ای شود) بایگانی شد. کین و همیلتون امسال درباره این بخش از گزارش گفته اند: «اساس این 28 صفحه تماما اطلاعاتی خام و بررسی نشده ای است که از طریق تحقیقات اف بی آی به دست آمده است. این اطلاعات در فایل های اف بی آی قرار گرفت تا شاید در آینده به تحقیقات بیشتر در این باره منجر شود... هیات کنگره اما هرگز این شانس را نداشت که بتواند صحت این اطلاعات را بررسی کند.»   

کین و هملیتون با این حال می گویند که کمیسیون تحقیقاتی کنگره و اعضای آن 18 ماه را صرف تحقیقات بر روی تمامی اطلاعات موجود در 28 صفحه و حتی فراتر از آن کردند. گزارش 567 صفحه ای کنگره در جولای 2004 منتشر شد.  

در گزارش کمیسیون آمده که "هیچ مدرکی یافت نشده که دولت عربستان از جمله یک نهاد دولتی یا مقام های رسمی سعودی به صورت انفرادی القاعده را تامین مالی کرده باشند." گرچه، نتیجه گیری کمیسیون این احتمال را رد نمی کند که سازمان های خیریه ای که از حمایت قابل توجه دولتی های سعودی برخوردارند، منابع مالی دریافتی از ریاض را به جیب القاعده ریخته باشند.  

برخی از منتقدان عملکرد کمیسیون معتقدند که این نهاد تمامی مدارک موجود را به خوبی بررسی نکرده است. از این گذشته به اعتقاد این افراد، آژانس ها و نهادهای مختلفی بر سر راه تحقیقات این کمیسیون سنگ اندازی بسیاری کرده اند. کین و همیلتون خود پیشتر شکایت کرده بودند که آژانس های مختلف دولتی در جریان تحقیقات از ارائه اطلاعات مرتبط به این کمیسیون خودداری کرده اند.

سازمان سیا چه می گوید؟

جان برنان، رییس سیا، می گوید 28 صفحه حاوی اطلاعات ابتدایی درباره احتمال ارتباط عربستان سعودی با حملات 11 سپتامبر است که در آن زمان تایید یا بررسی نشده است. برنان گفته، کمیسیون اتهامات مطرح شده درباره دولت عربستان را با دقت بررسی کرده و در نهایت نتیجه گرفته که هیچ مدرک مستدلی که نشان دهد دولت سعودی (اعم از یک نهاد دولتی یا مقام های دولتی به صورت انفرادی) از حملات 11 سپتامبر حمایت کرده است، وجود ندارد.

در گزارش یک بازرس کل سازمان سیا هم در ژوئن 2015 آمده بود "اطلاعات قابل اطمینانی که تایید کند دولت عربستان سعودی در این حملات نقش داشته و از این طرح تروریستی حمایت مالی کرده است، وجود ندارد." با این حال در همین گزارش آمده، افرادی در بخش خاور نزدیک و مبارزه با تروریسم سیا بر این باورند که مخالفان در دولت عربستان ممکن است به القاعده کمک مالی کرده باشند.

سعودی ها چه می گویند؟

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، در واشنگتن گفته است: «بر این باورم که اگر مردم به 28 صفحه و نتایج تحقیقات نگاه کنند، نتیجه خواهند گرفت این اتهامات بی اساس و اثبات نشده است و هیچ کس بر اساس آنها یک معامله بزرگ نمی کند. هیچ چیز آنجا، در آن گزارش 28 صفحه، وجود ندارد.»

وزیر امور خارجه عربستان اشاره می کند که عربستان سعودی در سال 2002 خواستار انتشار این گزارش شده بود تا بتواند از خود در برابر اتهام ها دفاع کرده و سعودی هایی را که ممکن است در این حملات دست داشته باشند، مجازات کند. عادل الجبیر گفته است: «ما به هیچ عنوان نمی توانیم به صفحات سفید و خالی واکنش نشان دهیم.»

اف بی آی چه می گوید؟

کنگره ایالات متحده در سال 2015 کمیسیون "بازبینی 11 سپتامبر" را با هدف بررسی شواهد گردآوری شده در سال های اخیر تشکیل داد. این کمیسیون برای شناسایی اطلاعات جدیدی که احتمالا در آن زمان نادیده گرفته شده، با پرسنل کلیدی اف بی آی مصاحبه کرد. این کمیسیون در گزارش ماه مارس 2015 خود اعلام کرد که هیچ اطلاعات جدیدی که بتواند جایگزین اطلاعات اولیه در ارتباط با افراد مسئول در این حملات و حامیان آنها شود، وجود ندارد.

خانواده قربانیان 11 سپتامبر

کریستین بریتویزر، بیوه یکی از قربانیان حملات 11 سپتامبر و فعال اجتماعی، می نویسد: «افرادی که به اطلاعات مربوط به ارتباط احتمالی عربستان سعودی و حملات 11 سپتامبر نگاه می کنند، باید این مساله را درک کنند که رابطه عربستان سعودی و اسامه بن لادن و القاعده هرگز توسط هیچ کسی کاملا مورد بررسی قرار نگرفته است، نه پیش از حملات 11 سپتامبر و نه پس از آن.»

منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/30